بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین الصلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین.
از اصولی‌ترین مباحثی که در قرآن مجید، روایات، دعاها مطرح است و بسیار هم بحث پرجاذبه‌ای است، که هر شنونده‌ای را اگر اهل باور باشد، اهل انصاف باشد، به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد، بحث رحمت خداست، مسئله رحمت از اولین سوره قرآن مجید که سوره حمد است، تا آخرین سوره قرآن که سوره ناس است، مطرح است. یک دریایی است که برای هیچ عاقلی، خردمندی، محققی، کشیدن آب این دریا امکان ندارد، ما هر چی هم که زحمت می‌کشیم تحقیق کنیم، دقت کنیم، در آیات، در روایات، در دعاها، گوشه‌ای از این دریا را می‌توانیم به دست بیاوریم، و همانی که به دست می‌آید برای ما حجت کامل پروردگار است. من آمار کلمه رحمت را در روایات و در دعاها ندارم، اما آمار رحمت در قرآن مجید که با کلمه رحمت ذکر شده است در حدود دویست و هفتاد و شش بار است، وقتی در آیات قرآن دقت می‌شود این نتیجه را به دست می‌دهد که رحمت خدا یک شعاع تجلی‌اش در کل عالم طبیعت است، که البته قرآن گوشه‌هایی از این تجلی را بیان می‌کند، خیلی هم شیرین است. و مورد دیگر تجلی رحمت برای همه انسانهاست، البته انسانها از زمان آدم تا زمان ما دو گروه شدند، گروهی این رحمت ارائه شده را پذیرفتند، و گروهی هم قبول نکردند، یا باور نکردند، یا خوششان نیامد، یا موانع سختی برای خودشان مثل رویکرد مطلق به شکم، به غریزه جنسی، وجود آوردند و با اختیار خودشان، با انتخاب خودشان، خودشان را از پذیرفتن این رحمت محروم کردند.
درباره تجلی رحمت او در عالم خلقت البته در یک گوشه‌اش، به این آیه شریفه توجه کنید که این آیه را با سه آیه سوره مبارکه یس می‌شود توضیح داد، فانظروا کلمه نظر با کلمه رویت در زبان عرب فرق می‌کند، رویت یعنی نگاه معمولی، نگاهی که انسان از این نگاه جز تماشای اجسام و عناصر چیزی گیرش نمی‌آید، اما نظر یعنی نگاه کردن با کمک عقل، با کمک فکر، با کمک اندیشه کردن دقت کردن، همه مردم عالم روزمره مورچه را می‌بینند اما دقتی درباره مورچه اکثر مردم عالم ندارند ولی شما نهج البلاغه را که ملاحظه بکنید می‌بینید امیر المومنین به مورچه نظر انداخته نه نگاه، و همین نظر انداختنشان یعنی با چشمی که عقل کمکش می‌داده یک سخنرانی معجزه‌آمیز درباره خلقت مورچه، وضع مورچه، آفرینش مورچه و فعالیت‌های مورچه دارد که اگر همین خطبه را انسان بخواند خطبه از طریق مورچه آدرس خدا را می‌دهد، این را می‌گویند نظر.
آیه شریفه امر می‌کند دستور می‌دهد، فرمان می‌دهد، فانظروا، با کمک عقل، با کمک فکر، با کمک اندیشه، نگاه بکنید، به چی؟ همین اندیشه کردنی که رسول خدا می‌فرماید تفکر ساعة خیر من عبادة السنه، یک ساعت بشینید درباره یک حقیقتی فکر بکنید درباره خودتان، درباره عاقبت خودتان، درباره آینده خودتان، درباره قیامت خودتان، آن یک ساعت از یک سال عبادت بالاتر است، یعنی یک سالی که در آن یک سال قرآن بخوانی، نماز بخوانی روزه بگیری، کار خیر بکنی بالاتر است.
