واقعه ی عاشورا ، با همه ی بزرگی مصیبت و بی هماوردی فجایعی که بر بزرگترین انسانهای تاریخ داشت، درسهای فراوانی دارد. توجه به این مسئله که در کنار شور حسینی نباید شعور حسینی فراموش شود و از قطره قطره اشکهایی که بر اباعبدالله (علیه السلام) ریخته می شود باید درس گرفت و در زندگی به کار بست، خود از درسهای عاشوراست. در میان معاصرین یکی از بزرگترین اندیشمندانی که توجه ویژه ای به این مسئله داشته اند مرحوم علامه محمد تقی جعفری(ره) بودند که مجموع سخنرانی ها و مطالب ایشان در این خصوص در کتاب "حسین، شهید فرهنگ پیشرو انسانیت" منتشر شده است. به لطف خدا بعضی از مطالب ایشان در ایام محرم باز نشر خواهد شد که قسمت نوزدهم آن را در ادامه می خوانید...
شناخت انسان ها از حیات، شناخت کاملی نیست. قطعاً حیات سازنده بشر، در حیات مادی خلاصه نمی شود. بلکه حیات مدنظر اسلام، موجب رشد انسان گردیده و او را متوجه سرای آخرت می سازد. امام حسین (علیه السلام) در این حیات زیست و به کمال و تعالی رسید.
هنگام مطالعه مباحث کربلا و وقایع آن، یک مسئله ثابت پیش روی ما قرار دارد. از هر بعد و زاویه ای که به بررسی این واقعه جان گداز اما آموزنده بنگریم این نکته را خواهیم یافت که «امام از ابعاد حیات آگاه بوده و هدف خلقت را می دانستند و همین امر موجب بروز این حادثه گردید.»
مقصود از حیاتی که امام حسین (علیه السلام) را به ورطه جنگ و چنین قیام بزرگی بکشاند چیست؟ هدف حیات چیست که توانست امام و یارانشان را با انگیزه ای قوی و بدون کوچک ترین ناامیدی و یأسی به بزرگ ترین چالش تاریخ کشانده و تاکنون این چنین در رشد انسان های ادوار مختلف مؤثر باشد؟
شناخت صحیح امام از حیات و هدف آن موجب تلألؤ اصول انسانی در وجود امام گشته و توانست ایشان را به دفاع از این مقوله یعنی حیات، به رویارویی با آل امیه بکشاند. به همین منظور شناخت این نوع حیات و بررسی آن از منظر اسلام و امام حسین (علیه السلام) از ضرورت ویژه ای برخوردار بوده و روشنگر پاسخ بسیاری از شبهات پیرامون واقعه عاشورا می باشد.
تصور ما از حیات
بسیاری از ما انسان ها حیات خود را محدود به حیات مادی می دانیم. حیات مادی در رفع نیازهای طبیعی انسان از جمله خوردن و خوابیدن و اشباع غرائز خلاصه می شود. در واقع تمام تلاش ما در طول حیات به منظور دستیابی به این اهداف پیش پاافتاده است. قطعاً رفع این نیازها در زندگی انسان لازم است اما بزرگ ترین مشکل بشر زمانی آغاز می شود که رفع این حوائج را هدف اصلی حیات خود دانسته و از هدف اصلی غافل شود.
غرق شدن انسان در حیات مادی موجب سردرگمی او می شود. واهی بودن هدف انسان او را به نقطه ای می رساند که در صورت دستیابی به موفقیتی همچون موفق شدن یک دانشجو در یک امتحان مهم، شادی بی حدی در وجود او ایجاد می نماید به گونه ای که با خود می اندیشد ای کاش مرگی وجود نداشت، ای کاش انسان در این دنیا جاودان بود و زندگی او پایانی نداشت؛ اما اگر همین انسان دچار مشکل یا مصیبتی شود تمام غم دنیا در دل او نشسته و به اندازه ای از حیات خود بیزار می شود که می گوید اصلاً زنده بودن انسان چه فایده ای دارد درحالی که جز غم و سختی بر او نمی گذرد؟
به بیان ساده تر انسانی که هدف حیات خود را صرفاً رفع نیازهای مادی می داند با خوردن یک مویز گرمی اش شده و با خوردن یک غوره سردی اش می شود.
