عبرت های روزگار، ص: 195

می گويد. می بالد. و فردوسی نيز در همان عالَم خواب از او می خواهد كه بيتی حماسی بسازد و می سازد:

خدا كشتی آنجا كه خواهد برد

اگر ناخدا جامه بر تن دِرَد

و فردوسی نمی پسندد و به او می گويد: اينگونه بايد گفت:

بَرَد كشتی آنجا كه خواهد خدا

اگر جامه بر تن دِرد ناخدا

و سعدی از آن پس انصاف می دهد و نيز اذعان و اعتراف می كند كه كسی در عرصه حماسه به پايه فردوسی نخواهد رسيد.

بدهد روزگار انصافت

چون تو انصاف ديگران دادی «1» علی عليه السلام می فرمود:

«فَانْصِفُوا الناسَ مِنْ انْفُسِكُمْ» «2» با مردم از سر انصاف رفتار كنيد.

خواه زاهد خواه رند باده نوش

با همه كس بر سر انصاف باش «3» امام علی عليه السلام در فرازی از وصايای خود به فرزند بزرگوار خويش حقيقت انصاف را باز گفته است:

«يا بُنَیَّ اجْعَلْ نَفْسَكَ مِيْزانَاً فِيْما بَيْنَكَ وَبَيْنَ غَيْرِكَ، فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ ما تُحِبُّ لِنَفسِكَ، وَاكْرَهْ لَهُ ما تَكْرَهُ لَها، ولا تَظْلِمْ كَما لاتُحِبُّ انْ تُظْلَم، وَاحْسِنْ كما تُحِبُّ ان يُحْسَنَ الَيكَ، واسْتَقْبِحْ مِنْ نَفْسِكَ ما تَسْتَقْبِحُهُ مِنْ غَيْرِكَ، وَارْضِ مِنَ النَّاسِ بِما تَرْضَاهُ لَهُمْ

______________________________
(1) حسين بن اسعد هستانی، قرن هفتم.

(2) نهج البلاغه، نامه 51.

(3) قاسم كاهی، متوفی 988.