با یاری عقل نگاه بکنید فَانْظُرْ إِلىٰ آثٰارِ رَحْمَتِ اَللّٰهِ ﴿الروم، 50﴾ به نتیجه‌های رحمت خدا، به جلوه‌های رحمت خدا، که این رحمت وقتی از ناحیه وجود مقدس او هزینه می‌شود چه آثاری را به بار می‌آورد، كَيْفَ يُحْيِ اَلْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهٰا از آثار رحمت خدا زنده کردن زمین است بعد از مرده بودنش یعنی بعد از آن سه ماه زمستانی که خاک هیچگونه فعالیتی نداشت، و به خاطر نداشتن فعالیت ریشه‌ها دیگر برای درختان کاری نمی‌کردند تمام برگها ریخت، تمام میوه‌ها ریخت تمام شاخه‌ها خشکیده شد و درخت به خاطر مرده بودن زمین عریان شد، از آن لباس سبز و شکوفه‌های عروس مانند و میوه‌ها.
اگر رحمت پروردگار بعد از پایان زمستان به زمین حیات نمی‌داد با حیات نگرفتن زمین خیمه حیات تمام موجودات زنده برچیده می‌شد، یعنی یک سال اگر خدا زمین را زنده نکند هیچ مواد غذایی میوه، غلات، دانه‌های نباتی، صیفی‌جات، پیدا نخواهد شد، زمین مرده می‌ماند و انسان هم در مقابل مرده بودن زمین زمینگیر می‌شود.
این حیات زمین از آثار رحمت خداست، یعنی شما زمین را ببینید آدرس رحمت خدا را به شما می‌دهد، فعالیت‌های خاک را ببینید آدرس رحمت خدا را به شما می‌دهد که کارگردان آفرینش دارای رحمت بی‌نهایت است و هزینه هم می‌کند کاری هم به بی‌دینی و دینداری شما ندارد خیلی رحیم است اگر نبود به خاطر گناهان رحمتش تجلی نمی‌کرد و زمین مرده می‌ماند.
حالا این زمین مرده را که زنده می‌کند چی می‌شود؟ نشانه رحمت من کاملا پیداست، وَ آيَةٌ لَهُمُ اَلْأَرْضُ اَلْمَيْتَةُ أَحْيَيْنٰاهٰا وَ أَخْرَجْنٰا مِنْهٰا حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ ﴿يس، 33﴾ وقتی من زمین مرده را با رحمتم زنده می‌کنم خودم هم از انواع دانه‌های نباتی از زمین برایتان بیرون می‌آورم، غلات انواعش و شما می‌آیید از این غلات می‌خورید، به بدنتان نیرو می‌دهد، به مغزتان نیرو می‌دهد، آثار روانی در وجودتان دارد، شادی شما را بعضی از غلات و میوه‌ها زیاد می‌کند، قلبتان را رقیق می‌کند سلامت بدنتان را تامین می‌کند به زندگیتان زیبایی می‌دهد، هزاران شغل را بیرون آمدن غلات ایجاد می‌کند کار بیرون آمدن دانه‌های نباتی صدها رشته علمی برایتان ایجاد می‌شود، دانشگاه‌هایتان ر اه می‌افتد، مدرسه‌هایتان راه می‌افتد، مغزها راه می‌افتد عقلها به حرکت می‌آید، وَ جَعَلْنٰا فِيهٰا جَنّٰاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَ أَعْنٰابٍ وَ فَجَّرْنٰا فِيهٰا مِنَ اَلْعُيُونِ ﴿يس، 34﴾ رحمت من باعث می‌شود که انواع درختان خرما روییده شود برایتان نه یک نوع خرما، نه دو نوع خرما، چند نوع خرما که احتمالا از سی نوع خرما فراتر برود هر کدام با شکل مخصوص، با رنگ مخصوص، با نرمی مخصوص، با خشکی مخصوص بهترین غذایی که خلأ انرژی شما را تامین می‌کند.
مگر در قران ندارد به مریم وقتی مسیح را زایید خطاب کردند چون زن زائو در ضعف کامل قرار می‌گیرد، خونریزی پیدا می‌کند، بهش گفتند وَ هُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ اَلنَّخْلَةِ تُسٰاقِطْ عَلَيْكِ رُطَباً جَنِيًّا ﴿مريم، 25﴾ شاخه درخت را بگیر به طرف خودت بکش برایت خرمای تازه می‌ریزد این خرما را بخور که ضعف نابودت نکند. این از آثار رحمت من است خب هر شب افطار شما خرما را می‌بینید خدا را هم در این آئینه ببینید فَانْظُرْ إِلىٰ آثٰارِ رَحْمَتِ اَللّٰهِ فقط برنداریم در دهانمان بگذاریم بجویم و فرو بدهیم خرما را در سفره می‌بینیم آیینه نشان‌دهنده جمال ابدی و ازلی و رحمت الله است و اعناب، از آثار رحمت من این است وقتی زمین را زنده می‌کنم انگورهای گوناگون برایتان درمی‌آورم، سفید، بی‌دانه، دانه‌دار، درشت، سیاه، ریش بابا، انواع انگورها را از همین خاک مرده‌ای که رحمتم او را فرا گرفت و زنده کرد برایتان درمی‌آورم، وَ فَجَّرْنٰا فِيهٰا مِنَ اَلْعُيُونِ ﴿يس، 34﴾ از این زمین سخت سنگی گوشه به گوشه‌اش چشمه آب جاری می‌کنم. گوشه به گوشه.
