پرسشها و پاسخها، ص: 367

خود بايد تلاش كند، به علاوه اگر كوشش و تلاشی وجود نداشت وجود بهشت و جهنّم نيز چندان مفهومی پيدا نمی كرد. لذا خداوند متعال، سعادت انسان را مرهون جدّيّت و تلاش او می داند.

«وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعی » «1».

و اين كه برای انسان جز آنچه تلاش كرده هيچ نصيب و بهره ای نيست.

و به راستی اگر تلاش در زندگی جايگاهی نداشت، زندگی را مفهومی نبود. و اگر زندگی توأم با مشكلات نبود، تشخيص سره از ناسره «2» و صواب از ناصواب ارزش و منزلتی نداشت.

در مورد اين كه چگونه بعضی ها راه سعادت را طی كرده و به مقاماتی رسيده اند بايد گفت: توسّل به تنهايی و بدون پشتوانه عمل نمی كند و نمی تواند كار ساز باشد. چنان كه امام باقر عليه السلام می فرمايند:

«ما شيعَتُنا الّا مَنِ اتَّقی » «3».

تقوا و پرهيزكاری شرط شيعه ما می باشد.

بنابراين همان توسّل هم از رهگذر تلاش و جدّيّت در پرتو شناخت و معرفت به خدای متعال و اوليای الهی می باشد.

هنگامی كه انقطاع از ماسوی اللَّه حاصل می شود بايد اين نكته را در نظر داشت كه اين مرتبه دفعتاً حاصل نشده است. چنان كه اوليای الهی بعد از مجاهدت های زياد به اين مقام رفيع دست يافته اند. ليكن به قول

______________________________
(1) نجم (53): 39.

(2) معنای لغت سره از ناسره: خوب از بد.

(3) كافی: 2/ 74، حديث 3؛ تحف العقول: 295.