توجه به امورات مردم و رعایت انصاف و جوانمردی با آنان، باعث جلب محبت می شود. دین اسلام بر تالیف قلوب و جلب محبت دیگران تاکید بسیار داشته، و این موضوع پیوند بهتر و صمیمی تر اجتماع را در پی دارد. صله رحم یکی از کلیدیترین مولفه های تالیف قلوب و جلب محبت است که از خانواده شروع شده و سپس به خویشاوندان، و در رتبه بعد به دیگران می رسد.
سه عامل مهم در جلب محبت
امام جواد (علیه السلام) در باره ی جلب محبت می فرماید: «ثَلاثُ خِصال تَجْتَلِبُ بِهِنَّ الْمَحَبَّةُ: الاْنْصافُ فِی الْمُعاشَرَةِ، وَ الْمُواساةُ فِی الشِّدِّةِ، وَ الاْنْطِواعُ وَ الرُّجُوعُ إلی قَلْب سَلیم،[۱]سه خصلت جلب محبّت می كند: انصاف در معاشرت با مردم، همدردی در مشكلات آن ها، همراه و همدم شدن با معنویات»
این عوامل برای همه آدمیان، مخصوصا برای انسان مسلمان که باید الگوی همه باشد؛ لازم است.
کمتر کسی منکر همدردی با مردم در مشکلاتشان، و رعایت انصاف در معاشرت با مردم می شود و بر کمتر کسی پوشیده است، ولی دو عامل اولی، زمانی به نتیجه مطلوب می رسند که با توجه به فقره ی سومی، به جا آورده شوند.
در جامعه مشاهده می شود که نبود این فقره ی سومی، به خیلی از روابط انسانی لطمه وارد می کند، چه کسانی هستند چنان نسبت به هم محبت می ورزند که انسان به حال آنها غبطه می خورد، ولی با کمال تاسف، این دوستیها لحظه ای هستند، چون به خاطر منفعت شخصی، این جلب محبتها صورت می گیرد.
شاید بتوان گفت: کسی که محبت دنیا را بسمت خودش جلب کرده باشد، کیفیت برخورد او با مردم، تابع منافع است، هر جا منافعش محفوظ باشد؛ در مردمداری و محبت به دیگران، سنگ تمام گذاشته و هر جا منافعش در خطر باشد؛ حتی دوستانش را هم فدا می کند. چه زیبا امام سجاد (علیه السلام) می فرماید که: «حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ كُلِّ خَطِیئَة؛[۲]ریشه همه خطاها (و بدی ها)، دلبستگی به دنیا است»
هوای این " برادر " را داشته باشیم.
حضرت علی (علیه السلام) خطاب به کمیل می فرماید: «یا كمیل اخوك دینك فاحتط لدینك بما شئت[۳]؛ دین تو برادرت است پس تا می‌توانی در مورد دینت احتیاط نما»
کسی که محبت این " برادر " را جلب نموده باشد؛ نباید نسبت به خواسته های او بی تفاوت باشد.
پیامبر عظیم الشان اسلام که اخلاق او باعث جلب محبت مردم به دین اسلام شد [۴] می فرماید: «و الّذى نَفسى بِیَدِهِ لا تَدخُلُوا الجَنَّةَ حَتّى تُؤمِنوا وَ لا تُؤمِنوا حَتّى تَحابّوا أ و لا أدُلُّـكُم عَلى شَئىٍ اِذا فَعَلتُموهُ تَحابَبتُم؟ اَفشُوا السَّلامَ بَینَـكُم؛[۵]به خدایى كه جانم در اختیار اوست، وارد بهشت نمى شوید مگر مؤمن شوید و مؤمن نمى شوید، مگر این‌كه یكدیگر را دوست بدارید. آیا مى خواهید شما را به چیزى راهنمایى كنم كه با انجام آن، یكدیگر را دوست بدارید؟ سلام كردن بین یكدیگر را رواج دهید».
دین اسلام به سرنوشت دیگران اهمیت می دهد، توجه به نماز جماعت، امر به معروف و نهی از منکر، و توجه به وضع مستمندان در قالب خمس و زکات، و احسان به دیگران، در راستای جلب محبت و تالیف قلوب دیگران صورت می گیرد.
گفتیم که کمک کردن به دیگران، یکی از راههای جلب محبت است که در دین اسلام بر آن خیلی تاکید شده است، امام صادق (علیه السلام) در این مورد می فرماید: «ثَلاثٌ تـُورِثُ المَحَبَّه: الـدَیـنُ وَ التَّـواضُعُ وَ البَذلُ؛[۶]سه چیز است که محبت آورد: قـرض دادن و فـروتنـى و بخشـش»
صله رحم، عامل کلیدی جلب محبت
مولا امیرالمومنِین علی (علیه السلام) در باره صله رحم بیان می کند: «صلَةُ الرَّحِمِ توجِبُ المَحَبَّةَ وَ تَكبِتُ العَدُوَّ؛[۷]صله رحم، محبّت آور است و دشمنى را از بین مى برد»
اگر این مولفه را در جامعه خوب پیاده کنیم؛ شاید خیلی از پدر مادرهایی که اکنون در سرای سالمندانند؛ در محیط گرم خانواده بودند. کسی که تا وقتی پدرش داشت و پول بهش می داد، او هم تحویلش می گرفت، حالا که پیر شده و توان کار کردن و پول در آوردن ندارد، او را به خانه سالمندان می فرستد؛ معلوم می شود تحویل گرفتن و محبت او از ابتدا به پدرش به خاطر دنیا و پول بوده است.
خداوند عاقبت ما را به خیر، رهنمون شود.
والدین ما اولین کسانی هستند که بر ما حق دارند، اگر جایی خواندیم کمک به خلق، فلان ارزش دارد، یادمان باشد والدین و فامیل انسان، جزء اولین ها هستند.
بنابر این اگر پیامبر اسلام می گوید: بهترین مؤمنان كسى است كه با مؤمنان اُنس بگیرد و كسى كه انس نگیرد و انس نپذیرد، خیرى در او نیست [۸]؛ اولین مومنان، خانواده و سپس فامیل و خویشاوندان انسان می باشند.
سخن آخر
توجه به امورات مردم و رعایت انصاف و جوانمردی با آنان، باعث جلب محبت می شود. دین اسلام بر تالیف قلوب و جلب محبت دیگران تاکید بسیار داشته، و این موضوع پیوند بهتر و صمیمی تر اجتماع را در پی دارد. صله رحم یکی از کلیدیترین مولفه های تالیف قلوب و جلب محبت است که از خانواده شروع شده و سپس به خویشاوندان، و در رتبه بعد به دیگران می رسد.
پی نوشتها
۱ــ کشف الغمه ج۲ ص۳۴۹
۲ــ کافی(ط-الاسلامیه) ج۲ ، ص۱۳۱ ، ح۱۱
۳ــ بحار ج ۲، ص ۲۵۸
۴ « لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک؛[آل عمران/۱۵۹]اگر اخلاق تندی داشتی و نرم خو نبودی، مردم از گردت پراکنده می شدند»
۵ـ مشكاة الانوار فی غرر الاخبار ص ۱۲۳
۶ــ تحف العقول ص ۳۱۶
۷ــ تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص۴۰۶ ، ح۹۳۰۹
۸ــ امالی (طوسی) ص۴۶۲ - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج۶۴، ص۲۹۸
منبع : رهپویان قرآن