این آبها چقدر در زندگیتان موثر است، در استحمام، در آشامیدن، در غذا پختن، در تمیز کردن زندگیتان، چه آثار عجیبی این آبهایی که جاری می‌کنم برایتان دارد؟ لِيَأْكُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ برای اینکه تمام بندگان من مشرک، کافر، بی‌دین، لجباز، مومن، پیغمبر امام، ولی الله، همه از این میوه‌ها و محصولات آثار رحمت من بخورند وَ مٰا عَمِلَتْهُ أَيْدِيهِمْ و کارهایی که سر میوه‌ها با دست خودشان درمی‌آورند، انواع شربت‌ها، انواع کمپوت‌ها، انواع وسائل دیگر بخورند أَ فَلاٰ يَشْكُرُونَ ﴿يس، 35﴾، من را بندگی کنند، این آثار رحمت من را ببینید، بفهمید، بخورید، نیرو بگیرید به حرف من که رحیم به شما هستم گوش بدهید.
این جلوه آثار خدا و رحمت عام اوست، دو یک شعاع رحمتش مربوط به انسان است، سوره مبارکه آل عمران، فَبِمٰا رَحْمَةٍ مِنَ اَللّٰهِ حبیب من من رحمت خودم را من الله، به تو هدیه کردم، و تو را در معرض جلوه رحمتم قرار دادم، از آثار قرار دادن تو در معرض جلوه رحمتم لِنْتَ لَهُمْ به تمام مردم آدم نرم‌خویی شدی، آدم باحوصله‌ای شدی توانستی سیزده سال در مکه با لجبازترین و بدترین مردم جهان کار بکنی و هدایتشان بکنی، حوصله کردی، دق نکردی، سکته نکردی، اعصابت لگدمال نشد، قلبت نایستاد، همه به خاطر همان رحمت من بود، که متوجه تو کردم، و لو کنت فضا، اگر آدم تندخو و بداخلاقی بودی، غَلِيظَ اَلْقَلْبِ، سنگدل بودی، لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ کسی دورت نمی‌آمد، در کل ایام بعثتت تک و تنها می‌ماندی چون مردم تحملت را ندا شتند، اینجا آیه شریفه می‌خواهد به ما بگوید آنی که تندخو است و سنگدل است با رحمت خداوند نیست، جدا دارد زندگی می‌کند کسی که اتصال به رحمت الله ندارد به کی اتصال دارد؟ به شیطان، و در این ماه رمضان چقدر به خوش خلقی سفارش شده، چقدر به تحمل، به صبر که از آثار رحمت خداست سفارش شده است.
حالا که در معرض رحمت خدا هستی این رحمتی که به تو دادم و هدیه کردم این را خرج مردم کن، یک فَاعْفُ عَنْهُمْ از خطاکاریها و اشتباه‌کاریهایشان گذشت کن، به دل نگیر راضی باش از آنها چون اگر پیغمبر از کسی رنج به دل بگیرد تمام درهای رحمت خدا به رویش بسته می‌شود آن هم به خاطر انسانها به پیغمبر می‌گوید فَاعْفُ عَنْهُمْ، هیچ رنجشی به دل نگیر گذشت کن که بندگان من بتوانند به رحمت من برسند وگرنه اگر تو گذشت نکنی من هم گذشت نمی‌کنم، و حبیب من امت تو گناه کردند، اما من از تو می‌خواهم وَ اِسْتَغْفِرْ لَهُمْ تو به جای آنها توبه کن، تو به جای آنها از من طلب آمرزش کن، این نسیم رحمت خداست، رحمت خدا پیغمبر را گرفته و به رسول اسلام وصل است ولی می‌گوید همش را خرج مردم کن، وَ شٰاوِرْهُمْ فِي اَلْأَمْرِ به عقلشان احترام کن، در امور با آنها مشورت کن، فَإِذٰا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ يُحِبُّ اَلْمُتَوَكِّلِينَ ﴿آل‌عمران، 159﴾ من عاشق بندگانی هستم که در همه کارهایشان به من تکیه می‌کنند می‌گویند کلیددار خداست ما دنبال می‌کنیم کارهایمان را می‌سپاریم به وجود مقدس او که او در و تخته را برایمان جور کند به کسی دیگر امید نمی‌بندیم، این یک آیه از رحمت او که متوجه انسان است.
