راه خوشبختی در سیره امام باقر علیه السلام

از جمله آموزه های رفتاری اجتماعی که امام باقر علیه السلام در سبک زندگی خویش به ما می آموزند، بهره مندی از راه هایی است که ما را به خوشبختی می رساند.
محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب مشهور به امام باقر(علیه السلام) و ملقب به باقرالعلوم، امام پنجم شیعیان است که حدود ۱۹ سال امامت آنان را بر عهده داشت. دوره امامت امام باقر(علیه السلام) مصادف با ضعف دولت بنی‌امیه و درگیری امویان بر سر قدرت بود. امام باقر(علیه السلام) در این دوره، جنبش علمی وسیعی را پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(علیه السلام) به اوج خود رسید.
یکی از وظایف ائمه معصومین علیهم السلام در زندگی فردی و اجتماعی بشر، آموزش و تعلیم هر چه بهتر زندگی کردن است. در این میان و به فراخور مواردی که در دوره حیات هریک از ائمه بزرگوار ما پیش می آمد، احادیثی را به جهت بهبود و مطلوبیت زندگی فردی و اجتماعی از کلام ایشان صادر می شد. امام باقر علیه السلام نیز یکی از امامانی است که در خصوص خوشبختی به ایراد احادیثی پرداخته است.
امید بدون عمل
گه گاه شنیده می شود که برخی افراد متفکر مآب می گویند: هر عقیده و مسلکی آدمی را به سرمنزل سعادت یا حداقل به قسمتی از سعادت می رساند. همچنانکه گاهی اوقات گفته می شود: صرف اعتقاد قلبی به خدای متعال برای وصول به خوشبختی ابدی کافیست، هر چند این اعتقاد همراه با گناهان بزرگ و کوچک باشد و بدون پایبندی به دستورات عملی.
شبیه ترین دشمن به یهود
یکی از تعلیمات و مواضع سلبی حضرت امام باقر علیه اسلام، موضع آن حضرت در قبال این فرقه منحرف است. بدیهی است از رهگذر این تعلیم، هم بطلان این اندیشه هویدا می شود و هم نادرستی این تفکر که هر عقیده و مسلکی می تواند آدمی را به سر منزل مقصود برساند. گفتنی است سایر ائمه نیز در قبال این فرقه ضالّه موضعگیری نموده اند که به جهت اختصار از ذکر آن خودداری می کنیم.
از جمله آموزه های رفتاری اجتماعی که امام باقر علیه السلام در سبک زندگی خویش به ما می آموزند،بهره مندی از راه هایی است که ما را به خوشبختی می رساند.
اما سخن حضرت امام باقر علیه اسلام که در انتهای روایتی از ایشان نقل شده است چنین است:
«اللهم العن المرجئة فانهم اعداؤنا فی الدنیا و الاخرة؛ خدایا! فرقه مرجئه را لعنت کن، همانا آنان دشمنان ما در دنیا و آخرت هستند».
افزون بر این مورد، دو روایت دیگر از آن امام بزرگوار نقل شده که هر دو مورد متضمن ابطال اعتقاد «مُرجئه» می باشد. حضرت می فرماید:
«ابرؤا من خمسة : من الرجئة و الخوارج و القدریه و .... یعنی از پنج گروه دور باشید: از مرجئة و خوارج و قدریه و ...».
همچنین آن حضرت می فرمایند: «ما اللیلُ باللیل و لاالنهارُ بالنهار أشبه من المرجئه بالیهود و لا من القدریة بالنصرانیة» یعنی شباهت یک شب به شبی دیگر و یک روز به روزی دیگر بیش از شباهت مرجئه به یهودیان و بیش از همانندی فرقه قدریه به نصرانیها نمی باشد.
شایان ذکر اینکه آنچه دلالت این حدیث را بر إبطال مرجئه تأکید می کند، فرموده خداوند متعال در آیه 82 سوره مبارکه مائده می باشد که شدید ترین دشمنی با اهل ایمان را از آن یهودیان و مشرکین بیان می کند: «لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِینَ ءَامَنُواْ الْیَهُودَ وَ الَّذِینَ أَشرکُوا...».
همچنین در روایت دیگری حضرت امام باقر علیه السلام ضمن تحذیر پیروان خود از گرویدن به سایر دسته ها و مذاهب، ملاک همیشگی سعادت را بیان می کنند و می فرماید:
«لاتذهب بکم المذاهب فوالله ما شیعتنا الاّ من أطاع الله عزّوجلّ؛ سائر مذاهب شما را به گمراهی نکشاند. پس به خدا قسم! هیچکس شیعه ما نیست مگر آنکس که خداوند عزّوجلّ را اطاعت می کند».
بنابراین با توجه به فرمایشات پنجمین امام هدایت، درمی یابیم که:
اولا، به هر مسلک و عقیده ای نمی تواند تمسک جست و راه سعادت را در آن جستجو نمود، بلکه چه بسا دست یازیدن به آن موجب گمراهی از مسیر حق می گردد.
و ثانیا، عمل به دستورات الهی نقشی کلیدی را در وصول انسان به سعادت حقیقی ایفا می کند، و همانگونه که ملاحظه شد این امر مورد تأکید بسیار واقع شده است.
منابع:
1. دانشنامه اهل بیت

فرآوری: محمد باعزم