بزرگ ترین اثر علمی علامه امینی که نیم قرن از عمر مبارک خود را صرف گردآوری و تدوین آن کرد، کتاب شریف الغدیر است. از ایشان نقل شده که: «برای تألیف کتاب الغدیر ده هزار کتاب خوانده ام و به صد هزار کتاب مراجعات مکرر داشته ام» مصادر و منابعی که در کتاب الغدیر مورد استناد قرار گرفته، همه مورد وفاق شیعه و سنی بوده و از مسلمات تاریخی می باشد.
علامه امینی، ستاره پرفروغی است که در تاریخ هزار و چهارصد ساله اسلامی می درخشد. او جرعه نوش غدیر عشق علی علیه السلام و سیراب شده کوثر ولایت بود. چنان شیفته ولایت بود که هستی خود را یک باره در کوره عشق علی علیه السلام ریخت و پروانه وار سوخت. امینی فرشته حقیقت بود که با چهره نورانی خویش نمایان شد و تاریکی ها را از چهره ملکوتی علی علیه السلام کنار زد و با صدایش که در خور دلیران بود، ندای فضیلت و معنویت امیرالمومنین را به گوش جهانیان رسانید.
ما در این نوشتار به بررسی اجمالی برخی خصوصیات این مرد بزرگ می پردازیم:
حسن خُلق
درباره شخصیّت معنوی و اخلاق برجسته علامه امینی رحمه الله بسیاری سخن گفته اند. استاد محمّد عبدالغنی حسن مصری درباره سجایای اخلاقی او در ضمن قصیده ای كه سروده است چنین می نویسد: به هنگام بحث و گفت وگو لحن او گاهی تند می شود، لكن خلق و خوی او بسیار نرم و لطیف است.
محمد سعید دحدوح در نامه ای كه به ایشان نوشته اند در توصیف سجایای اخلاقی او می نویسند: «به راستی شما از آل محمد اخلاق را به ارث برده اید... از قدیم شنیده بودم كه مرد مومن كسی است كه حال او تو را به یاد خدا اندازد، نه گفته او. معنی این حدیث را نمی فهمیدم تا وقتی كه شما را دیدم. باید گفت اوست مصداق آیه شریفه «كونوا دُعاةَ النّاسِ بِغَیْرِ اَلْسِنَتِكُمْ.»
امانت داری
یكی از دوستان علامه در این باره می نویسد: «تضرع و معنویت علامه امینی را در كم تر عالمی دیدم. در ایام عاشورا و دهه فاطمیه حال علامه امینی به طور محسوس تغییر می كرد و با صدای بلند در مجالس گریه می كردند. كم تر عالمی را دیدم كه با چنین حالی گریه كند.»
از جمله خصایص برجسته علامه امینی رحمه الله امانت داری اوست. عدم رعایت این صفت ارزشمند در تألیف و نگارش، خیانت به جامعه بشری است. علامه امینی رحمت الله در تمام تألیفات خود به ویژه در مجموعه كم نظیر الغدیر با وسواس كامل مواظب رعایت این مهمّ بودند كه مبادا حقّی از كسی ضایع شود. در ضمن توصیه هایی كه به فرزندشان درباره تألیف و نگارش كرده اند، می فرمایند: «واجب است اكثر روابط اجتماعی و رفت و آمدهای غیر لازم را ترك كنی و الاّ وقت كافی برای نوشتن و تالیف پیدا نمی كنی. گذشته از آن امانت در تالیف را فراموش نكن. هر چیزی را خواستی نقل كنی همان گونه نقل كن كه هست. از تصرف در كتب تاریخی و مصادر بپرهیز.»
توسل و زیارت
علامه امینی رحمت الله به رغم تمام مشغله های علمی و فعالیت های فرهنگی هرگز از زیارت و توسل به اهل بیت عصمت علیهم السلام غافل نمی شدند. وقتی كه در نجف اشرف ساكن بودند پایبند بودند در وقت های خاصّی به زیارت مرقد با بركت حضرت علی علیه السلام مشرّف شوند. آن گاه كه به حرم مشرف می شدند و به خواندن زیارت می پرداختند، اندوه فراوانی چهره ایشان را می پوشاند و بی اختیار با صدای بلند گریه می كردند. ایشان بارها به قصد زیارت كربلا، پیاده از نجف تا كربلا می رفتند. یكی از دوستان علامه در این باره می نویسد: «تضرع و معنویت علامه امینی را در كم تر عالمی دیدم. در ایام عاشورا و دهه فاطمیه حال علامه امینی به طور محسوس تغییر می كرد و با صدای بلند در مجالس گریه می كردند. كم تر عالمی را دیدم كه با چنین حالی گریه كند.»
