حسین(ع) سوره ای برای همیشه

پدید آورنده : مسعود عباسی جامد ، 

اشهد انک التالی بکتاب الله. (مفاتیح الجنان، زیارت امام حسین(ع)) نام حسین(ع) با محرم پیوند خورده و جان فشانی او و 72 یار با وفایش به محرم، روح و حیات دمیده است، ماه محرم برای شیعیان و عاشقان سید و سالار شهیدان از سال 61 هـ . ق تا به حال، ماه حزن و اندوه بوده است. آنان همه ساله به عشق امام حسین(ع) گرد هم می آیند و از چشمه زلال عنایتش سیراب می شوند. اگرچه مظلومیت سالار شهیدان و سید جوانان اهل بهشت در روز عاشورا بیش تر مطرح شده و از این واقعه سخن های بسیار رفته است، اما شخصیت والای امام حسین(ع) به واقعه عاشورا و آن چه بین ایشان و سپاه یزید رفته خلاصه نمی شود. بدون شک امام حسین(ع) که سلاله پاک نبی مکرم اسلام(ص) است و دوران کودکی خود را در دامان پیامبر(ص)گذرانده، در تمامی ابعاد کم نظیر و نمونه و الگوی همه شیعیان و حق طلبان می باشد.

هرچند تاکنون کتاب های بسیاری از نویسندگان مختلف درباره ابعاد شخصیتی امام حسین(ع) به چاپ رسیده است. اما هم چنان بحث و تحقیق در این حوزه، کتاب های مفصل دیگری را می طلبد.

کربلا؛ نامی است که از گذشته های دور به یادگار مانده؛ از آن زمان که حضرت ابراهیم(ع) در مسیر هجرتش از سرزمین «اور» به مکه، پس از عبور از کناره رود فرات به سرزمین پر برکت کربلا رسید و در آن جا به عبادت خداوند پرداخت.1

واژه کربلا: درباره این واژه سخنان و گفته های فراوانی وجود دارد؛ کربلا به یک معنا سرزمین بلا و مصیبت خوانده شده است. کربلا ترکیب شده از کار (نجات) و بلاه (حیات و امان) یعنی یافتن حیات، و این مفهوم، 2 هماهنگ با روایتی است که می گوید: کربلا، بقعه ای است که خداوند در آن نوح و کسانی را که به او ایمان آورده بودند، نجات داد. 3

کربلا به زبان آرامی به معنایِ سرزمین خداست4. در قرآن کریم، خداوند نجات حضرت موسی(ع)، هارون و قوم بنی اسرائیل را از دست فرعون و ظلم های او در حق ایشان تعبیر «کرب» (نجات از بلای عظیم) بیان می کند. «و نجیناهما و قومهما من الکرب العظیم» (صافات: 115) واژه کرب، چهار بار در قرآن مجید آمده است. 5

امام حسین(ع) مصباح هدایت و کشتی نجات

قرآن کریم، انبیای الهی را هدایت گر مردم به امر الهی در پرتو صبر و یقین و عبادت معرفی می کند: «وجعلناهم ائمه یهدون بامرنا و اوحینا الیهم فعل الخیرات ... و کانوا لنا عابدین»6 ، «و جعلنا منهم ائمه یهدون بامرنا لما صبروا و کانوا بأیاتنا یوقنون»7 امام حسین(ع) مظهر این وصف برجسته انبیای الهی است از این رو پیامبر اکرم(ص) او را مصباح و چراغ فروزان هدایت معرفی کرده است: «ان الحسین مصباح الهدی و سفینه النجاه»8

امام حسین(ع) و امر به معروف

قرآن می فرماید: شما بهترین امت هستید، در صورتی که امر به معروف و نهی از منکر کنید؛ «کنتم خیر امه اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر»9 امام حسین(ع) نیز در هدف از قیام خود می فرماید: من برای احیای امر به معروف و نهی از منکر خروج کردم: «انما خرجت لطلب الاصلاح فی امه جدی محمد(ص) ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکر.» 10

امام حسین(ع) معلم عزت و عمل صالح

قرآن مجید می فرماید: هرکس خواهان عزت است، عزت در پرتو ایمان و عمل صالح است؛ «من کان یرید العزه فلله العزه جمیعاً الیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصالح یرفعه»11 امام حسین(ع) در قیام خود در کربلا، طالب عزت بود و گریزان از ذلت؛ «هیهات منی الذله»12

امام حسین(ع) معلم ایثار و انفاق

«لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون؛13 به مقام ابرار نایل نمی شوید، مگر با انفاق برخی چیزهایی که دوست دارید.» امام حسین(ع) در روز عاشورا تمام آن چه را که در اختیار داشت و همه آن ها محبوب او بود، در راه خدا انفاق کرد.

