عبرت‏گيرى از تاريخ گذشتگان‏

ابوحيان جمله بسيار جالبى درباره تاريخ دارد كه در نصايحش آمده است و اين جمله را زياد تكرار كرده است كه تاريخ را حتماً مطالعه كنيد، زيرا مطالعه آن، عقل جديدى به انسان مى دهد و انسان با آن عقل جديد، زندگى جديدى را پيدا مى كند. يعنى وقتى انسان به نكات مثبت و منفى تاريخ حيات انسان ها دل بدهد، ارزش انسان هاى زيادى را در خود جمع مى كند و گاهى به تنهايى مانند هزار نفر مى شود. نكات منفى زندگى ديگران را از خود دفع مى كند و منبع پاكى ها، درستى ها و كمالات مى شود. پروردگار عالم در قرآن كريم، حضرت ابراهيم عليه السلام را به عنوان يك امت نشان داده است:«إِنَّ إِبْرَ هِيمَ كَانَ أُمَّةً»  چرا؟ زيرا او از تجربه هاى خوب گذشتگان بهره بردارى خوبى كرد و نكات منفى آن انسان ها را از خود دفع كرد. ايشان به خاطر آشنايى با هزاران نفر در زمينه نكات با ارزش و يا منفى زندگى آنان، به تنهايى به يك امت تبديل شد. به خاطر اهميت، عظمت، درس دهى تاريخ و تربيت گرى تاريخ، پروردگار عالم بخشى از آيات قرآن را به بيان تاريخ ملت هاى گذشته اختصاص داده است.  سوره اى از قرآن را تمام و كامل به صورت تاريخ، بر پيغمبر عظيم الشأن اسلام صلى الله عليه و آله نازل كرد و از اين داستان نيز به «أحسن القصص»  تعبير كرده است؛ يعنى اين تاريخ و داستان واقعى، نيكوترين داستانى است كه در عالم اتفاق افتاده است؛ چون ما هيچ داستانى را بهتر و پرنكته تر از اين داستان نداريم.  در اين داستان، طرف هاى مختلفى را مى بينيم كه يك طرف در اوج ارزش ها است و طرف ديگر در حضيض پستى ها. و علت آن نيز بيان مى شود كه چرا يك طرف در اوج ارزش ها قرار دارد، و طرف ديگر در اوج بى ارزشى و در پايان اين داستان، پروردگار عالم مى فرمايد: اين داستان غذاى مغز خردمندان است.يعنى عاقلان بايد با توان خرد و عقل خود از اين داستان استفاده بكنند، تا گرفتار پستى افرادى همچون افراد اين داستان نگردند و از مكر ايشان در امان بمانند و از ارزش هاى ارزش دارانى كه در اين داستان هستند، بهره مند شوند:«لَقَدْ كَانَ فِى قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاُوْلِى الْأَلْببِ»  خيلى عجيب است، مى فرمايد: من اين داستان را كه زيباترين داستان اتفاق افتاده در عالم است، به عنوان غذاى مغز خردمندان قرار دادم. يعنى اين داستان به عقل، خرد، مغز، بصيرت، ايمان، تقوا و انسانيت شما كمك مى دهد.