ميزان‏

مسأله ى ترازو و وزن شدن اعمال به هر كيفيتى كه باشد از مسايل بسيار مهمى است كه به عنوان يكى از امور قيامت در كتاب خدا قرآن مجيد و در معارف اسلامى و روايات اهل بيت به صورتى وسيع و گسترده مطرح است.

«وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ...» .

ترازو در آن روز، ترازوى حق است.

«وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً...» .

ترازوهاى عدل را براى روز قيامت قرار مى دهيم، و به كسى در آن روز به هيچ عنوان ستمى نمى شود.

هشام بن سالم مى گويد: در رابطه با اين آيه از حضرت صادق عليه السلام پرسيدم كه منظور از ميزانها در قيامت چيست؟ حضرت فرمودند: انبيا و اوصياى انبياست «3».

آرى، در قيامت، عقايد و اخلاق و اعمال مردم را با انبيا و امامان معصوم مى سنجند، اگر عقايد و اخلاق و اعمال فرد در حد خودش هماهنگ با عقايد و اخلاق و اعمال انبيا و ائمه باشد اهل نجات است، و در حقيقت ميزان او سنگين است، و اگر هماهنگ نباشد براى او نجاتى نيست، چون ميزانش سبك و بى وزن است. قرآن مجيد در بسيارى از آيات به اين دو مسأله اشاره دارد:

«... فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ* وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ بِما كانُوا بِآياتِنا يَظْلِمُونَ» .

آنان كه وزن عقايد و اعمال و اخلاقشان در ترازوى حق سنگين باشد اهل فلاح و رستگارى اند، و آنان كه سبك باشد به خاطر ستمى كه بر آيات خدا در دنيا روا داشتند و عمرى را به انحراف و تجاوز از حق سپرى كردند دچار خسارت و زيانند.

«... وَ إِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنا بِها وَ كَفى بِنا حاسِبِينَ» .

اگر عملى به وزن دانه ى خردلى باشد آن را بياوريم، و به اينكه ما حسابگر آن باشيم كافى است.

«فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ* فَهُوَ فِي عِيشَةٍ راضِيَةٍ* وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ* فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ* وَ ما أَدْراكَ ما هِيَهْ* نارٌ حامِيَةٌ» .

هركس را در آن روز در ترازوى حق، اعمال وزين و سنگينى باشد در عيش و عشرت خشنود كننده خواهد بود، و هركس را در ميزان قيامت، اعمالى سبك و بى وزن باشد جايگاهش هاويه است و چه مى دانى هاويه چيست؟

آتش داغ و سوزنده است.

عقايد حقه، و اعمال صالحه، و اخلاق حسنه برخوردار از ارزش و وزن است، و در ميزان عدل الهى داراى سنگينى غير قابل تصور، و موجب نجات در عرصات و مواقف مهمه است.

حضرت باقر عليه السلام از پدران بزرگوارش از رسول خدا روايت مى كند كه آن حضرت فرمودند:

حُبّى وَحُبُّ اهْلِ بَيْتِى نافِعٌ فِى سَبْعَةِ مَواطِنَ اهْوَالُهُنَّ عَظيمَةٌ، عِنْدَ الْوَفاةِ، وَفِى الْقَبْرِ، وَعِنْدَ النُّشورِ، وَعِنْدَ الْكِتابِ، وَعِنْد الْحِسابِ، وَعِنْدَ المِيزانِ، وَعِنْدَ الصِّراطِ .

عشق به من و عشق به اهل بيتم در هفت موطن كه داراى اهوال عظيمه است سود مى رساند: زمان مرگ، در قبر، وقت زنده شدن در قيامت، نزد پرونده، وقت حسابرسى، كنار ميزان و ترازو و وقت عبور از صراط.

مى دانيم كه محبت محب، محرك بسيار مهمى براى شكل گيرى از محبوب است، محبتى كه در هفت موطن براى انسان سودمند است محبتى است كه موجب فرمانبرى از فرمانهاى رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم و اهل بيت بزرگوار آن حضرت باشد.

حضرت سجاد عليه السلام از رسول خدا روايت مى كند:

ما يُوضَعُ فى ميزانِ امْرِى ءٍ يَوْمَ الْقِيامَةِ افْضَلُ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ .

چيزى برتر از حسن خلق در ترازوى انسان در روز قيامت قرار داده نمى شود.

امام هشتم عليه السلام در نامه اى به مأمون عباسى نوشت:

وَتُؤْمِنُ بِعَذابِ الْقَبْرِ، وَمُنْكَرٍ وَنَكِيرٍ وَالْبَعْثِ بَعْدَ الْمَوْتِ وَالْمِيزانِ وَالصِّراطِ .

به عذاب قبر و منكر و نكير و برانگيخته شدن بعد از مرگ و ميزان و صراط، ايمان داشته باش.

مسأله ى ميزان هم به مانند مسايل گذشته از مصاديق غيب است و ايمان به آن بر اساس آيات قرآن و روايات واجب و لازم است، و اعتقاد به آن در زندگى و حيات انسان داراى آثار باارزشى است.