نشانه های ظهور حضرت مهدی(ع)

منابع مقاله:

مجله درسهایی از مکتب اسلام، شماره 9 (78)، زمانی قمشه ای، علی؛

- (اقتربت الساعة و انشق القمر× فتول عنهم یوم یدع الداع الی شئ نکر)

(قمر: 1 و6).

«آن ساعت نزدیک آمد و ماه آسمان شکافته شد. پس از آنان روی بگردان تا روزی که ندا کننده ای خلق را به عالمی حیرت آور و هول انگیز دعوت کند».

در حدیثی آن ساعت را خروج حضرت مهدی(ع) دانسته که مردم را به آئینی فرا می خواند که آن را منکر و ناشناخته می دانند و باور نمی کنند که آئین اسلام باشد.

امام صادق(ع) برخی از ویژگیهای آئین اسلام در آن زمان را این گونه برمی شمارد:

وقتی حضرت قائم قیام کند، به جانب کوفه رهسپار می شود و چهار مسجد را در کوفه ویران می سازد[چرا که با موازین اسلام همخوان نیستند] و در روی کره زمین مسجدی که دارای اشراف و بالکن باشد، باقی نخواهد ماند جز این ویران می سازد و آنها را بدون صاف و مستوی[بدون بالکن و اشراف] می سازد، راههای بزرگ را توسعه می بخشد و همه چیزهایی که از دیوارها به کوچه و خیابان موجود است، از قبیل بالکن، ناودان و... دستور می فرماید برچیده شوند، همه بدعت ها را از بین می برد و همه سنت ها را تجدید می فرماید شهرها و کشورهای قسطنطنیه، چین و کوهستانهای دیلم را می گشاید، و هفت سال این گونه حکم می راند که هر سالی برابر ده سال از سالهای معمولی است. سپس آنچه خدا خواهد انجام می دهد.

راوی خبر می پرسد: فدایت گردم چگونه سالها طولانی می شود[و یک سال به اندازه ده سال خواهد گشت] فرمود: خداوند متعال فرمان می دهد فلک درنگ و حرکت را کند گرداند از این رو روزها و سالها طولانی خواهند گشت.

ابو بصیر که راوی خبر است، باز می پرسد: آنان می گویند فلک اگر تغییر کند[و از حرکت معمولی باز ایستد یا کند شود]، از بین خواهد رفت؟ فرمود: این سخن زندیقان است، اما مسلمانان چنین راهی را نخواهند پیمود و حال آن که خداوند متعال ماه را برای پیامبر(ص) شکافت و قبل از آن خورشید را برای یوشع بن نون برگرداند، از همه بالاتر، خبر داد به طولانی بودن روز قیامت روزی که برابر هزار سال از سالهای معمولی مردمان است. (1)

تایید سخن از دیدگاه دانش روز

1 - طولانی شدن روز و سال در زمان ظهور حضرت مهدی(ع) از دیدگاه دانش روز با مشکل روبه رو نخواهد بود، بلکه دانش جدید آن را تایید می کند.

ما در این راستا با توجه به این که نیروی جاذبه(گرانش عام) در همه اجرام آسمانی و اجسام عنصری و زمینی کارگر و مؤثر است، به نیروی جاذبه ماه و تاثیر آن بر آب دریاها، خاک و خشکی ها و ایست دادن به کره زمین اشاره خواهیم داشت.

از دیر باز مردم روزگاران می دانستند میان طلوع و غروب ماه و برآمدن و فرونشینی آب دریاها بایستی رابطه ای وجود داشته باشد، اما چگونگی آن را نمی دانستند تا این که:

نابغه بزرگ جهان دانش «اسحاق نیوتون » برای نخستین بار بر این معما دست یافت و چگونگی پیدایش آن را به درستی بیان داشت.

