اثر معرفت به پروردگار

افرادى كه از معرفت به پروردگار برخوردار مى شوند، حتى خواب آنها نيز خير و بلكه بالاتر از خير، يعنى عبادت است. در روايات داريم كه پيغمبر صلى الله عليه و آله مى فرمايد:«نَوْمُ العالِمِ عِبادة» 

خواب اهل معرفت، با اين كه در عالَم خواب، تكليف ندارند، عبادت است.

كسى كه به خواب مى رود، بعد بيدار مى شود، مى بيند اذان افطار را گفته اند، اما او نماز ظهر و عصر خود را نخوانده است گناهى بر او نيست؛ چون خواب بوده و آن وقتى كه خواب بوده، بر او تكليفى نيست.

اما خواب اهل معرفت نزد پروردگار به قيمت بيدارى و تكليف است و خواب او را به عنوان عبادت مى نويسند. اين معرفت بايد باشد. عشق از اين معرفت ظهور مى كند كه بعد از شناخت مى گويد: عجب محبوبى، وجود مقدسش جامع تمام كمالات است و همه جهان براى توليد خير ابزار او هستند و هر خيرى از اين اتصال از او مى رسد و بعد اين خير را پخش مى كند.

به اين همه خوبى ها و زيبايى ها عاشق مى شود. عاشق، هميشه داراى وجدان بيدار است، اين عشق و آن وجدان بيدار چه مى كند؟

عشق سه طرف دارد: يكى خودش است كه نوعى حال است، دوم معشوق است كه موضوع و متعلّق عشق است كه اگر معشوق نباشد، عشق به وجود نمى آيد و سوم عاشق است.

واقعاً اگر معشوق را نشناسد، عشق به وجود نمى آيد.

عشق از معشوق اول سر زند تا به عاشق جلوه ديگر كند

اين يك حقيقت است. طرف اصلى، حقيقى، واقعى، سازنده و به وجود آورنده و ظهور دهنده عشق، معشوق است.

تا كه از جانب معشوق نباشد كششى كوشش عاشق بيچاره به جايى نرسد