روز قیامت؛ دادگاه عدل الهى است. در این دادگاه علاوه بر سؤالاتى كه از انسان مى‌شود و شاهدان متعدّد شهادت مى‌دهند، شاكیانى هم هستند كه از انسان شكایت دارند، و از انسان به خاطر کم کاریش شوال می شود.
امام صادق(علیه‌السلام) در روایتی برخی از شاکیان را معرفی می‌کنند و می‌فرمایند: شاکیان نزد خداون در روز قیامت عبارتند از:
1. مسجدی که مردم در آن نماز نمی‌خوانند.
2. عالمی که در میان نادانان گرفتار شده باشد.(و از علم او استفاده نمی‌شود)
3. قرآنی که غبار گرفته باشد و اهل منزل آن را قرائت نکرده‌ا‌ند.
با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات درمی‌یابیم که چند چیز در قیامت از انسان شکایت می‌کنند.
شکایت قرآن کریم
یكى از شكایت كنندگان در قیامت، قرآن كریم است. پیامبر اكرم(صلى الله علیه و آله) فرمودند: «یَجِى‌ءُ یَومَ القِیامَةِ ثَلاثَةٌ یَشكُونَ: اَلمُصحَفُ وَالمَسجِدُ وَ العِترَةُ»(1)؛ روز قیامت سه چیز براى شكایت از مردم به صحنه مى‌آید: یكى قرآن، یكى مسجد و دیگرى اهل‌بیت(علیهم‌السلام) .
ممكن است قرآن در روز قیامت از دو دسته هوادار و مخالف شاكى باشد و در دادگاه عدل خداوند، جلو آنها را بگیرد.
الف: شكایت قرآن از هواداران
شاید شكایت قرآن به این مضمون باشد: خدایا! با این كه دستور تلاوت قرآن آمده،(2) ولى بسیارى از مسلمانان حتى نتوانستند از رو مرا بخوانند.
خدایا! بعضى كه مرا مى‌خواندند، حقِ‌ّ تلاوتم را ادا نمى‌كردند، یعنى بدون طهارت و وضو و تدبّر به سراغم مى‌آمدند و یا در تلاوتم عجله مى‌كردند.(3)
خدایا! بعضى آیات مرا مى‌خواندند و مى‌فهمیدند، ولى عمل نمى‌كردند.
خدایا! بعضى كه عمل مى‌كردند، به دیگران نمى‌رساندند.
یكى از شاكیان در قیامت، مسجد است. در حدیث مى‌خوانیم كه رسول خدا(صلى الله علیه و آله) فرمود: روز قیامت مسجد به درگاه خداوند از مسلمانان شكایت مى‌كند و مى‌گوید: «یا رَبِ‌ّ عَطِّلُونِى و ضَیِّعُونِى»(17)؛ خدایا! مرا تعطیل و حقّم را ضایع كردند.
خدایا! بعضى در عمل به قرآن حتى از مخالفان قرآن هم عقب‌تر ماندند. چنانكه حضرت على (علیه‌السلام) در وصیت خود مى‌فرماید: مبادا دیگران در عمل به قرآن و استفاده از رهنمودهاى آن از شما مسلمانان جلو باشند.
خدایا! بعضى تنها به آیات عبادى و فردى عمل مى‌كردند و نسبت به هجرت و جهاد و ایثار و سیاست كه در متن آیاتم بود، بى‌اعتنا بودند و به بعضى آیات ایمان مى‌آوردند و نسبت به بعضى آیات بى‌تفاوت بودند.
خدایا! بعضى به جاى آن كه مرا قانون بدانند، وسیله نان دانسته و مال‌التّجاره خود قرار دادند، از خواندن و چاپ كردنم سرمایه‌اندوزى‌ها كردند.
خدایا! بعضى كه در فكر و روح خود انحرافى داشتند، آیات متشابه را (كه چند نوع مى‌توان معنا كرد) دستاویز اهداف خود قرار دادند.(4)
خدایا! بعضى به جاى این كه در تفسیرم از مفسّران واقعى و پیامبر اكرم(صلى الله علیه و آله) و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) استمداد نمایند، از سلیقه‌هاى شخصى خود در تفسیر آیات كمك مى‌گرفتند.
خدایا! بعضى مرا وارونه معنا كردند و بعضى خوب مرا شناختند، ولى حقائق مرا نادیده گرفته و كتمان نمودند.(5)
خدایا! به جاى این كه مرا براى دل‌هاى زنده بخوانند،(6) بر مردگان خواندند.
