عقل: كليد گنج سعادت، ص: 175

[ (15). انعام، 125: «فمن يرد اللّه يهديه يشرح صدره للاسلام و من يرد أن يضله يجعله صدره ضيقا حرجا كأنما يصعد فی السماء كذلك يجعل اللّه الرجس علی الذين لا يؤمنون».]

[ (16). (شيخ) محمد بن حسين عاملی (منسوب به جبل عامل) معروف به شيخ بهائی دانشمند بنام عهد شاه عباس بزرگ (بعلبك 953 ق اصفهان 1031 ق). پدرش عز الدين حسين در سال 966 به ايران مهاجرت كرد و بهاء الدين در ايران نشأت يافت و تاليفاتی به فارسی و عربی پرداخته كه مجموع آن ها به 88 كتاب و رساله بالغ می شود. از آن جمله است: دو مثنوی فارسی (نان و حلواشير وشكر)، جامع عباسی (در فقه)، خلاصة الحساب، تشريح الافلاك، كتاب اربعين (به عربی)، كشكول كه مجموعه ای است از نوادر حكايات و علوم و اخبار و امثله و اشعار عربی و فارسی. وی به فارسی و عربی شعر می سروده. جنازه او را به مشهد انتقال داده در مسجد گوهرشاد دفن كردند.]

[ (17). منسوب به فندرسك. (مير) ابو القاسم فيلسوف و عارف قرن 11 ق (اصفهان 1050 ق). از اكابر حكما و عرفای اماميه است كه در حكمت طبيعی الهی در رياضی و همه علوم عقلی تبحر تمام داشته و در علوم مزبور وحيد زمانه بوده است. از سلاطين با شاه عباس كبير صفوی و شاه صفی و از علما با شيخ بهائی و ميرداماد معاصر بود و تدريس قانون و شفای او در آن زمان مورد استفاده افاضل و اعيان قرار می گرفت. ميرفندرسكی به هندوستان سفر نمود، در نزد ملوك هند مانند پادشاهان ايران بسيار محترم و معظم بود و با آن همه فضل و كمال و احترام بسيار كه نزد سلاطين و تمامی طبقات مردم داشت از مجالست اكابر اجتناب می نمود و اغلب اوقات خويش را با دراويش و فقرا و ارباب ذوق و حال می گذرانيد. وفات ميرفندرسكی در زمان شاه صفی صفوی در سال هزار و پنجاه هجری در حدود هشتاد سالگی در اصفهان اتفاق افتاد و وی در تكيه ای كه به نام تكيه ميرمشهور است و در اول قبرستان تخت فولاد واقع می باشد مدفون گرديد و كتاب های او را به موجب وصيت خودش به كتابخانه سلطنتی شاه صفی انتقال دادند. يك پرده نقاشی كهنه منسوب به ميرفندرسكی در همين تكيه درمقبره حاج حسينقلی خان ايلخانی بختياری موجود است كه در طرف راست پرده صورت مير و در طرف چپ آن تصوير شيخ بهائی است. تاليفات ميرفندرسكی عبارت است از: تاريخ الصفويه، تحقيق المزلة، رساله صناعيه در تحقيق حقيقت علوم و ذكر جميع موضوعات صنايع، شرح كتاب المهارت (المهابارت) از كتب حكمای هند كه معروف به شرح جوك است، مقولة الحركة و التحقيق فيها. فندرسكی گاه در اوقات فراغت خويش به سرودن ]