امام حسین(ع) و خوف و خشیت الهی

قرآن مجید در وصف انبیا می گوید: پیامبران پیشین کسانی بودند که در تبلیغ رسالت الهی، از خدا می ترسیدند و از هیچ کس دیگر هراسی نداشتند؛ «الذین یبلغون رسالات الله و یخشونه و لایخشون احدا الا الله»14 امام حسین(ع) نیز دارای این دو خصیصه برجسته است:

1. تنها از خداوند می ترسید. در دعای عرفه می گوید: «اللهم اجعلنی اخشاک کانی اراک»15 خدایا مرا آن گونه قرار ده که از تو بترسم، آن سان که گویی تو را می بینم.

2. از غیر خدا نمی ترسید. حضرت می فرماید: اگر در دنیا، هیچ پناهگاهی نداشته باشم و کسی مرا حمایت نکند، من با یزید بن معاویه بیعت نخواهم کرد: «لولم یکن لی ملجا و لامأوی لما بایعت یزید بن معاویه»16

امام حسین(ع) صاحب نفس مطمئنه

«یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه مرضیه فادخلی فی عبادی و ادخلی جنتی»17

امام صادق(ع) فرمودند: «سوره مبارکه فجر را در نمازهای واجب و مستحب بخوانید. زیرا این سوره مبارکه در شأن امام حسین(ع) است. شخصی علت آن را جویا شد، حضرت در پاسخ فرمودند: به دلیل آن که امام حسین(ع) صاحب نفس مطمئنه بود که خداوند از او راضی و او از خداوند راضی بود. (ویکی از مصادیق بارز این آیه شریفه، امام حسین(ع) است.)» 18

آزمونی بالاتر از آزمون ابراهیم(ع):

«واذابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما...» 19

«و (یادآور) هنگامی که ابراهیم را خداوندش، با کلماتی بیازمود و او (ابراهیم) در همه آن ها موفق شد (آن ها را به اتمام رساند). خداوند گفت: تو را امام مردم قرار می دهم...».

کدامین آزمون ها؟ امتحان ذبح اسماعیل، ساکن کردن هاجر و نوازش اسماعیل در جوار کعبه در منطقه ای بی زرع و بی آبادانی و نیز اعتماد بالا و والای او به خداوند در لحظه های افتادن در آتش نمرودیان و ...

کسی که به حماسه های عظیم عاشورا چشم بیندازد، دشوارتر بودن آزمون های حضرت حسین بن علی(ع) را لمس می کند؛

ـ به قربان گاه بردن جوان و نورس و خردسال شیرخوار

ـ اسکان زنان و کودکان در قلب سی هزار انسان شیفته زندگیِ زوال پذیر دنیا.

ـ اتکا و اتکال به خداوند، حتی در قتلگاه در قالب نیایش عاشقانه و رضایت مندانه

و ده ها آزمون دشوار دیگر که در واژه واژه این تاریخ درخشان، رخ می نماید.

بخشی از اسرار توجه دادن مردمان به این روز و این حادثه، همین پایداری بر پاکی و بروز غیرت و هویت انسانی و اسلامی و پیام های بی شماری است که در این واقعه بروز دارد.