اگر این تفکر انسان ها صحیح بود هیچ گاه احساس پوچی در او به وجود نمی آمد؛ اما همین احساس بیان گر این مسئله مهم است که روح او به هدفی والا احتیاج دارد. به حیاتی که موجب رشد او شده و این سؤال را که فلان کار را انجام دادم سپس چه می شود؟ از ذهن او حذف کند. به راستی این حیات چیست؟
حیات از منظر اسلام
در دین مبین اسلام حیات واقعی و اصلی انسان سرای آخرت معرفی شده است.
«وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِی الْحَیوَانُ» (سوره عنکبوت، آیه 64)
(و زندگی واقعی سرای آخرت است.)
همان گونه که در سیره بزرگان دین یعنی پیامبران الهی و ائمه اطهار می بینیم، توجه انسان باید به هر دو حیات مادی و معنوی باشد اما هیچ گاه نباید فراموش کرد که جهان مادی فرصتی است برای آن که انسان بتواند جهان آخرت خود را بسازد.
انسان با کمی توجه در نظم این جهان درمی یابد که به وجود آمدنش نمی تواند بی دلیل و منطق باشد. آیا تمام امکاناتی که برای انسان فراهم شده، برای گذران زندگی مادی و رفع نیازهای جسمی اوست؟ اگر از روی عقل و منطق و وجدان بیندیشیم واقعاً می توان این سخن را پذیرفت؟ آنچه در زندگی پیامبر اکرم و ائمه اطهار (علیهم السلام) می بینیم از آن حکایت دارد که زندگی جاودان انسان سرای آخرت است. این جهان مادی زمانی ارزش دارد که محل گذری به جهان آخرت باشد. این جهان با تمام امکانات از بزرگ ترین نعمات خداوند برای بشر است.
شناخت انسان ها از حیات، شناخت کاملی نیست. قطعاً حیات سازنده بشر، در حیات مادی خلاصه نمی شود. بلکه حیات مدنظر اسلام، موجب رشد انسان گردیده و او را متوجه سرای آخرت می سازد. امام حسین (علیه السلام) در این حیات زیست و به کمال و تعالی رسید.
باید از آن بهره برد اما نباید آن را پرستید. جهان مادی موجب رشد انسان می شود البته به شرط آنکه کلید آن در دست انسان باشد و از آن در مسیر صحیح بهره جوید. در واقع انسان باید از این فرصت در این جهان کمال استفاده را برای زندگی ابدی خود داشته باشد. در غیر این صورت، چیزی جز خسران برای انسان وجود نخواهد داشت. غرق شدن در نیازهای مادی، اصول و ارزش های انسانی را در وجود او کمرنگ ساخته و او را لحظه لحظه از اصل وجودی خویش و آنچه باید باشد دور می سازد و همین مطلب به سقوط و نابودی او می انجامد. زمانی که انسان بفهمد خلقت او در این جهان بی هدف نبوده و این جهان دروازه ای است برای ورود به آخرت، معنای حیات از منظر اسلام را درک کرده است. این نوع از حیات همان است که در دین از آن به عنوان حیات طیبه یاد شده است. حیاتی که موجب رشد و تعالی انسان می شود چرا که پاسخ سؤالات اصلی او از جمله از کجا آمده ام؟ برای چه آمده ام؟ و به کجا می روم؟ را خواهد داد. این در حالی است که حیات مادی پاسخ مناسبی برای این سؤالات ندارد.
هدف حیات
اکنون که معنای حیات از منظر اسلام برای ما آشکار شد هدف آن نیز روشن می شود. چنین حیاتی بیهوده و عبث به وجود نیامده و هدف آن این است که انسان در این حیات به وسیله آگاهی، اراده و تکاپو و حرکت آزادانه به سوی خداوند حرکت کند و در واقع در جاذبه کمال ربوبی قرار بگیرد. قرار گرفتن در این مسیر موجب رشد و تعالی و کمال انسان می شود. چنین نیست که اگر عظمت حیات را فهمیدیم به دنبال هدف می رویم بلکه اگر عظمت حیات درست فهمیده شود، هدف از دل آن می جوشد. البته اگر چنین ادعا کنیم که می توانیم تمام ابعاد حیات را درک کنیم، صحیح نیست. هر اندازه که انسان متوجه هدف حیات شود به همان میزان نیز ابعاد حیات برای او آشکار و شکوفا می شود.
پروردگارا! تو را قسم می دهیم به حرکت عظیم حسین، ما را برای یک زندگی معقول و یک حیات قابل تفسیر، راهنمایی بفرما. آمین
منبع:
امام حسین شهید فرهنگ پیشرو انسانیت، علامه محمد تقی جعفری
فرآوری: محدثه السادات حسینی
منبع : تبیان