قرآن و روايات اهل بيت پيش از آن كه دانشمندان فلكى قرن هيجدهم به بعد به اين حقيقت با كمك ادوات و ابزارهاى علمى و دوربين‌ها و تلسكوب‌ها نجومى آگاه گردند كه همه ستارگان، قمرها، خورشيد ها، كهكشان‌ها، سحابى‌ها از زمان پيدايش به سوى مقصودى در حركت‌اند، و ميان همه آنان جاذبه و دافعه برقرار است، و همين دو نيرو باعث شده كه نظام متقن هستى پابرجا بماند با زبان صراحت و اشاره و كنايه حقايقى را بيان كرده‌اند:
ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ: «1»
آنگاه آهنگ آفرينش آسمان كرد، در حالى كه به صورت دود «گاز سديم» بود پس به آن و زمين گفت خواه يا ناخواه بيائيد آن دو فرمان حق را پاسخ گفتند و اعلام نمودند فرمانبردار آمديم.
اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ: «2»
خداست كه آسمانها را بدون پايه‌هائى كه آنها را ببينيد برافراشت، آنگاه بر تخت فرمانروائى بر كائنات چيره و مسلط شد، و خورشيد و ماه را رام و مسخر ساخت كه هر كدام تا زمان معينى در حركت‌اند كار جهان و جهانيان را تدبير مى‌كند، نشانه‌هاى قدرت و ربوبيت خود را در پهنه‌ى هستى به روشنى بيان مى‌نمايد تا شما به ديدار «قيامت و محاسبه اعمال به وسيله» پروردگارتان يقين كنيد.
از اين دو آيه و ديگر آيات مشابه اين دو آيه سه حقيقت استفاده مى‌شود:
1- سكونى در هيچ يك از كائنات نيست.
2- همه با هم در سايه نظامى متقن به سوى مقصودى مثبت در حركت‌اند.
3- بر همه كائنات قانونى تحت عنوان جاذبه و دافعه «بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها» حكومت دارد.
حركات همه كائنات در مدارات و فلك‌هاى معين و سپس حركات دسته‌جمعى آنها در كتاب‌هاى علمى به تفصيل بيان شده است، قانون جاذبه و دافعه نيز همراه با محاسبات دقيق به وسيله دانشمندان ثبت اوراق كتب با ارزش گشته، شما مى‌توانيد براى كسب اطلاعات بيشتر به منابع لازم مراجعه كنيد.
منظومه شمسى ما در هر ثانيه بيست كيلومتر به دنبال ستاره‌اى بنام وِگا در پهنه فضا به سوى سرنوشت و مقصد معينى يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى حركت مى‌كند، و كره خاك به اراده حق مجبور است حركات وضعى و انتقالى خود را چنان ترتيب دهد كه از كاروان عقب نمانده و نيز پيشروى ننمايد.
روى اين حساب كراتى كه بر اثر خطاى ديد ما ساكن و ثابت بنظر مى‌آيند ساكن نيستند بلكه عموماً در حركت‌اند.
آنچه تاكنون جزء اصول مسلم علمى در آمده است، اين است كه در كائنات سكونى وجود ندارد و حركات كرات هم نسبى هستند.
تعمق در مشاهدات روزانه و مطالعه نتايج و تحقيقات دانشمندان در رشته‌هاى علوم مخلتفه بخصوص فيزيك و هيئت، اين حقيقت را كه همه كائنات در سير و حركت‌اند بر ما ثابت مى‌سازد.
فيزيك از حركت ذرات بى‌نهايت كوچك حكايت مى‌كند هيئت از سير و حركت حيرت‌آور كرات بى‌نهايت بزرگ سخن مى‌راند.
حركت شرط اساسى تعادل و بقاى اجرام آسمانى است، و هيچ يك از كرات آسمانى در حال توقف و سكون نيست، هر يك از آنها اگر لحظه‌اى توقف كند فوراً از مدار خود خارج شده و به كرات ديگر بر مى‌خورد و در جا متلاشى مى‌شود.
