استاد حسين انصاريان: زيارت، رابطه مستقيمي با حضور قلب دارد
زيارت در ميان اديان مختلف جايگاه ويژه‌اي دارد، اما از اين ميان مسلمانان به مسأله زيارت توجه خاصي دارند. در زيارت خانه خدا و حرم شريف اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) يكي از مهم‌ترين اهداف زائر تقرب‌جويي و رسيدن به قرب الهي است. اما زيارت تابع چه شرايطي است و زائر بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟ در اين گفت و گو با حضرت آیت الله استاد حسين انصاريان به آن پرداخته‌ايم كه از نظر شما مي‌گذرد.
* استاد! چه تعريفي براي زيارت داريد؟
** زيارت حضور زائر نزد مزور (زيارت شوند) است. يعني نوعي مسافرت و كوچ كردن است كه با نوعي انگيزه ديني صورت مي‌گيرد، به قصد تشرف در نزد خداوند و يا مشاهدي كه مربوط به خداست. مثل خانه كعبه و اماكن متبركه معصومين(ع).
* چه رابطه‌اي بين زيارت و شفاعت وجود دارد و آيا همه زائران مشمول شفاعت مي‌شوند؟
** اين بحث را از چند جهت مي‌توان بررسي كرد. اول اين كه براساس منابع نقلي كه صريح‌ترين آنها در يكي از روايات امام رضا(ع) آمده: «هركس به زيارت من بيايد، در سه موضع به ديدار او مي‌روم. اول هنگام مرگ و عبور از پل صراط؛ دوم دادن نامه عمل به دست انسان و سوم عندالميزان و زمان بررسي نامه اعمال انسان.» هر سه مورد نشان دهنده اين است كه زيارت رابطه مستقيمي با شفاعت دارد. وقتي كه امام رضا(ع) مي‌فرمايند كه من در اين سه موضع مي‌آيم، اين مبحث، يعني شفاعت؛ اما نكته دو از جهت عقلي مطرح است كه وقتي زائر به ديدار امام معصوم مي‌رود اين حق را ايجاد مي‌كند كه موجب شود امام درصدد اداكردن حق برآيند و يكي از جاهايي كه اين حق ادا مي‌شود شفاعت است. اما نكته ديگر اين كه زيارت بستگي دارد به اين كه در چه مرتبه‌اي و با چه ميزان معرفت صورت بگيرد. در اين صورت شفاعت در مراتب قوي‌تري شامل حال انسان مي‌شود.
* تولي و تبري در زيارت چطور صورت مي‌گيرد؟
** زيارت از يك جهت از مصاديق تولي است كه به صورت عملي و عيني با حركت فرد به سوي امام، كه مشتاقانه حاضر مي‌شود و زحمات ظاهري را بر خودش تحميل مي‌كند و اين از توجه ولايتي به امام صورت مي‌گيرد و در مقابل تبري مطرح مي‌شود و اين كه فرد امام را براي زيارت انتخاب كرده و بدون توجه به اماكن ديدني ديگر به ديدن امام معصوم رفته است. از جهت ديگر هم ما در زيارت به عنوان زائر با امام معصوم صحبت مي‌كنيم، مثل خواندن زيارت جامعه و زيارات ديگر، با اين جملات كه ما مطيع شما هستيم و فرامين شما را به گوش جان مي‌سپاريم، اين هم دليلي بر برائت‌جويي و برائت از دشمنان است و البته لعن بر آنها نيز نوعي تبري‌جويي است.
* آيا زيارت مي‌تواند نوعي قدرداني از زحمات امام معصوم باشد؟
** بله، زيارت حداقل حركت براي قدرداني از امام معصوم(ع) است. ائمه چراغ هدايت بشر هستند و در فرازي از زمان متحمل رنج‌هاي بسياري براي حفاظت از دين شده‌اند تا راهي براي خداجويي ما باز كنند.
* اما اذن دخول و خواندن آن در زيارات به چه دليل مطرح شده است؟
** اذن دخول نوعي رعايت ادب است. چرا كه ما وقتي به خانه‌هاي همديگر مي‌رويم طبق آيات شريف قرآن بدون اجازه وارد نمي‌شويم. ورود به حرم اهل‌بيت(ع) ادب خاصي را مي‌طلبد و در ضمن خواندن آن در ابتداي ورود به حرم آمادگي روحي و رواني را براي زائر در زيارت فراهم مي‌كند.
* پس رابطه مستقيمي با حضور قلب دارد؟
** بله، صد در صد. در روايات هم داريم كه اگر مي‌خواهيد براي نماز حضور قلب پيدا كنيد با دقت وضو بگيريد، زيارت هم به همين ترتيب است. اگر انسان قبل از رفتن به زيارت، غسل زيارت كند، لباس پاك بپوشد و در هنگام ورود به حرم به زيارت متمركز شود اين حضور قلب در او ايجاد مي‌شود.
منبع : روابط عمومی و امور بین الملل مرکز علمی تحقییقاتی دارالمعارف الشیعی