خدایا! به جاى آن كه مرا جزو اصیل‌ترین موادّ درسى قرار دهند، مرا از میان برنامه‌هاى درسى و نسل تحصیل كرده جدا كردند.
خدایا! بعضى تنها به هنگام تفأّل، استخاره و سوگند به سراغم مى‌آمدند.
گرچه در حدیث شكایت قرآن تنها درباره تحریف و قطعه قطعه كردن آمده است،(7) لیكن آنچه را ما از زبان حال قرآن نقل كردیم یك واقعیّتى است كه از طرف هواداران قرآن بر سر قرآن آمده است.
ب: شكایت قرآن از مخالفان
قرآن از مخالفان خود چنین شكایت مى‌كند: خدایا! مرا ساخته فكر بشر دانستند.(8)
خدایا! مرا افسانه‌هاى پیشینیان دانستند.(9)
خدایا! شنیدن تلاوت مرا ممنوع كردند.(10)
خدایا! به آورنده من تهمت سحر و جنون و كِهانت و كذب زدند.(11)
خدایا! مرا مى‌شنیدند، ولى لجاجت كرده و ایمان نمى‌آوردند.(12)
از جمله شاكیان در قیامت، رهبران آسمانى مى‌باشند. در روایتی مى‌خوانیم كه روز قیامت اهل بیت پیامبر(علیهم‌السلام) به عنوان شكایت مى‌گویند: «یا رَبِ‌ّ قَتَلُونَا وَ طَرَّدُونَا وَ شَرَّدُونَا»؛ خدایا! ما را كشتند و تبعید و آواره ساختند.
خدایا! هنگامى كه راهى براى انكار من نداشتند، مى‌گفتند: قرآن دیگرى براى ما بیاور و آن را تبدیل و تغییر بده.(13)
شکایت رسول خدا(صلى الله علیه و آله)
در قرآن مى‌خوانیم كه پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) در روز قیامت نزد خداوند شكایت كرده و مى‌گوید: «یا رَبِ‌ّ اِنَّ قَومِى اتَّخَذوا هذَا القُرآنَ مَهجُوراً»(14)؛ پروردگارا! امت من، قرآن را كنار گذاشته و مهجور كردند. خدایا! آنان یا قرآن را نخواندند، یا تدبّر نكردند و یا عمل نكردند و یا به دیگران نرساندند. به جاى این كه براى زنده‌ها بخوانند، تنها بر مرده‌ها خواندند، به جاى این كه كتاب زندگى و قانون قرار دهند، كتاب تشریفات و سوگند قرار دادند. به جاى آن كه روبرو قرار دهند، پشت سر گذاردند، به جاى آن كه از آن نور بگیرند، به وسیله آن پول گرفتند.
به جاى آن كه آیات آن را به دل بنشانند، فقط بر كاغذ نوشتند و به جاى آن كه او را حفظ نمایند، فراموش نمودند. قوانین آن تغییر كرد، حدود آن رها شد، توحید و بندگى حقّ كه به آن امر كرده بود، به اطاعت از طاغوت تبدیل شد. به جاى این كه تربیت یافتگان آن دشمن خدا را بترسانند، از دشمن خدا ترسیدند، به جاى این كه با هم متّحد شوند، از هم گسستند و به جاى وارستگى، به شرق و غرب وابسته شدند. اطلاعات مسلمانان از حقوق شرق و غرب بیش از آگاهى آنها از آیات حقوقى قرآن بود و قوانین اجتماعى و اخلاقى و اقتصادى آن به كلّى رها شد.
در قرآن کریم آیه‌ای است که نسبت غربت قرآن سخن به میان آمده است: «وَ قَالَ الرَّسُولُ یا رَبِ‌ّ اِنَّ قَومِى اتَّخَذوا هَذا القُرآنَ مَهجُوراً.»(15)
این آیه انسان را تكان می‌داد که قرآن در نزد عموم ما مهجور است. مسلمانانى كه سرانشان به ضعیف زور مى‌گویند و به قوى باج مى‌دهند، بازار ربا و بهره در میانشان رواج دارد، در بعضى كشورها مغازه‌هاى شراب‌فروشى باز است، مسلمانانى كه ترسو، جاهل، وابسته، متفرّق، غافل، فقیر و اسیر افكار بیگانگانند، چگونه مى‌توانند رضاى خدا و رسولش را جلب نمایند؟
آرى، یكى از شاكیان در قیامت رسول اكرم(صلى الله علیه و آله) است.
