رهبرى و پيشوائى‏

با توجه به خطابى كه از جانب حضرت حق به ابراهيم در آيه شريفه مطرح است، بايد گفت اين خطاب در زمانى به ابراهيم شده كه آن حضرت از مقام نبوت برخوردار بوده است، چون حضرت حق به غير پيامبر وحى نمى كند و جز با پيامبر سخنى مستقيم ندارد. و از اين كه مقام امامت را براى ذريه اش درخواست مى نمايد معلوم مى شود زمان درخواست از وجود اسماعيل و اسحاق برخوردار بوده، و چون اسماعيل و اسحاق بر اساس آيات قرآن در روزگار كهنسالى به او عنايت شده و اين عنايت پس از داشتن مقام نبوت بوده پس مقام امامتى كه به او داده شده پس از مقام نبوت است و مقامى فوق مقام نبوت، و سخنى كه برخى از مفسران غير شيعه دارند كه منظور از مقام امامت مقام نبوت است سخنى بى مورد و كاملًا خلاف آيات قرآن مجيد است، در حقيقت مقام امامت براى ابراهيم تكميل مقام نبوت او و دليل بر رسيدنش به اوج مرتبه معنوى و قله با عظمت كمال و جامعيت است، و روايات نقل شده از اهل بيت هم اين معنا را تأييد مى كند.

در كتاب شريف كافى از حضرت صادق (ع) روايت شده است:

«قد كان ابراهيم عليه السلام نبيا و ليس بامام حتى قال الله تعالى: «انى جاعلك للناس اماما قال: و من ذريتى قال لا ينال عهدى الظالمين» من عبد ضما او وثنا لا يكون اماما:»

ابراهيم داراى مقام نبوت بود، و امامت براى وى نبود تا خدا به او گفت من تو را امام و پيشواى مردم قرار مى دهم، پرسيد اين مقام در ذريه من نيز خواهد بود؟ خطاب رسيد پيمان و عهدم به ستمگران نمى رسد، آنان كه بت پرستيدند داراى چنين مقام و مرتبه اى كه امامت است نمى شوند.

از حضرت صادق (ع) نيز روايت شده:

«ان الله عزوجل اتخذ ابراهيم عبداً قبل ان يتخذه نبيا، و ان الله تعالى اتخذه نبيا قبل ان يتخذه رسولا و ان الله اتخذه رسولا قبل ان يتخذه اماما فلما جمع له الاشياء قال: و من ذريتى .....»

خداى عزوجل ابراهيم را به عنوان عبد انتخاب كرد، پيش از آن كه او را به نبوت انتخاب نمايد، و او را به نبوت اختيار كرد پيش از آن كه مقام رسالت به او عنايت كند، و به مقام رسالت برانگيخت پيش از آن كه مقام امامت را به او عطا نمايد، چون به مقام امامت نايل آمد قرار گرفتن اين مقام را در برخى از فرزندانش درخواست كرد.

در هر صورت از آيات قرآن و روايات استفاده مى شود كه مقام امامت براى حضرت ابراهيم در اواخر عمرش و پس از نبوت و رسالتش قرار داده شد كتاب كافى شريف در روايتى از حضرت صادق (ع) نقل مى كند:

پيامبران و رسولان خدا چهار طبقه اند:

1- پيامبرى كه فقط براى خود پيامبرى دارد و وظائف شخصى خود را از حضرت حق دريافت مى كند و نسبت به ديگران از نظر پيامبرى مسئوليت ندارد و براى غير خود تعيين تكليف و وظيفه نمى كند.

2- پيامبرى كه در خواب مى بيند و آواز فرشته را مى شنود و او را به چشم نمى بيند و به احدى مبعوث نيست و خود داراى رهبر و امام است چنان كه ابراهيم نسبت به لوط رهبر و پيشوا بود.

3- پيامبرى كه در خواب ببيند، و آواى فرشته را بشنود و او را با چشم خود ببيند و با او روبرو شود و به يك گروه كم يا بيش مبعوث باشد مانند يونس، خدا درباره يونس مى فرمايد:

ما او را براى صد هزار بلكه بيشتر فرستاديم

از صد هزار سى هزار بيشتر بودند و براى يونس امام و پيشوا بود.

