اميرالمؤمنين عليه السلام اهل تقوا را داراى ارزش ها و فضايلى مى داند كه ديگر مردم آنها را ندارند و علت نداشتن فضايل نيز خود آنان هستند . اين طور نيست كه اراده خدا بر اين تعلق گرفته باشد كه گروهى از آن فضايل و ارزش ها محروم باشند و گروه ديگرى كه اهل تقوا هستند ، از جانب خدا از اين فضايل برخوردار باشند .
به نظر رسول خدا صلى الله عليه وآله انسان كاسب است . اين تعبير در فرمايش هاى پيغمبر صلى الله عليه وآله نسبت به امور معنوى آمده است ، نه امور مادى . در امور مادى كه امرى طبيعى است . مسلمان ، متدين ، كافر ، مشرك ، همگى براى اداره امور معيشت خود كاسب هستند . كلام رسول خدا صلى الله عليه وآله در ارتباط با امور معنوى است كه مى فرمايد : مردم كاسب معنويات هستند . البته كاسبانى هستند كه نسبت به كسب امور معنوى تنبلى و سستى مى كنند و شوق و ذوقى نشان نمى دهند. اين اشخاص با دست خود از فضايل و ارزش ها محروم مى شوند .
كسانى نيز به اين ارزش ها رو مى كنند ، سختى هاى مسير و به دست آوردنش را تحمل مى كنند . يكى از زيباترين آيات در اين زمينه اين آيه شريفه است :
» وَ أَن لَّيْسَ لِلْإِنسَنِ إِلَّا مَا سَعَى «
آيه شريفه، به دست آورده را به خدا مربوط و بند نكرده است .
آيه خيلى عجيبى است ؛ »ما سعى « را مربوط به خود انسان كرده است كه »ليس للانسان « نه »ليس للانسان من جانب الله « براى انسان نيست »الاّ ما سعى« مگر چيزى كه خودش كوشيده و با زحمت به دست آورده است .
اگر اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد :
اين بزرگواران اهل فضايل و ارزش ها هستند ؛ يعنى كاسب با معرفت ، با ذوق ، با رغبت و با شوق . چه مطالعه كرده باشند ، يا از راه گوش شنيده ، به ارزش ها معرفت پيدا كرده و عاشق ارزش ها شدند ، بعد كاسب ارزش ها شده اند و بعد نيز داراى ارزش ها شدند .
حضرت دو سه مورد از فضايل اهل تقوا را در روايتى بيان مى كنند ، مى فرمايند :
» أنفسهم عفيفة « وجود آنان وجود با عفتى است .
اگر شهوتى در كار نباشد ، عفتى در كار نخواهد بود . به جماد يا به مرده كه با عفت نمى گويند . عفت در مقابل زيان ، ضرر و هجمه است ؛ » أنفسهم عفيفة « نفوس اين افراد عفيفة است ؛ يعنى هميشه در برابر آلودگى ها و شهوات بوده اند . اين آلودگى ها ، گناهان و شهوات ، ويژه زمان ما نيست ، قبلاً نيز بوده است . از ابتداى تاريخ حيات بوده است .
منبع : پایگاه عرفان