علماي اسلامي به استناد آيات و روايات، بحثي را تحت عنوان احباط و تكفير مطرح كردهاند. احباط از واژه حبط به اين معنا است كه برخي گناهان چنان سنگين است و آثار منفي و تخريبي دارد كه موجب باطل شدن و بي اثر گشتن تمام يا برخي اعمال صالح و كارهاي خوب مي گردد، مانند آتشي كه جنگل زيبا و پر درخت را مي سوزاند. بر عكس، برخي امور و كارها نزد خدا از چنان ارزشي و فضيلتي برخوردارند كه باعث ريزش همه يا برخي گناهان مي گردد كه به آن تكفير مي گويند.
به بيان ديگر: خداوند به خاطر انجام آن كارهاي نيك، آثار تكويني و تشريعي گناهان را مي پوشاند. اين عمل را تكفير (پوشانيدن آثار گناه به وسيله اعمال صالح) مي گويند.
در ذيل به برخي از كارهايي كه باعث تكفير (پوشش يا ريزش) گناهان مي گردد، اشاره مي كنيم:
1- ايمان به خدا و وحي و آن چه از جانب خداوند بر حضرت محمد(ص) نازل شده است همراه با عمل صالح.
قرآن كريم مي فرمايد: هر كس كه به خدا ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، خداوند گناهان او را مي پوشاند و محو مي كند و او را در باغ هايي كه نهرها در پايين آن جاري است، وارد مي سازد و براي هميشه در آن جا خواهد بود و اين رستگاري بزرگي است.
2- توبه و پشيماني از گناهان: توبه حقيقي تنها گفتن استغفراللَّه نيست، بلكه پشيماني واقعي كه همراه با سوز و آه و حسرت از خطاها و گناهان گذشته و تصميم بر ترك و جبران آن است. قرآن مجيد مي فرمايد: اي افرادي كه ايمان آوردهايد، صادقانه به سوي خدا توبه كنيد. اميد است خداوند گناهان شما را بپوشاند و ببخشد و در بهشت هايي كه از پايين آنها نهرها جاري است، داخل نمايد.
3- پيوسته با وضو بودن و اقامه نماز با حضور قلب و در اوّل وقت. سلمان فارسي مي گويد: روزي در خدمت پيامبر اكرم(ص) زير درختي نشسته بوديم. پيامبر شاخه خشك درختي را گرفت و تكان داد تا تمام برگ هايش فرو ريخت. بعد از من پرسيد: از علت اين كار سؤال نكردي، عرض كردم: خودتان بفرماييد، فرمود: وقتي كه مسلماني وضو مي گيرد، و خوب وضو مي گيرد، سپس نمازهاي پنج گانه را به جا مي آورد، گناهان او فرو مي ريزد، همان گونه كه برگهاي اين شاخه فرو ريخت.
4- اجتناب از گناهان به خصوص گناهان كبيره.
گناهان را از دو منظر مي توان مورد مطالعه قرار داد: يكي از آن جهت كه گناه نافرماني خدا است كه در اين صورت، همه گناهان كبيرهاند و هيچ گناه صغيرهاي وجود ندارد. در نگاه دوم، برخي از آنها را با برخي ديگر مقايسه كنيم، كه در اين صورت به دو نوع صغيره كبيره تقسيم مي شوند. قرآن كريم مي فرمايد: اگر از گناهان بزرگ اجتناب نماييد، گناهان كوچك شما را مي پوشانيم و شما را در جايگاه ارجمندي وارد مي سازيم.
5- هجرت در راه خدا و تحمّل سختيها و اذيتها براي خدا:
اگر چه هجرت، در زمان پيامبر(ص) با دست كشيدن از مال و زندگي و وطن، و كوچ كردن از مكّه به مدينه تحقق مي يافت، امّا منحصر به آن نيست، بلكه در هر كشور يا شهري و حتي جمعي و جلسهاي كه معصيت خدا مي شود و انسان توانايي ندارد با نهي از منكر تأثير گذار باشد، لازم است از آن مكان هجرت كند و دور شود. جهاد در راه خدا، شهادت، صدقه و انفاق پنهاني، پرداختن مالياتهاي ديني چون خمس و زكات، قرض الحسنه دادن، عفو و گذشتن از خطاي ديگران، براي حفظ دين و مقدّسات آن به استقبال خطر رفتن، قرائت قرآن به خصوص در شب و بعد از نماز صبح و تقيّد به نماز شب... از اموري هستند كه باعث ريزش گناهان مي گردند.
ش
منبع : پاسخگو