پدیده کشنده(جزر و مد) اساسا زاییده نیروی جاذبه کره ماه است، بدیهی است دریاها در مقایسه با خشکی های زمین از قابلیت انعطاف و نرمی بیشتری برخوردار بوده و بالطبع در برابر نیروی کشش ماه کمتر ایستادگی می کنند، به همین مناسبت توده های آب در زیر پای ماه انباشته می گردند و پدیده ای را به نام «برکشند» ایجاد می کنند.

همزمان با «برکشند» رو به ماه، «برکشند» دیگری در آن سوی کره زمین ایجاد می گردد بدین سان که آبهای آن سوی کره زمین که از ماه بدورند، کمتر متاثر گردیده و به اصطلاح عقب می مانند و آب توده عظیمی را ایجاد می کنند، لذا روزانه هر نقطه از سطح دریا دوبار دستخوش برکشند و دو بار هم دستخوش «فروکشند» می گردد.

بنابراین، به طور متوسط فاصله(زمان) بین دو جزر و مد متوالی 12 ساعت و 5/25دقیقه است، درست نصف زمانی که طول می کشد، تا ماه ظاهرا یک دور کامل دور زمین بپیماید یعنی 24 ساعت و 51 دقیقه.

جزر و مد همراه با حرکت ظاهری ماه از افق شرقی ناظر، به سمت افق غربی او پیش می روند.

اثر جاذبه خورشید در جزر و مد نسبت به ماه از درجه دوم اهمیت برخوردار است، زیرا فاصله آن بیشتر(فاصله خورشید از زمین یکصد و پنجاه میلیون کیلومتر) است، از این رو نسبت نیروی مولد جزر و مد خورشید تنها حدود7درصد(7%) نیروی ماه است.

وقتی که نیروهای مولد ماه و خورشید هماهنگ عمل می کنند، مثلا هنگام ماه نو که هر دو در یک طرف زمین هستند، جزر و مدها در حداکثر خود هستند و به نام جزر و مد 2بهاری یا «مهکشند» (Sprinq tide) نامیده می شود، حد دیگر وقتی است که خورشید و ماه باهم زاویه 900 درجه (تربیع) می سازند در این هنگام جزر و مد را به حد اقل و به جزر و مدهای خفیف یا «کهشکند» (Iveap tide) مبدل می سازند.

نزدیکی ماه نیز تاثیری در ارتفاع جزر و مد دارد، هنگامی که ماه در حضیض زمینی قرار دارد نیروی مولد جزر و مد آن به اندازه 20% بیش از حد عادی است.

جاذبه ماه سبب می شود علاوه بر آماسیدن آبهای کره زمین خشکی ها نیز دستخوش تورم گردند که در مقایسه با آماس آبها نامحسوس است.

نیروی حاصل از جاذبه ماه و لنگری که از جانب انباشته شدن آبها به وجود می آید، سبب می شوند چرخش محوری زمین به آرامی ایست(ترمز) کند و بدین سان بر طول شبانه روز زمینی می افزایند.

بررسی خطوط رشد و نمو سنگواره های مرجانی بیانگر آن است که در 350 میلیون سال پیش طول شبانه روز حدود سه(3) ساعت کوتاهتر از شبانه روز کنونی بوده و طول سال خورشیدی به چیزی حدود 400 روز بالغ می گردیده است.

بررسی هایی که از روی سوابق بجا مانده از کسوف و خسوف های گذشته به عمل آمده، نشان می دهد که روند افزایش طول روزهای زمینی 0016% ثانیه در هر قرن است. (2)

2 - کسی که این نیروی بنیادین و زیربنایی را به نام جاذبه در سرتاسر این نظام اعم از جسمانی، جرمانی و کیهانی به ودیعه نهاده است و شاید این آیه(چنان که برخی از مفسران برآنند) به آن اشاره داشته باشد:

(الله الذی رفع السموات بغیر عمد ترونها ثم استوی علی العرش و سخر الشمس و القمر کل یجری لاجل مسمی...)(رعد: 2).

