سوره مباركه يوسف، دوستان حقيقى و دشمنان واقعى را به انسان شناسانده است. اگر زلف زندگى انسان، به دوستان واقعى او گره بخورد، رابطه اى ميان او و منابع خير كامل ايجاد مى شود كه باعث انتقال خير و نيكى و احسان خاص ايشان به انسان مى گردد. در سايه اين انتقال است كه انسان خاك نشين، به انسان عرشى و ملكوتى تبديل مى شود ؛ اما اگر زلف حيات انسان، به دشمنان او گره بخورد، ميان او و منابع شر، گره خورده است و باعث اخلال در حالات روان انسان مى شود، انسان را به منبع شر تبديل مى كند و او را به بى نهايت زير صفر مى كشاند :
« ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ »
أسفل أفعل تفضيل است ؛ مانند خوب و خوب تر، كه خوب تر أفعل تفضيل است ؛ مثلاً خداوند درباره پاداش اعمال مى فرمايد :
« بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ »
نماز هشتاد سال نماز را به اندازه بهترين نماز او مى دهيم. ملاك، بهترين عمل است.
منبع : پایگاه عرفان