یكى از شكایت كنندگان در قیامت، قرآن كریم است. پیامبر اكرم(صلى الله علیه و آله) فرمودند: «یَجِى‌ءُ یَومَ القِیامَةِ ثَلاثَةٌ یَشكُونَ: اَلمُصحَفُ وَالمَسجِدُ وَ العِترَةُ»؛ روز قیامت سه چیز براى شكایت از مردم به صحنه مى‌آید: یكى قرآن، یكى مسجد و دیگرى اهل‌بیت(علیهم‌السلام) .
شاکی سوم، مسجد
یكى از شاكیان در قیامت، مسجد است.(16) در حدیث مى‌خوانیم كه رسول خدا(صلى الله علیه و آله) فرمود: روز قیامت مسجد به درگاه خداوند از مسلمانان شكایت مى‌كند و مى‌گوید: «یا رَبِ‌ّ عَطِّلُونِى و ضَیِّعُونِى»(17)؛ خدایا! مرا تعطیل و حقّم را ضایع كردند. برخی از مساجد از غربت خاصی برخوردار هستند که مردم برای نماز به آنجا نمی‌روند که این نوع مساجد در قیامت شکایت می‌کنند.با آن كه پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) درباره رفتن به مسجد فرمود: خداوند براى هر گامى كه به سوى مسجد برداشته شود ده پاداش مى‌دهد و ده لغزش را مى‌بخشد و ده درجه مرحمت مى‌فرماید،(18) باز هم مساجد خلوت بود.
شاکی چهارم؛ رهبران آسمانى
از جمله شاكیان در قیامت، رهبران آسمانى مى‌باشند. در روایتی مى‌خوانیم كه روز قیامت اهل بیت پیامبر(علیهم‌السلام) به عنوان شكایت مى‌گویند: «یا رَبِ‌ّ قَتَلُونَا وَ طَرَّدُونَا وَ شَرَّدُونَا»(19)؛ خدایا! ما را كشتند و تبعید و آواره ساختند. ایشان می‌فرمایند:خدایا! به جاى پذیرفتن رهبرى بر حقّ ما، به سراغ مفسدان و طاغوت‌ها رفتند.
خدایا! به جاى مودّت و محبّت كه مزد رسالت پیامبر اسلام(صلى الله علیه و آله) بود، قرن‌ها بر سر منبرها و در نمازها به ما لعنت مى‌كردند.
خدایا! مقدسّانِ سبك‌سر كج‌فهم(خوارج) و عیّاشانِ دنیاپرست (قاسطین) و مقام‌پرستانِ بیعت شكن (ناكثین)، در قالب تدیّن و دیندارى با تمام قوا با ما مخالفت كردند. خدایا! قدر تنها یادگار رسول خدا(صلى الله علیه و آله)، دخترش حضرت فاطمه(علیهاالسلام) را نگه نداشتند و به او سیلى زده و حقّش را غصب نموده و خود و فرزندانش را شهید كردند.
خدایا! سر مبارك مولود كعبه و وصىّ پیامبر(صلى الله علیه و آله)، حضرت على(علیه‌السلام) را با شمشیر شكافتند و جنازه امام حسن(علیه‌السلام) را تیرباران كردند و بدن امام حسین(علیه‌السلام) را زیر سم اسبان رها كردند و عترت او را به اسارت بردند و امامان دیگر را هم در غل و زنجیر و زندان و تبعید و محاصره به شهادت رساندند و حتّى گنبد و بارگاه برخی از آنان را خراب كردند و بالاخره چنان وضعى پیش آوردند كه به ناچار حضرت مهدى(عجّل‌الله تعالى فرجه) هم به امر الهى، از چشم مردم پنهان و غیبت اختیار كردند!
بارالها! ما را در روز قیامت از افرادى كه مورد شكایت این شاكیان هستند، قرار مده.
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج7، ص222.
2- سوره‌مزّمل، آیه20.
3- در قرآن درباره تدبّر و طهارت سفارش‌های بسیاری شده است.
4- سوره‌آل عمران، آیه7.
5- سوره‌بقره، آیه174.
6- سوره یوسف، آیه2.
7- وسائل الشیعه، ج3، ص484.
8- سوره‌نحل، آیه103.
9- سوره‌انعام، آیه25.
10- سوره‌فصّلت، آیه26.
11- سوره‌طارق، آیه13.
12- سوره‌سبأ، آیه31.
13- سوره‌یونس، آیه15.
14- سوره‌فرقان، آیه30.
15- سوره‌فرقان، آیه30.
16- بحارالانوار، ج7، ص222.
17- وسائل الشیعه، ج3، ص484.
18- همان .
19- همان .
منبع : پايگاه اطلاع رساني تبيان