مفهوم حسنه دنيا و آخرت‏

امام صادق عليه السلام مى فرمايد: حسنه دنيا دو چيز است: اول درآمدى كه نسبت به تمام نيازهاى انسان فراگير باشد. اين حسنه دنيا است كه من هر نيازى برايم به وجود مى آيد، روى پاى خودم باشم بتوانم خانه، مركب، ملكى داشته باشم كه دختر و پسرم در حدّ طبيعى، نه اسراف، ازدواج كنند. اين ها حسنه دنياست كه مربوط به امور مادى است و آبرويم را نزد اين و آن خرج نكنم.البته اگر مجبور شوم كه آبرو خرج كنم، آن نيز امتحان الهى است.
 مال و محسنات اخلاقى؛ دو حسنه ديگر دنيايى مؤمن
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: حسنه ديگر در دنيا، اخلاق نيكو است. اين كه اهل ايمان از پروردگار مى خواستند: خدايا! حسنه در دنيا به ما بده، يكى از اين حسنه هاى دنيا «حسن خلق» است. «1» اصرار دارند كه خدايا! ما را طورى در پيچ و خم زندگى ببر كه ما حسود، بخيل، متكبّر، مغرور، فخور، رياكار و حريص در نياييم و به ما توفيق بده و زمينه سازى كن كه ما اهل فروتنى، محبت، كرم، احسان و قناعت و از اين قبيل محسّنات اخلاقى باشيم.
اگر من پول داشته باشم، اما خداى نكرده به ريا آلوده باشم، هيچ كار خيرى را انجام نمى دهم، مگر زمانى كه اسم من عَلم شود. اين ترمزى است كه نمى گذارد من كار خير انجام بدهم. حال من به گونه اى است كه وقتى پول مى پردازم كه اين كار بين همه مردم شهر، يا بالاتر، در روزنامه ها، راديو و تلويزيون گفته شود و الّا اگر بدانم هيچ جا بيان نمى شود، آن كار را انجام نمى دهم. اين پستى ريا و زشتى اخلاق است.
يااگر مال داشته باشم، ولى بخيل باشم؛ يعنى كليد باز كردن درهاى رحمت خدا نزد من نيست، يا حريص باشم، يعنى براى به چنگ آوردن پول، ترمزى ندارم كه در لبه مرزهاى حلال خدا خود را نگهدارم. اگر حريص باشم، از مرزها بيرون مى روم و به غصب، رشوه، اختلاس، دزدى و تقلّب دست مى زنم.
امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
حسنه ديگر در دنيا، در حدّى مال داشتن است كه نسبت به همه خواسته هاى مشروعم، فراگير باشد. دلم مى خواهد مكّه بروم، مالم در حدّى باشد كه بتواند مرا ببرد و برگرداند. كربلا و مشهد بروم، به مسجد كمك كنم، كار خير كنم، تا حدّ معمول براى فرزندانم عروسى بگيرم. حسنه در دنيا، فراگيرى مال نسبت به اين نيازها است. البته صحبت در مال مؤمن است.
اميرالمؤمنين عليه السلام كه مؤمن را تعريف مى كنند، مى فرمايد: يكى از خصلت هاى مؤمن اين است كه وجودش داراى اخلاق حسنه است.
 فرصت كسب حسنه آخرتى در دنيا مال، حسنه دنيايى مؤمن است، اما حسنه آخرت او چيست كه اهل ايمان اصرار دارند:
 «وَفِى الْأَخِرَةِ حَسَنَةً»