پرسشها و پاسخها، ص: 376

و ناآگاهانه ضريح يا در و ديوار، تماشای آثار هنری و.. ثواب های اخروی و آثار دنيوی كه در روايات آمده، بر زيارت واقعی مترتّب است كه ارتباط قلبی با مزور برقرار شود و منشأ تحوّل در زائر گردد، معرفت و آگاهی مقام امام می تواند زمينه اطاعت و تسليم در مقابل اوامر و نواهی مزور را فراهم كند.

حمزة بن حمران از امام صادق عليه السلام پرسيد منظور از معرفت حق او- علی بن موسی الرضا عليه السلام چيست؟ حضرت فرمود:

«يَعْلَمُ انَّهُ مُفْتَرَضُ الطّاعةِ غَرِيبٌ شهيدٌ...» «1».

اين كه بداند او واجب الاطاعه، غريب و شهيد است.

اميرالمؤمنين عليه السلام در نهج البلاغه ضمن بيان درددل ها و بيان حقوق متقابل مردم و حكومت می فرمايند:

«... حقی كه من بر شما دارم اين است كه: 1- به بيعتی كه با من بستيد وفادار باشيد. 2- در نهان و آشكار ناصح من باشيد (خيرخواه من باشيد و با من يك رنگ باشيد). 3. هنگامی كه شما را فرا خواندم اجابت كنيد. 4- وقتی شما را به كاری دستور دادم فرمان ببريد «2». معرفت به حق ائمّه عليهم السلام در اين كلام علی عليه السلام مشخص می شود.

ثانياً: در زمان زيارت با خلوص نيّت و رعايت طهارت ظاهری كه مقدّمه ای برای ايجاد طهارت باطنی است، بايد مشرّف به زيارت شود.

و مسأله آخر اين كه زائر در طول ايام زيارت دائماً بايد خود را در

____________________________________________________________
(1) بحار الانوار: 99/ 35، باب 4، حديث 17.

(2) نهج البلاغه: خطبه 34.