4- پيامبرى كه هم در خواب ببيند و هم آواى فرشته بشنود و هم در بيدارى فرشته را به چشم ببيند مانند پيامبر اولوالعزم، ابراهيم مدتى پيامبر بود و امام نبود تا خدا فرمود:

به راستى من براى تو مقام امامت قرار دادم گفت: و از نژاد من هم خدا فرمود عهد من به ستمكاران نمى رسد ... «2»

بر اساس آيات كتاب خدا به ويژه آيه مورد بحث و مخصوصاً جمله لا يَنالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ و آياتى كه برابر روايات كتب فريقين به امامت امامان از اهل بيت تفسير شده، و بر پايه معارف الهيه منصب امامت و رهبرى به ابراهيم خاتمه نيافت، بلكه اين مقام و منصب با عظمت جهت هدايت خلق ادامه يافت، تا از افق وجود محمد بن عبدالله و اميرمؤمنان و يازده فرزند معصومش طلوع كرد، و حجت خدا را در همه زمينه ها بر مردم تمام نمود و براى دنيا و قيامت آنان عذرى باقى نگذاشت از حضرت صادق (ع) روايت شده:

«الحجة قبل الخلق و مع الخلق و بعد الخلق:»

حجت و امام منصوب پيش از مردم بوده و با مردم نيز هست، و پس از مردم هم خواهد بود.

و نيز از آن حضرت روايت شده:

«ما زالت الارض الا و لله فيها الحجة، يعرف الحلال و الحرام و يدعو الناس الى سبيل الله.»

زمين هميشه نپايد جز آن كه براى خدا در آن حجتى بايد كه حلال و حرام را به مردم بفهماند و مردم را به راه خدا دعوت نمايد.

عياشى از صفوان جمال در توضيح فَأَتَمَّهُنَ گويا از حضرت موسى بن جعفر روايت مى كند كه حضرت فرمود.

خداوند امامت را به محمد و على و امامان از نسل على تمام كرد.

صاحب مواهب الرحمن كه از فقهاى بزرگ شيعه و عارفى وارسته و محققى تواناست مى فرمايد:

صفوان بن يحيى از بزرگان از اصحاب حضرت كاظم است و شخصى ثقه و مورد اطمينان و انسانى والاست و هر چه را روايت مى كند از امام معصوم روايت مى كند.

بحث امامت و اين كه مقامى فوق نبوت است، و اين كه اين مقام با عظمت براى اميرمؤمنان و يازده فرزند معصوم او بر اساس آيات و روايات ثابت است در صدها كتاب كلامى، علمى، تخصصى، فنى، روائى، استدلالى آمده است كه من نيازى نمى بينم در اين زمينه به طور مشروح مطالبى را بياورم فقط به نقل روايتى از مهم ترين كتاب هايمان كتاب شريف كافى كه از مهم ترين روايات باب امامت است و به بيان معرفى امام از طريق اوصاف و ويژه گى هايش و مقام امامت و اين جايگاه با عظمت از قول سلطان سرير ارتضا حضرت على بن موسى الرضا برخاسته اكتفا مى كنم روايتى كه حق را كاملا روشن مى كند، و حجت را بر همه تمام مى نمايد، مگر اين كه كسى دچار تعصب جاهلى و بيمارى تكبر از حق، و عاشق ستمكاران، و مريد ظالمان، و مقدم كننده ديگران در امور دين و دنيا بر امامان بر حق اهل بيت باشد، كه آيات و روايات بر چنين كسى هيچ اثرى ندارد!!