آیه دوم در سوره انعام است این چه آیه عجیبی است، وَ إِذٰا جٰاءَكَ اَلَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِآيٰاتِنٰا أَنَّهُ حبیب من آنهایی که در حد خودشان مومن شدند وقتی می‌آیند پیشت اولین عکس العلمت در برابر مردم مومن این باشد فَقُلْ سَلاٰمٌ عَلَيْكُمْ من از خدا برای همتان امنیت می‌خواهم، من از خدا برای همتان سلامت دنیا و آخرت می‌خواهم سلام علیکم این برای خودت که به اینها سلام کنی اما آنچه مربوط به من است، بهشان بگو كَتَبَ رَبُّكُمْ عَلىٰ نَفْسِهِ اَلرَّحْمَةَ خدا رحمت را به خودش واجب کرده که خرج کند، خدای شما مردم مومن بخیل نیست، خرج‌کننده است، شادشان کن، خبر رحمت من را بهشان بده بعد از غصه دربیاور، بگو مَنْ عَمِلَ مِنْكُمْ سُوءاً بِجَهٰالَةٍ آن زمان‌هایی که نفهمیدیم نادان بودیم نیامده بودیم دین را بفهمید گناه کردید، ثُمَّ تٰابَ مِنْ بَعْدِهِ و امدید در مسیر توبه افتادید وَ أَصْلَحَ هم مالتان را از حرام پاک کردید هم اخلاقتان و هم عملتان، فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿الأنعام، 54﴾ یقینا من به شما آمرزشم را می‌رسانم، رحمتم هم می‌رسانم اما این جاده را شما طی کن چون رحمت و مغفرت من در پایان این جاده است ر اه توبه و راه اصلاح این دو آیه.
و اما همه حرف ا مروز من همین است، به خدا قسم یک جهان معنا در همین یک نکته است، من برای این نکته از آیات روایات، کتب شیعه، غیر شیعه، مدارک بتون آرمه دارم، و برای من مسئله یقین صددرصد است، یک جلوه رحمت پروردگار صورت انسانی دارد مثل اینکه یک جلوه رحمتش صورت طبیعی داشت، باغهای خرما، باغهای انگور، چشمه‌های جاری، یا صورت اخلاقی داشت مثل آیه آل عمران فَبِمٰا رَحْمَةٍ مِنَ اَللّٰهِ لِنْتَ لَهُمْ اما یک شعاع رحمتش جلوه انسانی دارد.
یعنی انسان کاملی است که این انسان کامل خورشید رحمت پروردگار است که اگر کسی در سایه او قرار نگیرد در مدت عمرش هر چی از رحمت طبیعی خدا خورده حرامش خواهد شد، و هر نوعی هم که زندگی کرده زندگی‌اش منتهی به دوزخ خواهد شد، اگر کسی بخواهد آنچه در عمرش در همه عمرش از سفره رحمت مادی می‌خورد حرامش نشود و کارهایش هم باطل نشود طبق دستور خدا و پیغمبر باید این رحمت را که جلوه انسانی دارد برای توسل تبرک، و اقتدای به او انتخاب کند، کیست این رحمت انسانی؟ که بی او هر چی آدم در دوره عمرش خورده حرامش باشد و هر کاری بکند نهایتا باید برود جهنم.