«خدا است آن ذات پاکی که آسمانها را بدون ستون برافراشت و شما آن را ملاحظه می کنید آنگاه با کمال قدرت عرش را در خلقت بیاراست و خورشید و ماه را مسخر اراده خود ساخت که هرکدام در وقت خاص و مدار معین به گردش آیند».

چنین خدایی قدرت دارد پریود روزانه و سالیانه(حرکت وضعی و انتقالی) کره زمین را کاهش دهد یک دور گردش وضعی زمین را ده برابر کرده به 240 ساعت برساند و یک دور گردش سالیانه زمین در مدار خود را ده برابر کرده یعنی کره زمین که در هر ثانیه سی(30) کیلومتر حرکت می کند، به 3 کیلومتر کاهش دهد از این رو امام صادق(ع) برای رفع تعجب از ابوبصیر می فرماید:

آنگونه که ماه برای رسول خدا شکافته شد[روایات در این باره از سنی و شیعه به سرحد یقین و تواتر است] و پیش از آن خورشید بر یوشع بن نون باز گشت[به احتمال قوی به مقدار چند ساعت کره زمین در حرکت وضعی خود از راست به چپ (غرب به شرق) برگشته باشد]، چنان که امروزه منجمان ناهید(زهره)شناس معتقدند حرکت وضعی ناهید از شرق به غرب یعنی برخلاف حرکت وضعی زمین است، از این رو در زهره خورشید از مغرب طلوع و به مشرق غروب می کند، پس خداوند قادر است که چنین حرکتی را ظرف چند ساعت برای کره زمین در زمان یوشع بن نون پدید آورد. و از همه مهمتر روز قیامت است که قرآن در باره مقدار آن می فرماید:

(...و ان یوما عند ربک کالف سنة مما تعدون)(حج:47).

«همانا یک روز نزد خدا چون هزار سال به حساب شماست ».

و می فرماید:

(یدبر الامر من السماء الی الارض ثم یعرج الیه فی یوم کان مقداره الف سنة مما تعدون)(سجده: 5).

«او امر عالم را به نظام احسن و اکمل از آسمان تا زمین تدبیر می کند سپس روزی که مقدارش به حساب شما بندگان هزار سال است، باز به سوی خود بالا می برد».

3 - ایستادن آفتاب

نوشته سید اسماعیل عقیلی را می توان تایید دیگری دانست بر فرمایش امام صادق(ع) یعنی بربازگشت خورشید، که ما به تعبیر دیگر بازگشت حرکت وضعی زمین دانستیم، وی در باب علائم ظهور نوشته است: از آن علایم ایستادن آفتاب است در وسط آسمان از اول ظهر تا وقت عصر بدون آن که حرکت نماید، و این دلیل است بر تغییر حرکت افلاک (3) مورخان و محدثان این سخن را ذیل آیه نوشته اند:

(ان نشا ننزل علیهم من السماء آیة فظلت اعناقهم لها خاضعین)(شعراء:4).

«ما اگر بخواهیم از آسمان نشانه و آیت قهری نازل گردانیم تا همه بر آن گردن نهند و خاضع شوند».

ابوبصیر گوید: از امام صادق(ع) درباره این آیه شنیدم فرمود: به زودی خداوند درباره آنان چنین خواهد گرد گفتم: اینان چه کسانی می باشند؟ فرمود: بنی امیه و یارانشان می باشند، گفتم آن نشانه و آیه چیست؟ فرمود: ایستادن خورشید بین اول ظهر تا وقت عصر و خارج شدن و پدیدار گشتن یک صورت تا سینه شخصی -که حسب و نسب او شناخته شده است- در خورشید، این پدیده در زمان سفیانی واقع شود در این هنگام سفیانی و دار و دسته او به هلاکت خواهند رسید.