پیشتازی و پیش دستی در نیکی ها

«... فاستبقوا الخیرات؛ در خوبی ها بر یکدیگر پیشی بگیرید» 20

در روایت معروفی آمده است: «بالاتر از هر نیکی، نیکی دیگری هست، تا آن جا که انسانی در راه خدا به شهادت برسد که بالاتر از آن چیز دیگری نیست.» این خیر بزرگ شهادت، آن چنان جلوه گری می کرد و مشتاقان را به سبقت از یکدیگر در عرصه آسمانی نینوا می کشانید که تا یاران امام حسین(ع) زنده بودند، اجازه نمی دادند که یک نفر از خاندان بنی هاشم، پای به میان بگذارد و فرزند برومند حسین، علی اکبر، در میان بنی هاشمی ها، سبقت می گرفت و هرکدام بر دیگری پیشی می جستند.

به راستی، شایسته است که عاشقان و یاران حسینی نیز از سیره اصحاب آن امام همام الگو بگیرند؛ «تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل».

امام حسین(ع) و شناختی از قرآن

امام حسین(ع): «القرآن ظاهره انیق و باطنه عمیق؛ قرآن، ظاهرش زیبا و شگفت انگیز است و باطنش ژرف و عمیق.» 21

و همان طور که قرآن صامت از ظاهری شگفت و باطنی ژرف برخوردار است، وجود امام حسین(ع) به عنوان قرآن ناطق از همین شگرفی و ژرفی در ظاهر و باطن و صورت و سیرت برخوردار است و ما در زیارت ناحیه مقدسه در اوصاف آن امام می خوانیم: «وعظیم السوابق...» 22 تو ای حسین دارای برتری های با عظمتی هستی.

امام حسین(ع) دوست دار واقعی قرآن

امام حسین(ع) می فرماید: «خدا می داند که من نماز و تلاوت قرآن را دوست می دارم.»23

در شب عاشورا که امام حسین(ع) به تلاوت قرآن مشغول بود، گروهی از لشگریان پسر سعد برای اطلاع از احوال امام حسین(ع) و یاران او نزدیک خیمه ها آمدند و ملاحظه کردند که امام با یک صورت ملکوتی و جذاب؛ آیاتی از سوره آل عمران را تلاوت می کند.24 امام حسین(ع) در ظهر عاشورا نیز در بحبوحه جنگ، نماز را به همراه یارانشان در کربلا اقامه می کنند.

امام حسین(ع) احیاءگر قرآن

از آن جا که قرآن کریم این کتاب نجات بخش الهی بعد از پیامبر به دست امویان و عوامل آن ها مطابق میل و منافعشان تفسیر می شد؛ امام حسین(ع) رسالت احیای قرآن را با پیام بلند عاشورا آغاز کرد أین بار قرآن از حنجره امام حسین(ع) تلاوت شد و رسوم جاهلیت را در هم شکست و خفقان جامعه آن روز مسلمانان را از بین برد و ایشان را از خواب غفلت بیدار کرد. خود ایشان درباره احیاگری قرآن می فرماید:«شما را به زنده ساختن آیات قرآن و از میان بردن بدعت ها فرا می خوانم، اگر دعوت مرا بپذیرید، به راه راست و هدایت خواهید رسید.» 25

پی نوشت ها:

1. آیت الله محسن امین، فی رحاب ائمه اهل البیت، ج 3، ص 101

2. معجم علامات آشوری، شماره 366

3. مجلسی، بحارالانوار، ج 101، ص 33

4. سیدسامی البرری، القرآن و علم الآثار، ک 1، ص 25 ـ 23

5. صافات: 76 و115، انعام: 64، انبیاء: 76

6. انبیاء: 73

7. سجده: 24

8. بحارالانوار، مجلسی،ج 36، ص 205

9. آل عمران: 110

10. نفس المهموم، ص 45

11. فاطر: 10

12. بحارالانوار، ج 45، ص 83

13. آل عمران: 92

14. احزاب: 39

15. دعای عرفه امام حسین(ع)

16. بحارالانوار، ج 44، ص 329

17. فجر: 27 تا 30

18. بحارالانوار، ج 24 ص 93

19. بقره: 124

20. مائده: 48

21. مجلسی، بحارالانوار ، ج 89، ص 20

22. نفس المهموم، ص 7

23. العتره والقرآن، ص 97

24. الارشاد المفید، ج 1، ص 232 و 601

25. ابوالقاسم حالت، کلمات قصار امام حسین(ع)، ص 75