شكى نيست كه براى هر بيتى از بيوتات حضرت حق آداب و رسومى است كه طالب هر بيت، آداب و رسوم آن بيت را بايد رعايت كند، تا به حقيقت و واقعيت آن بيت برسد كه بدون رعايت آداب و رسوم هر بيت رسيدن به آن بيت كارى محال و زحمت در راه آن زحمتى بيهوده و رنجى بى قيمت است.
اما معنى خانه او چه باشد، اين اضافه يعنى اضافه بيت به اللّه از باب تشريف است يا طور ديگر، مقصود بيان آن نيست، غرض در اين رساله، بيان آداب كعبه ظاهرى است، غير آن آدابى كه در مناسك مسطور است، ضمناً شايد اشاره به آداب كعبه حقيقى هم فى الجمله بشود.
بدان، غرض از تشريع اين عمل شريف اين باشد كه از طريق مناسك اين بيت بدانى كه مقصود اصلى از خلقت انسان معرفت خدا و وصول به درجه عشق او و انس به حضرت اوست و اين ها تحصيل نمى شود مگر به تصفيه قلب و آن هم ممكن نيست مگر به حفظ نفس از شهوات و انقطاع از دنياى دنىّ و قرار گرفتن در راه رنج عبادات ظاهرى و باطنى.
شارع مقدس عبادات را يك نسق نگردانيده، بلكه مختلف وضع كرده؛ زيرا به هر يك از آن ها رذيله اى از رذائل از مكلف زائل مى گردد، تا به اشتغال به تمام آن ها تصفيه تمام عيار گردد، چنانچه اداى صدقات و حقوق ماليه قطع ميل مى كند از حطام دنيويه و صوم قطع مى كند انسان را از مشتهيات نفسانيه و صلاة نهى مى كند از هر فحشا و منكرى و هم چنين ساير عبادات.
چون حج مجمع العناوين بود خصوصيت ديگرى در بين عبادات پيدا كرد، چه اين كه مشتمل است بر جمله اى از مشقت هاى اعمال كه هر يك بنفسه صلاحيت تصفيه نفس را دارد مانند انفاق مال كثير، قطع از اولاد و عيال و وطن و جدايى از نفوس شريره و طى منازل بعيده و ابتلا به گرماى سخت و عطش شديد و انجام اعمال نامأنوس و خلاف طبع مانند رمى جمره و طواف و سعى و احرام و غير آن.
و داراى فضائل عالى ديگر است مانند تذكر به احوال آخرت به هنگام تماشاى اصناف خلق و اجتماع كثير فى صقع واحد على نهج واحد لاسيما در احرام و وقوفين و رسيدن به محل وحى و نزول ملائكه بر انبيا از آدم تا خاتم صلوات اللّه عليهم اجمعين و تشرف به محل قدم هاى آن بزرگواران مضافاً بر تشرف بر حرم خدا و خانه او، علاوه به حصول رقت كه مورث صفاى قلب است به ديدن اين امكنه شريفه با امكنه شريف ديگر كه رساله گنجايش آن را ندارد.
نتيجه اين كه حج داراى جمله اى از مشقت ها و فضائل كثيره از اعمال است و رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
رهبانيت را در اين مكتب به جهاد و حج تبديل كردم
منبع : پایگاه عرفان