این کتابها را دقت کنید، تفسیر عیاشی، علامه طباطبایی می‌فرماید یکی از نیکوترین میراث‌های شیعه این تفسیر عیاشی است، دقت بفرمایید یکی از نیکوترین میراث‌های شیعه تفسیر عیاشی است، یک تفسیر برهان دو، تفسیر صافی فیض سه، تفسیر نور الثقلین چهار تفسیر؛ واقعا وجود مبارک علامه مجلسی در آیاتی که در بحار دارد، مناقب خوارزمی از اهل تسنن، این مجموعه کتابها از قول سه نفر این رحمت به صورت انسان را در ذیل ا ین آیه معرفی کردند و لو لا فضل الله و رحمته لکنتم من الخاسرین، اگر فضل و رحمت من بر شما نبود تمام سرمایه‌های وجودی خود را نابود می‌کردید، یعنی هر چی در دوره عمرتان خورده بودید حرام، و هر کاری هم کرده بودید آخرش دوزخ است، این چند تا کتاب مهم شیعه و غیر شیعه نقل کردند.
ابن عباس نقل می‌کند، یقینا ابن عباس که با پیغمبر بوده و با امیر المومنین از این دو منبع نقل می‌کند زرارة ابن اعین از برجسته‌ترین چهره‌های زمان اما صادق و امام باقر است، همران ابن اعین که این روایت را نقل کرده امام صادق می‌گوید روز قیامت من و پدرم امام باقر در محشر که وارد شدیم همران را می‌گوییم بیاید پیش ما یک دستش را من می‌گیرم یک دستش را پدرم امام باقر نگه می‌داریم در دستمان هر جا خدا ما را برد این را با خودمان می‌بریم این همران ابن اعین، زرارة، همران ابن عباس در آیه و لو لا فضل الله علیکم و رحمة نقل کردند این رحمتی که خدا می‌گوید اگر در زندگی شما نبود دچار خسارت دنیا و آخرت می‌شدید ، امیر المومنین علی ابن ابیطالب است.
من هم امیر المومنین گفتم هم علی ابن ابیطالب در روایت ابن عباس امیر المومنین است در روایت امام باقر که زرارة نقل می‌کند و امام صادق که همران نقل می‌کند هر دو امام می‌گویند این رحمته که اگر بهتان عنایت نمی‌کردم کل دنیا و آخرتتان بر باد بود علی ابن ابیطالب است، خداوند هم قرار گذاشته بی علی، بی جواز علی، بی گذرنامه امضا شده علی احدی را نه آب کوثر بدهد نه به بهشت ببرد، قرار پروردگار است.
کتاب کشف الغمة عجب کتابی است، اینها را ما می‌دانیم چیست، کتاب کشف الغمه، بحار، مناقب خوارزمی غیرشیعه، با سند این روایت را نقل کردند عجب روایتی است، امروز داشتم می‌نوشتم کاش قلم طلا، مرکب طلا داشتم و این روایت را به صورت حور العین می‌نوشتم صفحه کاغذ لیاقت این روایت را ندارد پیغمبر فرمود، لواجتمع الناس، اگر کل مردم دنیا بعد از من، چون قبلا که امت‌ها علی را نمی‌شناختند با پیغمبرانشان بودند آنها مومن به آنها بودند اهل نجات هستند لواجتمع الناس اگر کل انسانهای قاره‌ها اتفاق می‌کردند علی حب علی ابن ابیطالب که عاشق علی باشند لما خلق الله النار خدا جهنم را خلق نمی‌کرد.
خب من بنا دارم اگر خداوند بهم لطف کند تا روز آخر ماه رمضان این رحمت ویژه را برایتان معرفی کنم و فقط درباره امیر المومنین صحبت بکنم، هم از کتابهای خودمان، هم از کتابهای دیگران عجب عبادتی امروز نصیب ما شد.
کتابهای دیگران نقل می‌کنند ذکر علی عبادة، ما هم روزه هستیم، هم در خانه خدا هستیم، هم عبادتی مثل نماز را به جا آوردیم، هم سخنرانی شنیدیم، هم سخن از امیر المومنین به میان آمد یعنی امروز ما عبادت در عبادت شدیم. و چه روزی هم بحث این رحمت ویژه شروع شد پنجشنبه، شب جمعه، خانه خدا، روز اول ماه رمضان، شب دوم ماه رمضان، ای خدا چه لطفی به ما کردی، ای خدا ما چگونه تو را شکر کنیم.
منبع : پایگاه عرفان