امام صادق(ع) فرمود: پیش از ظهور حضرت مهدی(ع) پنج نشانه واقع می شود:

1 - صیحه آسمانی، آن حضرت در مکه داخل می شود و در جانب خانه کعبه ظهور می نماید و چون آفتاب بلند شود، قبل از آن منادی ندا کند که همه اهل زمین و اسمان بشنوند و بگوید: ای گروه خلایق آگاه باشید که این مهدی آل محمد است. او را به نام و کنیه جدش رسول خدا(ص) یاد نماید و در این باره این آیه نازل شد: (ان نشا ننزل علیهم من السماء...).

2 - سفیانی: او از بیابان بی اب و علف واقع میان مکه و شام خروج کند، سفیانی مردی است بد صورت، آبله رو، چهارشانه، ازرق چشم و نام او «عثمان بن عنبسه » و از فرزندان یزید بن معاویه است، او شهرهای دمشق، حمص، فلسطین، اردن و قنسرین را به تصرف خویش آورد....

3 - فرو رفتن لشگر سفیانی، در بیابانی بین مکه و مدینه، نیروهای او در این محور به سیصدر هزار نفر می رسند، و سرانجام خود او به دست لشگریان حضرت مهدی(ع) در بیت المقدس کشته خواهد گشت.

4 - قتل نفس زکیه، و آن پسری است از آل محمد(ص) که بین رکن و مقام شهید می شود.

5- یمانی: خروج یمانی از یمن اتفاق می افتد. در پاره ای اخبار وارد شده که یمانی و خراسانی و سفیانی در زمان واحد خروج خواهند نمود یعنی در یک روز و یک ماه و یک سال و در میان این سه نفر از یمانی هدایت کننده تر نیست وی خلایق را به سوی حق دلالت می کند. (4)

پی نوشتها:

1) تفسیر نورالثقلین، ذیل قمر، 1،6 - بحارج 52، ص 333،337و339.

2) پاتریک مور (patrick Moore) گری هانت (Garry unt) اطلس منظومه خورشیدی، برگردان عباس جعفری، ص 94، و بعد، نشر سازمان گیتاشناسی، تابستان 1374ش.

مایردگانی، نجوم به زبان ساده 2/186 وجد ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گیتاشناسی،1363ش.

مبانی نجوم، تالیف اتواستروو (Otto Struve) بورلی لیند، هلن پیلانس، برگردان حسین زمردیان، بهروز حاجبی، ص 37 و بعد، نشر دانشگاه تهران، 1364ش.

3) کفایة الموحدین، سید اسماعیل نوری عقیلی، مقاله رابعه، در بیان بعضی از علائم ظهور- منتهی الآمال، محدث قمی، فصل 7، در بعضی از علامات ظهور - تفسیر نورالثقلین ذیل سوره شعراء.

4) مدرک قبل. 

4 - طلوع خورشید از مغرب

آیا واقعا، خورشید از مغرب طلوع می کند؟ یا این که طلوع آفتاب از مغرب، کنایه از طلوع جمال آن حضرت از مکه معظمه، است، مرحوم مجلسی می گوید: آنگاه که امیر مؤمنان علی(ع) علایم ظهور را برای اصحاب خویش چون: «اصبغ بن نباته » و «صعصعة بن صوحان » بیان می فرمود چنین گفت: طلوع آفتاب از مغرب. «نزال بن سبره » از «صعصعة » پرسید مراد امیرالمؤمنین(ع) از این کلام چیست؟ «صعصعه » گفت: یابن سبره کسی که عیسی بن مریم(ع) پشت سر او نماز می گزارد، امام دوازدهم از طبقه نهم از اولاد حسین بن علی(ع) است و او است آن آفتابی که از مغرب طلوع و در میان رکن و مقام ظاهر می شود و روی زمین را از کفر و فسق و اعتقادات باطل پاک می گرداند. (1)

5 - طلوع ستاره ای از مشرق که مانند ماه می درخشد و روشنی می بخشد، این ستاره به شکل ماه جدید و دوطرف آن به گونه ای کج می باشد که نزدیک است از کجی به هم وصل شود و چنان درخشندگی داشته باشد که چشمها را خیره سازد «طلوع نجم بالمشرق یضئ کما یضئ القمر ثم ینعطف حتی یکاد تلتقی طرفاه ». (2)

