به مناسبت فراسیدن ماه ربیع الاول؛ آغاز فصلی جدید در تاریخ اسلام

تهران - ایرنا - هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه را می توان آغاز فصلی جدید در تاریخ اسلام به شمار آورد. چون مسلمانان تا قبل از آن دارای قدرت اجتماعی و سیاسی نبودند اما پس از هجرت آن حضرت، علاوه بر آبادانی شهر مدینه، مردم آماده پذیرش رسالت نبوی شدند.

 اول ربیع الاول مصادف با سالروز هجرت حضرت رسول اعظم(ص) از مکه به مدینه و یادآور لیله المبیت است که امیرمومنان(ع) با ایثار جان خود، در بستر پیامبر(ص) خوابید.

پس از هجرت رسول خدا(ص) به مدینه، بلافاصله دولت اسلامی تشکیل شد و با سرعت فراوانی در تمام بخش ها پیشرفت کرد و هجرت پیامبر(ص) و دیگر مسلمانان به مدینه، موجب شد که اسلام از خطر نابودی در محیط خفقان آور مکه نجات یابد. 

پس از اینکه گروهی از مردم مدینه در پیمان عقبه دوم با پیامبر(ص) عهد بستند که از جان ایشان حفاظت کنند، آزارها و فشارهای مشرکان بر مسلمانان مکه افزایش یافت. به همین علت پیامبر(ص) آنان را به هجرت به مدینه فرمان داد. 

آنان در گروه های چندنفره و برخی به صورت فردی، مخفیانه و آشکارا به مدینه هجرت کردند. قریش احساس خطر کرد و منافع خویش را در معرض تهدید مسلمانان دید. به همین دلیل 40 نفر از بزرگان قریش در محلی به نام «دارالندوه» (محل برپایی جلسات مشورتی بزرگان مکه) گرد هم آمدند و پیشنهادهایی را مطرح کردند که در نهایت این پیشنهاد پذیرفته شد که از هر قبیله، مردی دلاور انتخاب شود و سپس به اتفاق، با شمشیرهایشان شبانه بر پیامبر(ص) حمله کنند و او را در بستر، به قتل برسانند و زمان اجرای نقشه، شب اول ربیع الاول مقرر شد. 

حضرت علی(ع) درباره چگونگی اطلاع یافتن پیامبر(ص) از نقشه مشرکان فرمودند: جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و او را از نقشه، آگاه ساخت. همچنین او را از شبی که آنان گرد هم می آیند و از ساعتی که بر بسترش هجوم می آورند، خبر داد. سپس جبرئیل پیامبر(ص) را به بیرون رفتن از خانه به سوی غار در وقت معین، فرمان داد. 

حجت الاسلام سید هاشم رسولی محلاتی در کتاب زندگانی حضرت محمد(ص) می نویسد: در همان شبی که 10 نفر یا به نقلی 15 نفر از قبیله های مختلف شمشیرهای خود را برای کشتن رسول خدا(ص) در پشت خانه پیامبر آماده کرده بودند؛ جبرئیل بر آن حضرت نازل شد و توطئه مشرکین را به اطلاع پیامبر رساند. 

آیه 30 سوره انفال در این ارتباط می فرماید: (به خاطر بیاور) هنگامی را که کافران نقشه می کشیدند که تو را به زندان بیافکنند یا به قتل برسانند و یا (از مکه) خارج سازند. آنها چاره می اندیشیدند (و نقشه می کشیدند) و خداوند هم تدبیر می کرد و خدا بهترین چاره جو و تدبیرکننده است. 

از طرف دیگر با توجه به اینکه خانه های مکه در آن زمان عموما دیوارهای بلند نداشته و مردم از خارج خانه می توانستند رفت و آمد افراد خانه را زیر نظر بگیرند، رسول خدا(ص) باید مردی را به جای خود در بستر بخواباند تا مشرکین نفهمند او در بستر مخصوص خود نیست و کار به تعویق نیفتد، البته انتخاب چنین فردی آسان نبود. زیرا این مرد باید شخصی فداکار و از جان گذشته و مؤمن و از نظر خلقیات و حرکات نیز همانند رسول خدا(ص) باشد و تمام خطرهای این کار را بپذیرد. 

پیغمبر به فرمان خدا، علی(ع) را برای این کار انتخاب کرد و حضرت علی(ع) حاضر شد تا این ماموریت خطیر را انجام دهد و تا این حد به خدا و پیغمبرش ایمان داشته و در این راه فداکار باشد. 

در چنین شرایطی بود که آیه 207 سوره بقره در باره ایثار امیرمومنان(ع) نازل شد که اشاره دارد: بعضی از مردم (با ایمان و فداکار، همچون علی(ع) در لیله المبیت به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر) جان خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است. 

کفار قریش برای اجرای نقشه قتل پیامبر(ص) شبانه خانه او را محاصره کردند و صبح دم یورش بردند اما حضرت علی(ع) را در بستر رسول خدا(ص) یافتند و آن زمان بود که از هجرت پیامبر مطلع شدند. لذا تمام توان و امکانات خود را برای یافتن پیامبر(ص) به کار گرفتند. 

ابوجهل صد شتر با ارزش را به عنوان جایزه یابنده پیامبر (ص) یا خبردهنده از مخفیگاه ایشان، قرار داد. 

قریشیان از بهترین ره یاب آن ناحیه که «ابوکرزه» نام داشت استفاده کردند. او رد پای پیامبر (ص ) را تا غاری که آن بزگوار در آن بود، دنبال کرد اما کفار با دیدن تار تنیده بر دهانه های غار و لانه کبوتر در پایین آن، از رفتن به درون آن صرفنظر کردند و این چنین جان پیامبر(ص) از خطر مصون ماند. کفار سه روز در پی آن حضرت بودند و چون او را نیافتند، از جست وجو دست کشیدند.

از جمله دلایلی که موجب شد تا پیامبر اسلام(ص) مدینه را هجرتگاه خویش برگزیند؛ می توان به مواردی چون پیوند فامیلی آن حضرت با برخی از قبیله های مدینه، موقعیت جغرافیایی مدینه، آبادانی و ثروت شهر مدینه و آمادگی ذهنی مردم مدینه برای پذیرش رسالت ایشان اشاره کرد. 

در حدود سال هفدهم هجری بنا به دلایل مختلف، خلیفه دوم تصمیم گرفت تا برای تاریخ اسلام مبدایی قرار دهد. وقتی این موضوع در میان افراد مختلف مطرح شد هر یک پیشنهادی دادند، عده ای تولد پیامبر(ص)، گروهی بعثت و گروهی دیگر وفات آن حضرت را به عنوان مبدا تاریخ پیشنهاد دادند، در این میان حضرت علی(ع) پیشنهاد داد که تاریخ هجرت رسول اکرم (ص) به مدینه مبنا قرار گیرد که همین نظر نیز مورد پذیرش قرار گرفت.