لعن به معناى دورى و طرد از پيشگاه حق، و محروميت از رحمت واسعه الهيه است، و مستحق آن كسى است كه مسئوليتى كه نسبت به رساندن حقايق و احكام حضرت حق به مردم دارد انجام ندهد.
يقيناً شانه خالى كردن از اين مسئوليت عظيم، و كار بسيار پرثمر، گروه كثيرى از مردم را كه در دين شناسى و دين دارى اعتماد به دارندگان اين مسئوليت دارند از مسير هدايتى كه پيامبران الهى ارائه كرده اند محروم مى سازد، و خود آنان را هم در منجلاب كفر فرو مى برد، و هنگامى كه مردمان عقب مانده، چه در دنيا و چه در آخرت. به وضع خود و ماندشان در گمراهى آگاهى شوند به زبان حال يا مقال آنان را لعنت مى كنند، و گرفتار شدنشان را به عذاب بى تخفيف الهى در خواست مى نمايند، و در اين ميان همه فرشتگان الهى نيز به خاطر اين كه اين نابكاران مانع روى آوردن مردم به حق شدند، و آنان را از گرويدن به هدايت بازداشتند و سبب تيره روزى نسل ها شدند مورد لعنت قرار دهند.
اين جمله اسميه أُولئِكَ عَلَيْهِمْ ... دلالت بر دوام و ثبات و خلود لعن بر آنان دارد، تا عبرتى باشد براى آنان كه حق را كتمان مى كنند، و ملت ها را از روى آوردن به حق محروم مى نمايند.
الميزان مى گويد، نظر تمام لعن كنندگان دور شدن شخص مورد لعن از سعادت است، و از طرفى سعادت واقعى همان سعادت دينى است، و اين سعادت چون راه آن از طرف خداوند روشن شده و با فطرت هم كاملًا منطبق است، فقط كسانى از آن محروم مى شوند كه از راه عناد و انكار وارد شوند، بديهى است اين محروميت مال كسانى است كه دانسته در اين راه عناد و انكار قدم مى گذارند و گرنه كسى كه آگاهى ندارد بى تقصير است، و از طرف ديگر از دانشمندان و آگاهان پيمان گرفته شده كه علوم خود را در ميان مردم منتشر سازند و آيات و وسائل هدايت را در دسترس عموم بگذارند، بنابراين اگر آنان در مقام اخفاء و كتمان برآيند، و از نشر علوم خود مضايقه كنند، در حقيقت راه انكار را پوئيده اند و مورد لعن و نفرين تمام لعن كنندگان خواهند بود.
روى اين حساب هدف از الَّذِينَ كَفَرُوا در اين آيه همان منكران و معاندان يعنى كتمان كنندگان آيات الهى است كه كيفر آنان را هم در پايان آيه بيان فرموده است.
و به اين ترتيب هر لعنى از كسى سر زند شامل حال آنان خواهد بود، و اين مسئله را استثنائى نيست، در حقيقت اين گونه افراد حكم شيطان را دارند كه خداوند درباره او فرموده:
وَ إِنَّ عَلَيْكَ اللَّعْنَةَ إِلى يَوْمِ الدِّينِ:
و برابر اين آيه تمام لعنت ها تا قيامت بر اوست از اينجا استفاده مى شود اينگونه دانشمندان كه علوم هدايت گر خود را از مردم كتمان مى كنند و در نهايت مردم به گمراهى مى افتند در اين لعن عام و مطلق شريك شيطان اند.
منبع : پایگاه عرفان