عبدالعزيز بن مسلم مى گويد: در ايام على بن موسى الرضا در مرو بوديم، در آغاز ورود خود روز جمعه در مسجد جامع گرد آمديم، و در موضوع امامت كه مورد اختلاف فراوان مردم بود بحث كرديم، چون شرفياب محضر حضرت رضا شدم و بررسى هاى مردم را در امر امامت به حضرت عرض كردم تبسمى فرمود و به من خطاب كرد:

اين مردم نادانند، و از آراء خود فريب خورده اند، مسلماً خداى عزوجل جان پيامبر اسلام را نگرفت تا دين را براى او كامل كرد، و قرآنى براى او فرستاد كه شرح همه چيز در آن است، حلال و حرام و حدود و احكام، و آنچه را مردم به آن نيازمندند همه را در آن بيان كرده «سوره انعام 38» ما در اين كتاب چيزى را فرو گذار نكرديم.

در سفر حجة الوداع كه آخر عمر پيامبر بود اين آيه نازل شد: «امروز دين شما را براى شما كامل كردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم و اسلام را براى شما به عنوان دين پسنديدم» امر امامت از تمام نعمت است.

پيامبر از دنيا نرفت تا براى مردم همه معالم دين آنان را بيان كرد، و راهشان را براى آنان روشن نمود و آنان را بر جاده حق واداشت و على را براى آنان رهبر و پيشوا قرار داد، و از چيزى كه مورد نياز امت باشد صرف نظر نكرد تا آن را بيان نمود، هر كه گمان مى كند كه خدا دينش را كامل نكرده، كتاب خدا را ردّ كرده است و هر كه كتاب خدا را ردّ كند به آن كافر است، آيا قدر و موقعيت امامت را در ميان امت مى دانند تا از جانب مردم اختيار را انتخاب در آن روا باشد. بى ترديد امامت اندازه اى فراتر و مقامى والاتر و مكانتى بالاتر و آستانى منيع تر، و عمقى فروتر از آن دارد كه مردم با عقل خود به آن رسند، يا با رأى و نظر خود آن را درك كنند يا به انتخاب خود امامى تعيين كنند!

امامت مقامى است كه حضرت ابراهيم پس از آن كه مقام نبوت و خلت را پا برجا كرد به آن رسيد، اين امامت سومين درجه و فضيلتى بود كه خدا او را به آن مشرف كرد و نامش را به وسيله آن بلند گردانيد و فرمود: «به درستى كه من تو را براى مردم امام قرار دادم» خليل از شادمانى گفت: «و از ذريه و نژاد من هم»

خداى تبارك و تعالى فرمود: «عهد من به ستمكاران نمى رسد» اين آيه شريفه امامت هر ظالمى را تا روز قيامت باطل اعلام مى كند و آن را ويژه برگزيدگان پاك مى داند.

سپس خداى تعالى ابراهيم را گرامى مى داشت و امامت را در ذريه برگزيده او نهاد و فرمود «اسحاق و يعقوب را غنيمتى بزرگ به او بخشيديم و همه را شايسته قرار داديم و آنان را امامان و رهبرانى مقرر كرديم كه به فرمان ما هدايت مى نمودند به آنان انجام كارهاى خير و اقامه نماز و پرداخت زكات را وحى نموديم و همه براى ما بنده واقعى بودند. «1»

اين امامت پيوسته در ذريه او بود و از يكديگر قرن به قرن ارث مى بردند تا آن را به پيامبر اسلام به ارث داد و فرمود: «به راستى سزاوارترين مردم به ابراهيم پيروان اويند و پيروان او اين پيامبر و اهل ايمان اند و خدا سرپرست مؤمنان است» «2» مقام امامت به پيامبر اختصاص داشت و به فرمان خدا آن را به على (ع) چنان كه خداى تعالى واجب كرده بود واگذاشت، سپس به ذريه برگزيده او منتقل شد، ذريه اى كه خدا به آنان طبق گفته اش در قرآن علم و ايمان داده است «و كسانى كه به آنان علم و ايمان داده شد مى گويند: بى ترديد شما بر اساس قضا و قدر ثبت شده در كتاب خدا لوح محفوظ تا روز قيامت از پذيرش حق درنگ كرديد و اينك اين روز قيامت ولى به شما به حق معرفت نداشتيد» «3»

امامت تا قيامت در فرزندان على است زيرا پس از محمد پيامبرى معبوث نمى شود، اين نادانان و جاهلان چگونه از نزد خود امام مى تراشند با آن كه امامت مقام انبيا وارث اوصياء است، امامت نيابتى الهى و خلافتى از پيامبر و مقام اميرمؤمنان و ميراث حسن و حسين است.