6 - ستاره های دنباله دار

در برخی از روایات طلوع ستاره های دنباله دار از علایم ظهور به حساب رفته است چنان که امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: «و طلوع الکواکب المذنبة واقتران النجوم ». (3) و همچنین فرمود: «و بدا لکم النجم ذوالذنب من قبل المشرق و لاح لکم القمر المنیر فاذا کان ذلک فراجعوا التوبة ». (4)

«یعنی برای شما ستاره دنباله داری از جانب خاور آشکار و ماهتاب پرفروغی ظاهر می شود در این هنگام به توبه باز گردید، و در برخی از علامات، ظهور ستاره دنباله دار را در نزدیک جدی به نگارش آورده اند».

علامه مجلسی(قدس سره) ذیل کلام امیرالمؤمنین(ع) می نویسد:

گفته شده است این سخن اشاره است به ستاره دنباله داری که در سال 839 هجری پدید آمد، درحالی که خورشید در اوایل میزان[مهرماه] بود، این ستاره ذوذنب نزدیک مجموعه ستارگان «اکلیل شمالی » بود، سپس به تدریج از نور آن کاسته و پس از هشت ماه به طور کلی محو گردید.

در زمان ما[مجلسی دوم] در سال 1075 ستاره دنباله داری بین مشرق و قبله مشاهده گشت که دارای طلوع و غروب بود، حرکت آن سریع و از مغرب به مشرق(توالی) بود و پس از دو ماه ناپدید شد، لیکن نمی توان گفت مراد آن حضرت حتما این زمانها بوده است. (5)

پژوهشی پیرامون ستاره های دنباله دار

ستارگان دنباله دار اجرامی آسمانی می باشند که دارای شکل منحصر به فرد و اندزاه هایی بزرگ گهگاه ظاهر می شوند. ستاره دنباله دار که با چشم غیر مسلح چون ماه بی حرکت به نظر می آید، در واقع با سرعت صدها کیلومتر در ثانیه حرکت می کند، سرعت دقیق آن را می توان از تغییر مکان آن نسبت به ستارگان ثابت تعیین کرد.

تعداد ستاره های دنباله دار تا 10 عدد احتمال می رود. ولی تاکنون حدود هفتصد(700) ستاره دنباله دار شناخته شده و هر ساله نیز چند عدد ستاره دنباله دار جدید کشف و رصد می گردد.

حدود 260 عدد آنها در مدارهای بسته و کشیده دور می زنند و بسیاری از آنها چندین بار به جانب زمین باز گشته و مشاهده شده اند، و تعداد 370 عدد از آنها دارای مداری هذلولی یا سهمی هستند که پس از یک بار نزدیک شدن به زمین و مشاهده آنها دیگر دیده نخواهند شد. در حدود 45 ستاره دنباله دار در جهت سیاره ها حرکت می کنند(از مغرب به مشرق) و نقطه حضیض مداری آنها نزدیک به مدار سیاره مشتری و عضوی از خانواده مشتری هستند. مدار این ستاره ها بیضی است و اغلب آنها به سمت صورت فلکی غول (هرکول) که همه منظومه شمسی با سرعتی معادل 20 کیلومتر در ثانیه به طرف آن درحرکت است، پیش می روند.

ساختمان ستاره های دنباله دار

ستاره های دنباله دار از ذرات شهابی همراه با هسته جامد بزرگ تشکیل شده اند، و همه آنها به وسیله جرمی از گاز کما (Coma) احاطه شده که از مولکولها و اتمهای آزاد شده از ناحیه هسته تشکیل یافته و از عناصری همچون دو اتم سبک نظیر OH (هیدروکسیل)، ک. و ورم (K, Wurm) ، پی، سوینگز (P, Sings) و گروهی از مولکولهای مادر نظیر متان (C H4) را بربر دارند.

