آفت زندگانی دنیائی فقر و ناداری است، به فرموده امیرالمومنین علیه السلام تاثیر حج بر زندگانی دنیوی انسان آنست که فقر و فلاکت را می زداید و از بین می برد.
حج فریضه است
حجّ بیت اللّه، عصاره اسلام و در برگیرنده مسائل مهمّ فردى و اجتماعى و تربیتى و اخلاقى و سیاسى است. از دیدگاه امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه، حج یک فریضه و تکلیف است که باید بندگان خدا آن را انجام دهند. حج یعنی قصد و زیارت خانه ای که خداوند آن را قبله گاه مردم ساخته و انسان های مومن همانند تشنگانی که به سرچشمه آب زلالی رسیده باشند و همچون کبوتران واله، عاشقانه بر دور آن خانه به طواف می پردازند.
«و فرض علیکم حج بیته الحرام الذی جعله قبلة للانام یردونه ورود الانعام و یالهون الیه ولوة الحمام؛ خداوند، حج، خانه محترم خود را بر شما واجب کرده، خانه ای که آن را قبله گاه مردم قرار داد و آنان همچون گله ای که برای سیراب شدن به سرچشمه وارد می شوند و مانند کبوتران واله، به اطراف آن می گردند.»
حج، جهاد ضعیفان است
حج در سخنان علی علیه السلام جهاد در راه خدا تلقی شده است: «و الحج جهاد کل ضعیف؛ حج جهاد هر انسان ضعیف است.»
«وَاللّهَ اللّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ، لاَ تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ». «خدا را، خدا را، درباره خانه خدا، که تا زنده هستید آن را خالی مگذارید.»
انسان مومن و مسلمان، موظف است که فرهنگ اسلامی را رواج دهد و موانع را از سر راه این آئین انسان ساز، بردارد. گاهی مسلمانان، با کفر درگیر می شوند و آنان را که مانع بر سر راه انتشار اسلام اند از سر راه برمی دارند و گاهی هم مسلمانان دارای آن قدرت و حکومت نیستند که به جهاد بپردازند، این جاست که فقط حج و مراسم آن بعنوان یک جهاد و کوشش در راه خدا مطرح می شود. امامان معصوم به روزگار محدودیت شان توسط طاغوتهای عصر، در حج و مراسم آن، کار انجام می دادند و آئین مقدس اسلام و تعالیم حیاتبخش آن را رواج می دادند و این است معنی کلام امیرالمومنین (علیه السلام) که حج و زیارت خانه خدا، جهاد هر انسان ضعیف و ناتوان است که در محرومیت های حقوقی و سیاسی به سر می برد.
حج ، فقر را می برد! گناه را می شوید!
زیارت خانه خدا هم در ارتباط با معیشت دنیوی و هم حیات اخروی دارای اثری شگرف است و هر دو اثر در بیان امیرالمومنین علیه السلام منعکس است.
آفت زندگانی دنیائی فقر و ناداری است، به فرموده امیرالمومنین علیه السلام تاثیر حج بر زندگانی دنیوی انسان آنست که فقر و فلاکت را می زداید و از بین می برد.
اما در رابطه با حیات اخروی باید به این نکته توجه کرد که آنچه سعادت و سلامت انسان را در زندگی آخرت تهدید می کند جز معاصی و سوء اعمال خود او نیست. امام علی علیه السلام نوید می دهد که حج موجب مغفرت است و گناهان را از بین می برد.
«و حج البیت و اعتماره فانهما ینفیان الفقر و یرحضان الذنب؛ و حج و عمره خانه خدا هستن که هر دو فقر و ناداری را از بین می برند و گناه را می زدایند و می شویند.»
حج، عامل همبستگی و اتحاد مسلمین
یکی از عمده ترین آثار حج، فوائد اجتماعی آنست، وقتی گروههای مختلف مسلمانان در مکه گرد هم می آیند و همه با یک حالت بدور از هر گونه تعینات قومی و نژادی و امتیازات مادی، در برابر خداوند قادر و توانا مراسمی را به جا می آورند که هیچ عبادتى در میان عبادات تا این حد، نشانه هاى تواضع در آن نمایان نیست.
«خداوند حج، خانه محترم خود را بر شما واجب کرده، خانه ای که آنرا قبله گاه مردم قرار داد و آنان همچون گله ای که برای سیراب شدن به سر چشمه وارد می شوند و مانند کبوتران واله، به اطراف آن می گردند.»
احرام بستن و از تمام لباس و زر و زیورها به دو قطعه پارچه ندوخته قناعت نمودن و طواف خانه خدا و سعى صفا و مروه و وقوف در بیابان عرفات و مشعر و منى و رمى جمرات و تراشیدن سر، به راستى غرور و تكبّر و تفرقه آن ها در هم مى شكند. از دیدگاه علی علیه السلام در نهج البلاغه یکی از فلسفه های حج همین روح همبستگی و اتحاد و یکپارچگی ملل اسلامی است. « والحج تقربه للدین ؛ و حج را مقرر فرمود تا وسیله ای باشد برای همبستگی و نزدیکی اسلامی.»
آخرین سخن در واپسین لحظات
«وَاللّهَ اللّهَ فِی بَیْتِ رَبِّکُمْ، لاَ تُخَلُّوهُ مَا بَقِیتُمْ». «خدا را، خدا را، درباره خانه خدا، که تا زنده هستید آن را خالی مگذارید.» این بیان قسمتی از وصیت آن حضرت در واپسین لحظات زندگی است به فرزندانش که در این نامه، حضرت لزوم اهمّیت برپایی هر چه باشکوهتر حج و وظیفه حکومت اسلامی را در تقویت این عبادت مهم الهی، بیان می کند. البته شایان ذکر است که گاهی به صلاحدید حاکم شرع ممکن است زیارت حج تعطیل شود.
بالاخره حج برویم یا نرویم؟
منابع:
- نهج البلاغه ، نامه 47، خطبه 1و 109، حکمت244و 131
- پیام امام، مکارم شیرازی، ج1 ص 254
فرآوری: حامد رفیعی
منبع : تبیان