به راستى امامت زمام دين، و نظام مسلمين، و عزت مؤمنين است، امامت بنياد پاك اسلام و شاخه با بركت آن است، به وسيله امامت نماز و روزه و زكات و حج و جهاد كامل و تمام مى شود، و غنيمت و صدقات بسيار و فراوان مى شود، حدود و احكام به اجرا مى آيد، مرزها و نواهى مملكت مصون مى گردند، امام حلال و حرام خدا را بيان مى كند و حدود خدا را برپا مى دارد، و از دين خدا دفاع مى نمايد، امام در عالم هستى مانند خورشيد طلوع مى كند و بر افق قرار مى گيرد كه دست و ديده مردم به مقام و عظمتش نرسد، امام ماه تابان، چراغ فروزان، نور برافروخته، ستاره راهنما در تاريكى شب ها و بيابان هاى تنها و گرداب درياهاست، امام آب گوارائى است براى تشنگى و نجات دهنده اى است از هلاكت، چون آتشى است بر تيه براى سرمازدگان و دليلى است در تاريكى ها كه هر كه از او جدا شود هلاك است.

امام ابرى است بارنده، بارانى است سيل آسا، خورشيدى است تابان، آسمانى است سايه بخش، زمينى است گسترده، چشمه اى است جوشنده، و غدير و باغ است، يارى است امين، پدرى است مهربان، برادرى است دلسوز و هنگام ترس و پيش آمدها پناه بندگان خداست، امام در ميان خلق امين خدا و حجت بر بندگان و خليفه اوست در سرزمين ها، و دعوت كننده به سوى خدا و دفاع كننده از حقوق اوست.

امام از گناهان پاك و از عيوب بر كنار است، به دانش مخصوص و به حلم و بردبارى موسوم ماست، امام نظام دين و عزت مسلمين و خشم بر منافقين و هلاك كفار است. امام يگانه روزگار خود است، كسى با او مساوى نيست، و دانشمندى با او برابر نمى باشد، جايگزين ندارد، شبيه و مانندى براى او نيست بدون تحصيل مخصوص به فضل و از طرف خدا محسن به دانش اختصاص يافته كيست كه آنگونه كه بايد به شناخت امام برسد، يا اختيار انتخاب او را داشته باشد؟

هيهات هيهات، خردها درباره اش گمراه اند، و خاطرها سرگردان، و عقل ها حيران، و ديده ها بى ديد، بزرگان در اين عرصه كوچك اند، و حكيمان مبهوت، و بردباران كوتاه نظر، و هوشمندان گيج و نادان، و شعرا لال و گنگ و ادبا درمانده، و ناطقان بى زبان، شرح يك مقامش را نتوانند، و وصف يكى از فضائلش را ندانند، همه به عجز معترف اند، چگونه مى توان كنهش را وصف كرد، و اسرارش را فهميد، چگونه كسى به جاى او ايستد و حاجت هائى كه برآوردنش ويژه اوست برآورد؟

نه چطور؟ از كجا؟ او در مقام خود اخترى است كه برافروزد، و از دسترس دست اندازان و وصف واصفان فراتر است، انتخاب بشر كجا به اين پايه رسد، عقل كجا و مقام امام كجا، در ميان جوامع كجا چنين شخصيتى يافت شود؟ اين جاهلان گمان مى كنند كه در غير خاندان رسول خدا و اهل بيت پيامبر امامى يافت مى شود؟ خودشان تكذيب كننده خود هستند، آرزوى بيجا برند، به گردنه بلند لغزاننده اى گام نهند كه آنان را به نشيب پرتاب كند، مى خواهند به عقل نارساى خود امامى تعيين كنند، و به رأى گمراه كنند خويش پيشوائى بسازند، جز دور شدن از مقصد حق بهره نبرند، خدا آنان را نابود كند تا كى دروغ گويند، اينان به پرتگاه درآمدند.