در زمین بعضی از این عناصر به شکل گاز آمونیاک یا مایع آب وجود دارند اما «سوینگز»و «ورم » خاطرنشان ساخته اند که این عناصر در ستاره های دنباله دار به شکل جامد وجود دارند، همچون یخ معمولی در مورد آب و یخ آمونیاک، و یخ متان و غیره که در درون آنها ماده های شهابی تشکیل یافته اند از آهن، کلسیم، منیزیم، نیکل، آلومینیم، سدیم و...

یخ های سطحی ستاره های دنباله دار با بازگشت متوالی و عبور از نزدیک خورشید به تدریج ذوب می شوند و در زیر آنها لایه های یخ جامدی باقی خواهند بود که به خوبی از تاثیر اشعه خورشیدی محافظت می شوند.

درجه حرارت این ستاره ها بستگی به فاصله آنها از خورشید دارد.

ستاره های دنباله دار مشهور

1 - مهشورترین ستاره های دنباله دار متناوب ستاره «هالی » (HALLEY,S,CMET) است این ستاره به وسیله «ادموند هالی »(1656 - 1742) عضو رصدخانه سلطنتی انگلستان پیش بینی شد. دکتر هالی در واقع یکی از همکاران جوان اسحاق نیوتن بود، وی برای اولین مرتبه اظهار داشت که ستاره های دنباله دار دیده شده در سالهای 1531م و1607 و 1682م بازگشت متفاوتی از یک ستاره دنباله دار می باشند که هر76 سال یک بار به دور خورشید گردش می کند، محاسبات دکتر هالی نشان داد که دنباله دار مزبور مجددا در سال 1758 در آسمان پدیدار خواهد شد، جرم مزبور که به افتخار وی دنباله دار «هالی » نام گرفته بود، نخستین بار در شب کریسمس سال 1758 دیده شد، هالی تنها دنباله داری است که با چشم غیر مسلح دیده می شود.

تاریخچه ظهور این دنباله دار به 240 سال پیش از میلاد و به گمانی 467 سال قبل از میلاد حضرت مسیح(ع) بر می گردد اما بازگشت های 83 پیش از میلاد و همچنین 11 قبل از میلاد در تاریخ ثبت است و بازگشت های بعدی نیز مرتبا به ثبت رسیده است.

از آنجایی که دنباله دار هالی تحت تاثیر نیروی گرانشی سیارات برجیس و کیوان(مشتری و زحل) قرار دارد لذا دوره گردش آن دقیقا ثابت نیست و بین 74 تا 78 سال به درازا می کشد، از این رو بازگشت مجدد آن به سال 2 - 2061م با درخشندگی خوبی خواهد بود.

پژوهشهای فضا ناوها

بازگشت سال 1986م فرصت مناسبی بود تا دنباله دار هالی به کمک فضاناوهای پژوهشی از نزدیک مورد بررسی قرار گیرد، هدف از این برنامه مطالعه ساختار جرم مزبور از نظر فیزیکی و شیمیایی و آزمایش هسته، و جو هالی و همچنین رابطه میان جرم آن با بادهای خورشید بوده است.

بر این اساس مؤسسه پژوهش های کیهانی اروپا فضاناو جیوتو (Giotto) و شوروی ها دو فضاناو به نام «وگای 1 و 2» (Vega) و ژاپنیها نیز فضاناوهایی به سوی هالی روانه ساختند.

فضاناو وگا 1، در تاریخ 6 مارس 1986 از فاصله 8889 کیلومتری آن گذشت، طراحان سفینه مزبور امیدوار بودند که فضاناو وگا1، از گیسوی دنباله دار نمونه برداری کند و هسته آن را به دقت مورد کاوش قرار دهد. با وجودی که به دلیل پاره ای نواقص فنی، عکسبرداری واضح و روشن از هسته امکان پذیر نگردید، اما عکس ها و اطلاعاتی که به زمین مخابره شد، کاملا شگفت انگیز و غیر منتظره بود.

