عقل: كليد گنج سعادت، ص: 211

مگر بدن انسان چقدر جا اشغال می كند؟ مگر معده چقدر می تواند در خود جای دهد؟ مگر لباس چقدر پارچه لازم دارد؟ انسان بقيه دنيا را می خواهد به چه مصرفی برساند؟ انسان به علاوه همه ثروت و پولی. كه دارد مساوی با چيست؟ انسان به علاوه شهواتش مساوی با چيست؟

قرآن مجيد به همه اين پرسش ها پاسخ داده و معتقد است انسان به علاوه هوای نفس و به علاوه همه كسانی كه مثل او هستند (مثلا يزيد به علاوه شمر) مساوی با صفر است. قرآن مجيد می گويد:

«ما عندكم ينفد و ما عند اللّه باق و لنجزين الذين صبروا أجرهم بأحسن ما كانوا يعملون». [6]

آنچه از ثروت و مال نزد شماست، فانی می شود و آنچه از پاداش و ثواب نزد خداست، باقی می ماند، و قطعا آنان كه برای دينشان شكيبايی ورزيدند، پاداششان را بر پايه بهترين عملی كه همواره انجام می داده اند، می دهيم.

جمع همه عناصر مادی عالم مساوی با صفر است. اما انسان به علاوه خدا همه چيز است:

«قال إنی عبد اللّه آتانی الكتاب و جعلنی نبيا». [7]

نوزاد از ميان گهواره گفت: بی ترديد، من بنده خدايم، به من كتاب عطا كرده و مرا پيامبر قرار داده است.

عبد اللّه يعنی جمع خدا با انسان. عبد انسان است و اللّه وجودی است كه مستجمع جميع صفات كماليّه است. پس، انسان به علاوه خدا مساوی است با صفات كمال. در آيه ديگر می خوانيم:

«إن الذين آمنوا و عملوا الصالحات أولئك هم خير البرية ...». [8]

انسان به علاوه خدا و به علاوه عمل صالح مساوی با خير البريّه است؛ يعنی بهترين موجودی كه خداوند در ميان جميع موجودات زنده آفريده است. ارزش اين انسان را چه كسی می تواند حساب كند كه مساوی با