چهار عنصر وجود انسان

انسان كه در حقيقت ، والاترين موجود جهان است و قدرت اين را دارد كه اشرف تمام مهمانان عالم هستى گردد وجودش مركب از چهار عنصر بسيار مهم است كه با توجه به اين چهار عنصر ، راه برتر شدن بر تمام موجودات عالم را خواهد يافت :
1 ـ جسم .
2 ـ نفس .
3 ـ عقل .
4 ـ قلب .
جسم انسان ، مركز جنبش ها و فعاليت هاى عملى است ؛ جسم با تمام اعضايى كه بستگى به او دارد ، كاسب عمل است و در اين مرحله لازم است ، انسان به حدود و مقررات الهى آگاه شود و از حلال و حرام خداوندى مطلع شود ، تا تمام حركات و فعاليت هاى جسم را با حدود الهى تطبيق نموده و به تعبير قرآن ، دارنده عمل صالح شود . نفس انسان ، به فرموده قرآن ، مركز فعاليت هاى اخلاقى و كاسب واقعيت هاى معنوى است و لازم است انسان به صفات پاك و حسنات اخلاقى كه از طريق الهام و وحى در اختيار آدمى قرار داده شده آشنا شود ، تا نفس را تهذيب و تزكيه كرده و از آلوده شدن اين حقيقت به رذايل در امان بماند و با كسب حسنات به فلاح و رستگارى برسد .  قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا  .
بى ترديد كسى كه نفس را [ از آلودگى پاك كرد و ] رشد داد ، رستگار شد .  عقل انسان ، مركز ادراك و ميدان فعاليت هاى علمى است ؛ عقل در وجود انسان ، كاسب علم و دانش و معارف و معلومات است و در اسلام براى فرا گرفتن دانش زياد سفارش شده و بايد انسان ، سخت مواظب كسب عقل باشد كه خداى ناخواسته ، اين ظرف با عظمت الهى مركز آموزش هاى شيطانى گردد ، چون عقل اگر موفق به كسب معارف الهيه شود ، نيرومندترين عامل كمك به انسان براى عبادت حق است و مهم ترين كسبش به فرموده معصوم كسب بهشت خواهد بود .
قلب انسان ، اين عضو حساس ، اين عنصر با عظمت ، اين ظرف گسترده اى كه در تمام عالم به گستردگى او يافت نمى شود ، كاسب محبت ، عشق ، مهر ، عاطفه ، رقّت ، ايمان ، يقين و امثال اين واقعيت ها است ، البته در صورتى كه انسان در تمام لحظات قلبش بيدار باشد ، قلب به كسب اين حقايق كه مايه هاى خير دنيا و آخرت انسان است اقدام مى كند و گرنه انسان اگر از اين بخش مهم وجود غفلت بورزد ، وقتى بيدار مى شود كه قلب به كسب ريا ، نفاق ، شرك ، كفر ، جحد ، انكار ، غرور و ... آلوده شده ، آن گاه پاك كردن اين عنصر قلب كه فقط براى تجلى نور دوست خلق شده كار بسيار مشكلى خواهد بود و آدمى وقتى پشيمان مى شود كه كار از كار گذشته و چيزى جز ضرر و زيان و خسارت ابدى براى او نمانده است !!
قرآن مجيد ، قلب را مركز بسيارى از فعاليت ها مى داند و انسان را در برابر افعال قلب مسؤول دانسته و از آدمى مى خواهد حتما راهى را بپيمايد كه منتهى به تحقق سلامت ، در ذات قلب گردد و بتوان از اين قلب براى حضرت يار ، قلب سليم ساخت .