حلال و حرام مالی، ص: 169

الحمدلله رب العالمين و صلّی الله علی جميع الانبياء والمرسلين

و صلّ علی محمد و آله الطاهرين.

كيفيت و چگونگی در گذشت انسان و سفر او به عالم بعد در بيش از هزار آيه قرآن و روايات زيادی مطرح است، به اعمال، اخلاق و حالات قلب او بستگی دارد. مرگ و شكل خروج از دنيا برای همه به صورت يكسان نيست. اين خروج و بيرون رفتن براساس وضع عملی، اخلاقی و روحی خود انسان است.

وجود مبارك حضرت موسی بن جعفر عليهما السلام به عيادت بيماری آمدند. بيمار در حالی نبود كه آمدن حضرت را متوجه شود. اطرافيان بيمار به او گفتند: چشم خود را باز كن و ببين كه وجود مبارك حضرت موسی بن جعفر عليهما السلام به عيادت تو آمده است، ولی چون در حال احتضار بود، ديگر نمی توانست عكس العملی نسبت به عيادت كنندگانش نشان دهد.

چند لحظه بيشتر به عبور اين بيمار به عالم آخرت نمانده بود. كسی به حضرت عرض كرد: يابن رسول الله! چگونه دارد از دنيا می رود؟

معلوم می شود سؤال كننده خبر داشت كه همه يكسان نمی ميرند. می خواست بداند آن محتضر جزء كدام گروه است و چگونه مرگی دارد؟ مرگ نورانی، ملكوتی، عرشی، روشن، يا نه؟

وجود مبارك موسی بن جعفر عليهما السلام به او قريب به اين مضمون فرمودند: اگر با