حسن خلق و معاشرت با مردم

بر اساس روایات، خوشخویی نه تنها سبب نشاط زندگی فردی و اجتماعی و موجب آبادانی دیار و فزونی روزی و محبوبیت است، بلکه موجب نجات آدمی و آمرزش گناهان او و زمینه ساز قرب به پیامبر(ص) در روز قیامت و بهره مندی از شفاعت آن بزرگوار است.

حسن خلق در فرهنگ اسلام از رحمت الهی ریشه می گیرد که خدای مهربان با معرفی پیامبر اکرم(ص) به عنوان الگوی برتر حسن خلق در خطاب به رسول گرامی می فرماید: به سبب لطف و رحمت خدا بود که با آنان نرم خویی و مهربانی کردی و اگر درشت خوی و سخت دل بودی، قطعا از گرد تو پراکنده شده بودند.

حسن خلق، که از فضایل نفسانی است، با لبخند ها و خوشرویی های ظاهری و تصنعی که برای جلب منافع مادی است تفاوت دارد. امام صادق(ع) خوشرویی، خوش گویی و خوش رفتاری را سه محدوده حسن خلق دانسته است از این رو در اینجا به روایاتی که ارزش، آثار و پاداش خوش خویی و نیز پیامد بدخویی را مطرح کرده اند اشاره می شود.

ارزش حسن خلق
رسول خدا(ص) فرمود: در ترازوی عمل آدمی در روز قیامت، چیزی برتر از حسن خلق نهاده نمی شود؛ نیز فرمود: در ترازوی عمل، چیزی سنگین تر از خلق نیکو نیست. امام صادق(ع) فرمود: مؤمن، پس از واجبات، عملی محبوب تر از خوشرفتاری با مردم، بر خدا عرضه نکرده است.

آثار خوش خویی
از حضرت صادق(ع) روایت شده است که می فرمود: نیکی و خوش خویی سرزمین را آباد می کنند و بر عمر آدمی می افزایند؛ همچنین فرمود: خوشخویی بر روزی می افزاید؛ نیز فرمود: خوشخویی عامل جلب دوستی است.

پاداش خوشخویی
قرب الهی:

امیرمؤمنان(ع) فرمود: هیچ چیزی همانند خوش اخلاقی موجب قرب الهی نمی شود.

از رسول خدا(ص) پرسیدند: بیشترین چیزی که موجب ورود به بهشت می شود، چیست؟ فرمود: تقوای الهی و خوش اخلاقی.

قرب به پیامبر(ص):

حضرت رسول(ص) فرمود: نزدیک ترین شما به من و بهره مند ترین شما از شفاعت من در روز قیامت، راستگو ترین، امانت دار ترین، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است.

پوشش گناهان:

امام صادق(ع) فرمود: چهار چیز است که در هر کس باشد ایمانش کامل است هر چند از سر تا قدمش گناه باشد از قدرش نکاهد و آن راستگویی امانتداری، حیا و خوش اخلاقی است.

نکته
پیام حدیث این است که این صفات چهارگانه در هر کسی باشد سبب بازداشتن او از گناه و کامل شدن ایمانش می شود.

دستیابی به پاداش نماز و روزه:

رسول خدا(ص) فرمود: انسان مؤمن با حسن خلق خویش به درجه روزه دار شب زنده دار می رسد.

دستیابی به پاداش جهاد:

امام صادق(ع) فرمود: خدا در برابر حسن خلق بنده اش، به او پاداش مجاهدی را می دهد که در راه خدا پیوسته، شب و روز، جنگیده باشد.

آثار بدخویی
رسول خدا(ص) فرمود: بداخلاق، خود را به سختی می اندازد. امیرمؤمنان(س) فرمود: خانواده فرد بداخلاق از او خسته و بیزار می شوند؛ همچنین فرمود: روزی فرد بد اخلاق تنگ می شود. حضرت رسول (ص) فرمود: بداخلاقی عمل را تباه می کند، چنانکه سرکه عسل را تباه می کند. به رسول خدا(ص) گفته شد: فلان زن، روزها روزه می گیرد و شب ها را به عبادت می پردازد؛ ولی بداخلاق است و همسایگانش را با زبان می آزارد. فرمود: در او خیری نیست و او اهل آتش است.

 منبع : جوادی آملی، عبدالله، مفاتیح الحیاة، ص 335