وگا2، نیز در هشتم مارس همان سال از فاصله 8030 کیلومتری هسته هالی گذشت و با وجودی که به وسیله غبارهای گیسوی هالی به شدت بمباران گردید، توانست اطلاعات و عکس های جالب و گرانقیمتی به زمین ارسال دارد.

فضاناو جیوتو از فاصله 605 کیلومتری هسته عبور کرد و عکس های دقیق تر و روشن تری به زمین مخابره نمود و نارسایی های وگای 1 و 2 را جبران ساخت.

نتایجی که کلا از این دیدارها به دست آمده، نشان می دهد که هسته هالی شکلی شبیه سیب زمینی دارد که ابعاد آن به طور متوسط حدود 15×10×5/7 کیلومتر است و سطح آن همانند ذغال، سیاه بوده و نسبت بازتاب آن از 4درصد تجاوز نمی کند، عکس ها و اطلاعات مخابره شده نشان می دهد که هسته هالی در میان ابری از غبار جای دارد و عوارضی به صورت شکاف ها و گودال ها و فرورفتگی ها، در سطح آن به چشم می خورد که اندازه آن ها بین 100متر مکعب تا یک کیلومتر است.

علاوه بر عوارض مزبور، پدیده های فورانی کاملا غیر منتظره ای در سطح هسته به چشم می خورد که گاز از آن بیرون می جهد.

گیسو و دنباله هالی از گازهایی که از هسته تبخیر می شوند، تشکیل می یابند و غبار نیز از سطح هسته پراکنده می گردد، در سطح رو به خورشید هسته هالی چند دهانه فورانی یافت می گردد که جمعا منبع اصلی گسیل گاز و غبار را تشکیل می دهند، هسته هالی جسم سیاهی است که نور خورشید را جذب می کند و دمایی را معادل 300 تا 400 گلوین(27 تا127 درجه سانتیگراد) نشان می دهد.

فضاناو جیوتو که تا اعماق گیسوی هالی پیش رفته بود، مقدار گاز و ترکیبات آن را اندازه گیری کرده و چنین نشان می دهد که 80درصد گیسو از مولکول های آب و بقیه اکثرا از مولکول های دی اکسید کربن تشکیل یافته است. تجزیه و تحلیل ذرات غبار دنباله دار هالی که به وسیله ابزارهای نصب شده در جیوتو و وگا به عمل آمده، نشان می دهد که تقریبا 80درصد آنها حاوی ئیدروژن، کربن، نیتروژن، اکسیژن، و مقداری گوگرد است و علاوه بر آن، مقداری سدیم، منیزیوم، سیلیسیم، کلسیم و آهن نیز در آن یافت می گردد.

2 - یکی دیگر از ستاره های دنباله دار متناوبی که در تمام قسمت های مدارش قابل مشاهده بوده است، ستاره دنباله دار «شواسمن » است، این ستاره در حقیقت قابل توجه است و مدارش بین مشتری و زحل قرار دارد و درخشندگی آن تغییر می پذیرد.

3 - از دیگر ستاره های دنباله دار قابل توجه ستاره ای است که سال 1882م در روشنایی روز کاملا قابل رؤیت بود و از خرمن خورشید در فاصله 50000 کیلومتری سطح آن عبور نمود. (6)

پی نوشتها:

1) کفایة الموحدین، اسماعیل عقیلی، مقاله 4، بیان برخی از علائم ظهور، منتهی الآمال محدث قمی، فصل 7 - در بعضی از علامات ظهوره، بحار، ج 52، ص 195.

2) مدرک قبل.

3) مدرک قبل.

4) بحار، ج 51، ص 123 - روضه کافی، ج 8، ص 63.

5) بحار، ج 51، ص 129.

6) مایردگانی، نجوم به زبان ساده 2 /6 ترجمه محمد رضا خواجه پور، نشر گیتاشناسی 1363ش، اطلس منظومه خورشیدی، ص 190، پاتریک مور، گری هانت، برگردان عباس جعفری، نشر گیتاشناسی 1374ش.