دروغ بافتند، و سخت به گمراهى افتادند، و به سرگردانى گرفتار شدند، دانسته و فهميده امام خود را رها كردند، و پرچم باطل برافراشتند، «شيطان كارشان را در برابرشان آرايش داد و آنان را از راه بگردانيد با آن كه حق در برابر چشمشان بود» «1» از انتخاب خداى جل جلاله و رسول خدا روى برتافتند، و به انتخاب باطل خويش گرائيدند با اين كه قرآن به آنان مى گويد: «و پروردگارت آنچه را بخواهد مى آفريند و آنچه را بخواهد برمى گزيند، در برابر اراده او و قلمرو تكوين و تشريع اش اختيارى نيست، منزه است خدا و برتر است از آنچه شريك براى او مى گيرند.»

براى هيچ مرد و زن با ايمان اختيارى در برابر حكم خدا و رسولش در امرى از امور نيست.

«چيست براى شما چگونه قضاوت مى كنيد؟ آيا شما را كتابى آسمانى از نزد خداست كه در آن به سود خود مى خوانيد، كه هر چه را شما بخواهيد و انتخاب كنيد براى شما خواهد بود، يا شما را بر ما تا روز قيامت پيمان و سوگند استوارى است كه هر چه را به سوى خود حكم كنيد ويژه شماست از آنان بپرس كدامشان ضامن اين ادعاست يا شريكانى در ربوبيت خدا دارند كه از آنان نزد خدا شفاعت كنند پس اگر راستگويند شريكانشان را به ميدان آورند»

و خداى عزوجل فرموده: آيا در قرآن تدبر نمى كنند يا قفل ها بر دل دارند يا خدا دلشان را مهر نهاده و نمى فهمند؟!

يا، گفتند شنيديم در حالى كه از روى حقيقت نمى شنوند، قطعاً بدترين جنبدگان نزد خدا كران از شنيدن حق و لالان از گفتن حق هستند كه كلام خدا را انديشه نمى كنند، اگر خدا نسبت به پذيرفتن حق خيرى در آنان مى ديد يقيناً ايشان را شنواى معارف مى كرد و اگر با عنادى كه دارند آنان را شنوا كند باز اعراض كنان روى از حق مى گردانند.

يا «مى گويند: شنيديم و عمداً مخالفت كرديم» «بى ترديد فضل و مقام به دست خداست، آن را به هر كس بخواهد عطا مى كند و خدا صاحب فضل عظيم است.»

مردم چگونه مى توانند از نزد خود امام اختيار كنند با آن كه امام بايد شخصيتى باشد كه: دانا باشد و جهلى در او ديده نشود، سرپرستى باشد كه از مسئوليت شانه خالى نكند، معدن قدس و طهارت و نور و زهد علم و عبادت باشد.

از طرف پيامبر مخصوص به دعوت باشد و از جانب او تعيين شود، از نژاد فاطمه زهرا مطهره بتول باشد، در نسب او تيرگى و گفتگو نباشد و از بالاترين خاندان در قبيله قريش و كنگره رفيع بنى هاشم و عترت رسول اكرم و مورد رضاى خداى عزوجل باشد، شرف اشراف و زاده عبد مناف باشد، شكافنده حقايق علم و داراى مقام كامل بردبارى و حلم باشد، مملو از معنويات امامت و داناى به سياست باشد، واجب الاطاعة باشد و به فرمان خدا قيام كند. ناصح بندگان خدا و حافظ دينش باشد.

