شیطان، اولین مانع در انجام مسئولیت در برابر نعمت‌ها

یکی از این موانع، شیطان است. از آیات قرآن کریم نیز استفاده می‌شود که او سه شکل دارد؛ یک شیطان جنّی است که ما او را نمی‌بینیم ولی می‌تواند با ما حتی در رگ و ریشه‌مان ارتباط داشته باشد و عواملی را در مقابل ما قرار بدهد که ما را برای افتادن در مسیر غیرخدا وسوسه کند. در عین حال این شیطان جنّی که از دستیاران و بچه‌هایش هم بهره‌مند است قدرتش ضعیف است.

یک شیطان هم شیطان انسی است، مانند رفیق بد، پدر و مادر بد، برادر و خواهر بد، زن و شوهر بد، همسایه بد، معلم بد و دولت بد. این‌هایی که قرآن کریم می‌گوید بد هستند، یعنی این که اینها موجوداتی بریده از خدا هستند و کارشان هم این است که هر وسیله اتصالی را ببرند. اصلا شیاطین موجودات حسود و عجیبی هستند و وقتی می‌بینند شما اهل حال، اهل دل، اهل گریه و اهل نماز و روزه هستید، عجیب به شما حسادت می‌ورزند و می‌‌خواهند که شما را مثل خودشان گمراه کنند. شیطان سوم هم خود انسان است برای خودش.