«ليندبلاد» مدير رصدخانه استكهلم و «ائورت» استاد دانشگاه ليد چنين كشف كردند كه اين آسياب عظيم به دور خود مى‌چرخد، يعنى كليه ستارگان كهكشان كه تعداد آنها به صد هزار ميليون بالغ مى‌شود بر روى دايره‌هاى بسيار عظيم به دور مركز كهكشان مى‌گردند، ولى سرعت حركت همه آنها يكسان نيست.
هر ستاره‌اى كه به مركز نزديك‌تر است گردش مدارى خود را زودتر به پايان مى‌رساند، و هر يك از آنها كه دورتر است مدت گردش مدار انتقالى آن نيز طولانى‌تر است، مثلًا خورشيد كه در فاصله سى هزار سال نورى از مركز كهكشان قرار دارد در هر ثانيه 270 كيلومتر حركت مى‌كند و مدار خود را درمدت هر 220 ميليون سال يك مرتبه مى‌پيمايد.
اين مدار به اندازه‌اى بزرگ است كه خورشيد آن را در مدت عمر چهار هزار ميليون ساله‌ى خود بيش از تقريباً هيجده بار نپيموده است.
زمين ما كه يكى از اعضاء منظومه شمسى و يكى از ملتزمين ركاب خورشيد است، در اين حركت با خورشيد همراه است و به خاطر پيروى از خورشيد در هر ثانيه 270 كيلومتر و در هر ساعت 972 هزار كيلومتر راه مى‌پيمايد.
كهكشان‌ها به طور كلى مانند چرخ‌هاى عظيمى مى‌گردند و گروهى از آنها تندتر از كهكشان‌ما و برخى آهسته‌تر حركت مى‌كنند و مجموع آنها در عين حركت چرخ مانندشان در فضائى كه مرز آن براى كسى روشن نيست به سوى مقصد مثبتى در حركت‌اند.
در رابطه با دافعه و جاذبه در قرآن مجيد و روايات نكات عجيبى را كه دلالت بر معجزه بون قرآن و آگاهى اهل بيت از كائنات دارد ملاحظه مى‌كنيم:
خَلَقَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها: «3»
خداوند آسمانها را بدون ستون‌هائى كه آنها را ببينيد آفريد.
اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّماواتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَها: «4»
خداست كه آسمانها را بدون ستون‌هائى كه آنها را مشاهده كنيد برافراشت.
اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ وَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَحاطَ بِكُلِّ شَيْ‌ءٍ عِلْماً: «5»
خداست كه هفت آسمان و نيز مثل آنها هفت زمين را آفريد، همواره فرمان او در ميان آنها نازل مى‌شود تا بدانيد كه خدا بر هر كارى تواناست و اين كه مسلماً علم خدا به همه چيز احاطه دارد.
در كتاب مجمع البحرين در كنار مادّه كوكب حديثى از اميرمؤمنان وارد شده كه در پاسخ شخصى فرمود:
«هذه النجوم التى فى السماء مدائن مثل المدائن التى فى الارض مربوطة كل مدينة بعمودين من نور:»
اين ستارگان آسمانى شهرهاى تمدن‌دارى چون مناطق متمدن روى زمين است كه با دو ستون نورى به هم مربوطاند.
از آيات و روايت بسيار مهم اميرمؤمنان چند نكته علمى استفاده مى‌شود:
1- برافراشته شدن كرات و خارج نشدن از مدار و فلك خود به وسيله ستون‌هاى آسمانى «دافعه، جاذبه»
2- ستون‌هاى آسمانى قابل رؤيت نيستند.
3- ستون‌هاى آسمانى بر دو بخش است.
4- اگر يكى از دو ستون از آسمانها حذف شود نظام همه كائنات در هم مى‌ريزد، و خيمه حيات همه موجودات برچيده مى‌شود.
قانون جاذبه با قوه گريز از مركز يعنى قانون دافعه بر همه سيارات حكم‌فرماست، و اين دو نيرو بطور متعادل در هر يك از اجرام سماوى و كرات بالا به تناسب وجودشان در آنها موجود است.