به راستى پيامبران و امامان را خدا توفيق عنايت كند، و از مخزون علم و حكمت خود به آنان حقايقى عطا فرمايد كه به ديگران ندهد، و دانش آنان برتر از دانش همه اهل زمان هاى آنان است چنان كه خداى عزوجل فرمايد: آيا كسى كه رهبرى صحيح كند شايسته پيروى است، يا كسى كه نيازمند هدايت است چه شده؟ شما چگونه قضاوت مى كنيد؟! به هر كه حكمت داده شد خير بسيار داده شده و جز خردمندان متذكر نشوند. درباره طالوت مى فرمايد به راستى خدا او را بر شما برگزيد و افزونى در علم و جسم داد، خدا به هر كه بخواهد زمامدارى اش را عنايت مى كند، خدا بسيار عطا كننده و داناست، و درباره پيامبرش مى فرمايد:

كتاب و حكمت را بر تو فرستاد و آنچه نمى دانستى به تو تعليم داد و فضل خدا بر تو بزرگ است، و درباره خاندانش كه از آل ابراهيم هستند فرمود: آيا به مردم در آنچه خدا از فضل خود به آنان داده حسد مى برند؟ مسلماً به آل ابراهيم كتاب و حكمت عطا كرديم و به آنان عظمت بخشيديم، برخى به آل ابراهيم و پيامبر كه والاترين فرد از آن خاندان است ايمان آوردند و گروهى اعراض كردند و دوزخ كه آتشى سوزان است براى آنان بس است.

مسلماً چون خدا بنده اى را براى اصلاح كار بندگان خود انتخاب كند به او شرح صدر دهد، و در دلش چشمه هاى حكمت و فرزانگى بجوشاند، و دانش خود را از راه الهام به او بياموزد به طورى كه در پاسخ هيچ سئوال و پرسشى در نماند و نسبت به حق سرگردان نشود، زيرا از جانب خدا داراى مقام عصمت است و مشمول يارى او و از خطا و لغزش و برخورد ناصواب در امان است، خدا او را به اين صفات اختصاص داده تا حجت بالغه بر هر يك از خلقش باشد كه او را درك نمايد، اين فضل الهى است كه به هر كه خواهد عطا كند و خدا صاحب فضل بزرگ است، آيا بشر قدرت دارد كه چنين امامى انتخاب كند، يا انتخاب شده مردم داراى چنين صفاتى است كه او را بر همه پيش انداخته اند؟!!

به خدا سوگند كه از حدود الهى تجاوز كردند، و قرآن را پشت سر انداختند، گويا مطلب را نمى دانند، هدايت و شفا در كتاب خداست كه به آن پشت كردند و پيرو هواى نفس خود شدند و خدا آنان را نكوهش كرد و دشمن داشت، و بدبخت ساخت و فرمود: كيست گمراه تر از آن كه پيرو هواى خود شد، بى رهبرى از جانب خدا، به راستى خدا مردم ستمكار را هدايت نمى كند، و فرمود: اين كارشان نزد خدا و اهل ايمان دشمنى بزرگ است، اينگونه خدا بر دل هر گردنكش زورگوئى مهر تيره بختى مى نهد.

و درود خدا بر محمد و آلش و سلام كامل فراوانى بر آنان باد.

خوانندگان عزير شما را به خدا سوگند چند بار اين روايت را كه در مهم ترين كتاب حديث از قول حضرت رضا ويژگى هاى امام به حق بيان شده مطالعه كنيد و دقت نمائيد و سپس با كمك گرفتن از عقل خود قضاوت كنيد كه آيا سخن شيعيان اهل بيت در مسئله امامت صحيح است يا ديگران؟

به اميد اين كه ديگران در اين مسئله حياتى انصاف به خرج دهند و زحمت مطالعه اين روايت و كتاب المراجعات سيد شرف الدين و الغدير علامه امينى و عبقات مير حامد حسين هندى، و قادتناى آيت الله العظمى سيد محمد هادى ميلانى و گم شده اى در سقيفه دكتر پاك نژاد يزدى، و سقيفه علامه مظفر و ثم اهتديت تيجانى را تحمل كرده و از تعصب بيجا و تكبر در برابر حق بپرهيزند و به اين همه فتنه و فسادى كه ملت اسلام دچار به آن هستند خاتمه دهند.