اگر قانون جاذبه و دافعه به طور مساوى در يك كره برقرار نباشد نظم به هم مى‌ريزد، ولى حضرت حق با حاكم نمودن اين دو نيرو كه ثمره اراده وحكمت و عدالت و ربوبيت اوست سماوات را در جايگاه مخصوص به خودشان نگاه مى‌دارد.
اميرمؤمنان در نهج‌البلاغه در ابتداى خطبه 202 مى‌فرمايد:
«فَفَتَقَها سَبْعَ سَماواتٍ بَعْدَ ارْتِتاقِها، فَاسْتَمْسَكَتْ بِاءَمْرِهِ وَ قامَتْ عَلَى حَدِّهِ:»
هفت آسمان را پس از آن كه به هم پيوسته بود از هم باز كرد، آسمانها به فرمان او خود را از افتادن و گريختن از مدار خود نگاه داشتند و بر اساس اندازه‌اى كه براى آنها مقرر فرموده بود برپا شدند.
و در جاى ديگر مى‌فرمايد:
«لكنه سبحانه دبرها بلطفه و امسكها بامره و اتقنها بقدرته:»
وضع همه ستارگان و عناصر آسمانى را به لطف خود تدبير نمود، و به فرمان خويش آنها را در مدار معينشان نگاهدارى فرمود، و به قدرتش محكم و متقن قرار داد.
جهان هستى يا آئينه نشاندهنده جمال دوست
نيوتن كه يكى از چهره‌هاى درخشان علم هيئت و رياضى است، پس از اين كه با كشف قوه جاذبه در منطقه مغرب زمين «6» و بيان قوانين حركات، انقلابى در دنياى علوم ايجاد و شهرت عالم گيرى پيدا كرد، از اطراف و اكناف افرادى كه در جستجوى دليل قاطعى بر وجود صانع و خالق كائنات بودند به او روى آورده و خواستار دليلى در اين زمينه شدند، وى در پاسخ گفت:
«در وجود آفريدگار دانا و تواناى اين عالم ابداً ترديد نكنيد، زيرا موجودات متنوع اين جهان با اين تناسب و هماهنگى و با اين نظام دقيقى «7» كه بر آنها حكومت مى‌كند مسلماً از آفريدگارى كه مصدر حكمت و اراده است سرچشمه گرفته است.
سپس افزود: هر چند نيروى جاذبه و قوانين حركات را كشف كرديم، ولى اينها هيچ وقت نمى‌توانند منشأ پيدايش حركات منظم اجرام جهان باشند، زيرا نيروى جاذبه خورشيد سيارات را به طرف خود مى‌كشاند، هم چنين سيارات اقمار خود را به سوى خود جذب مى‌كنند، و قوانين حركات چگونگى حركات موجود را بيان ميكند ولى يك منبع آگاه و با اراده‌اى لازم است كه جرم هر يك از اين كرات و فاصله آنها را نسبت به هم، و سرعت سير آنها را به طور دقيق محاسبه كند و با اراده و قدرت خود هر يك از آنها را طبق همان فرمول و محاسبه مخصوص در فواصل و مدارهاى معين قرار دهد و در جهت خاصى به حركت درآورد، سپس اضافه كرد كه: دقت مختصرى در اعضا و دستگاه‌هاى پيكر جانداران درس بزرگى از ايمان به خداوند جهان به انسان مى‌دهد.
آيا ممكن است سازنده دستگاه عجيب بينائى از قوانين نور بى‌اطلاع باشد؟!
آيا معقول است كه سازنده دستگاه حيرت‌انگيز شنوائى از قوانين امواج صورت آگاهى نداشته باشد؟!
نيوتن روزى ابتكار جالبى در اين زمينه بكار گرفت كه شرح آن از اين قرار است:
وى دوستى داشت كه معتقد به خدا نبود، براى اينكه دوستش را با برهان مجسمى به وجود خدا مؤمن سازد به يك مكانيك ماهر دستور داد ماكت كاملى از منظومه شمسى بسازد.
مكانيك طرح كاملى از منظومه شمسى به اين ترتيب ساخت كه يك گوى در وسط و گوى‌هائى در اطراف آن و گوى‌هاى ديگرى در پيرامون اين گوى‌ها قرار داد، به عنوان اين كه گوى وسط الگوئى از خورشيد، و گوى‌هاى اطراف آن الگوئى از سيارات و بالاخره گوى‌هايى كه در پيرامون گوى‌هاى اول بود الگوئى از اقمار سيارات باشند، و آنها را با دنده‌ها و تسمه‌ها به هم مربوط كرد و هندلى براى آن ترتيب داد به طورى كه وقتى هندل حركت داده مى‌شد تمام گوى‌ها با شيوه‌ى جالبى هر كدام در مدار مخصوصى به حركت در مى‌آمدند. پس از اين كه نيوتن اين ماكت را تحويل گرفت در اطاق خود قرار داد، روزى دوستش وارد اطاق نيوتن شد، تا چشمش به ماكت منظومه شمسى افتاد، توجهش به آن جلب شد، نزديك رفت دست به هندل برد و آن را به حركت در آورد، يك دفعه گوى‌هائى كه در پيرامون گوى وسط بودند به حركت در آمدند.
دوست نيوتن چند قدم به عقب رفت و با تعجب گفت: چيز جالبى است چه كسى اين را ساخته است؟ نيوتن هم چنان كه مشغول مطالعه بود، بدون اين كه سر از روى كتاب بردارد با كمال خونسردى گفت: هيچ كس!
دوست نيوتن نزديك‌تر آمد و گفت: آقاى نيوتن مثل اين كه به پرسش من توجه ننمودى، من پرسيدم اين وسيله جالب را چه كسى ساخته؟
نيوتن گفت: من پرسش شما را فهميدم و در پاسخ شما گفتم هيچ كس آن را نساخته است، حالا هم مى‌گويم كسى آن را نساخته است، ذراتى از اين جهان خود به خود جمع شده، اين گوى‌ها به اين ترتيب به وجود آمده است!
دوست نيوتن گفت: آقاى نيوتن شما فكر مى‌كنيد من آدم ديوانه‌اى هستم كه با من اينگونه صحبت مى‌كنيد، چطور ممكن است اين دستگاه خود به خود به وجود آمده باشد، مسلماً آن را شخص عاقلى ساخته و هر كه ساخته بى‌ترديد هنرمند ماهرى بوده است.
نيوتن دست روى دوش دوستش نهاد و گفت: دوست عزيز! در صورتى كه اين دستگاه كه به اسباب بازى كودكان شباهت دارد، و ماكتى از روى منظومه شمسى است و طبق متد آن حركت مى‌كند امكان نداشته باشد خود به خود به وجود آمده باشد پس آن اصل عظيم يعنى منظومه شمسى چگونه ممكن است كه خود به خود به حكم تصادف به وجود آمده باشد؟!
دوست نيوتن تسليم شد و به وجود آفريدگار جهان هستى و نظام كائنات اعتراف كرد. «8» خواننده عزيز در سطور گذشته در رابطه با آسمان اندكى از بسيار، و مشتى نمونه خروار، و قطره‌اى از دريا به رشته تحرير آمد و همين مقدار كافى است كه ما را به عظمت و قدرت و حكمت و عدالت و علم بى‌نهايت خالق آسمانها توجه دهد و قلب ما را از ايمان و معرفت و عشق به او مالامال نمايد، اكنون توجه شما را به گوشه‌اى از وضع زمين كه دومين مسئله آيه مورد بحث است جلب مى‌كنم.
پی نوشت ها:
______________________________
(1)- فصلت 11.
(2)- رعد 2.
(3)- لقمان 10.
(4)- رعد 2.
(5)- طلاق 12.
(6)- كتاب خدا قرآن مجيد و روايات چنان كه در صفحات گذشته به اثبات رسيد از نيروى جاذبه و حركات حساب شده همه كرات پيش از كشف آن در مغرب زمين خبر داده بودند.
(7)- الشمس و القمر بحسبان سوره‌ى الرحمن آيه 5.
(8)- دانش عصر فضا 70.
برگرفته شده از :
کتاب : تفسير حكيم جلد پنجم
نوشته : استاد حسین انصاریان
منبع : پایگاه عرفان