استقامت و اراده
از جمله صفات بارز صاحب الغدیر اراده پولادین و بردباری اوست. وی در خلال تألیف الغدیر هرگونه سختی و رنج را تحمّل می كنند و می فرمایند: هیچ كتابخانه بزرگ یا كوچكی نبود كه از دسترس استفاده من دور مانده باشد و در این راه از معاشرت با هیچ پرهیزگاری محروم نشدم و از استماع موعظه همه واعظان و دل سوزان برخوردار شدم. هم چنین به تصریح خود ایشان در جریان تألیف الغدیر حدود ده هزار كتاب خطی را مطالعه كرد و به صد هزار جلد كتاب مراجعه مكرّر داشته است. مرحوم آیت اللّه سید عبدالهادی شیرازی می نویسد: «اگر ما از نزدیك وضع علاّمه امینی را مشاهده نكرده بودیم كه او به تنهایی به تألیف چنین كتابی قیام كرده، تصور می كردیم كه كتاب الغدیر تألیف یك گروه علمی است كه هر كدام به نوشتن قسمتی از آن پرداخته اند.»
فقط زیارت امام حسین علیه السلام:
مرحوم آیت اللّه سید عبدالهادی شیرازی می نویسد: «اگر ما از نزدیك وضع علاّمه امینی را مشاهده نكرده بودیم كه او به تنهایی به تألیف چنین كتابی قیام كرده، تصور می كردیم كه كتاب الغدیر تألیف یك گروه علمی است كه هر كدام به نوشتن قسمتی از آن پرداخته اند.»
مرحوم حجة الاسلام دكتر امینی چنین می نویسد: پس از گذشت چهار سال از فوت مرحوم پدر بزرگوارم آیة اللّه علاّمه امینی نجفی یعنی سال یك هزار و سیصد و نود و چهار هجری قمری ، شب جمعه ای قبل از اذان فجر ایشان را در خواب دیدم . او را شاداب و خرسند یافتم . جلو رفته و پس از سلام و دست بوسی عرض كردم : پدر جان ! در آنجا چه علمی باعث سعادت و نجات شما گردید؟ گفتند: چه می گویی ؟
مجدّداً عرض كردم : آقاجان ! در آنجا كه اقامت دارید، كدام عمل موجب نجات شما شد؟ كتاب الغدیر... یا سایر تالیفات ... یا تاسیس و بنیاد كتابخانه امیرالمومنین علیه السلام ؟ پاسخ دادند: نمی دانم چه می گویی . قدری واضح تر و روشن تر بگو! گفتم : آقاجان ! شما اكنون از میان ما رخت بر بسته اید و به جهان دیگر منتقل شده اید. در آنجا كه هستید كدامین عمل باعث نجات شما گردید از میان صدها خدمت و كارهای بزرگ علمی و دینی و مذهبی ؟ مرحوم علاّمه امینی درنگ و تامّلی نمودند. سپس فرمودند: فقط زیارت ابی عبداللّه الحسین علیه السلام . عرض كردم : شما می دانید اكنون روابط بین ایران و عراق تیره و تار است و راه كربلا بسته . چه كنم ؟ فرمود: در مجالس و محافلی كه جهت عزاداری امام حسین علیه السلام برپا می شود شركت كن . ثواب زیارت امام حسین علیه السلام را به تو می دهند. سپس فرمودند: پسرجان ! در گذشته بارها تو را یادآور شدم و اكنون به تو توصیه می كنم كه زیارت عاشورا را هیچ وقت و به هیچ عنوان ترك و فراموش نكن . مرتباً زیارت عاشورا را بخوان و بر خودت وظیفه بدان . این زیارت دارای آثار و بركات و فوائد بسیاری است كه موجب نجات و سعادتمندی در دنیا و آخرت تو می باشد... و امید دعا دارم . آری ! علاّمه امینی با كثرت مشاغل و تالیف و مطالعه وتنظیم و رسیدگی به ساختمان كتابخانه امیرالمومنین علیه السلام در نجف اشرف مواظبت كامل به خواندن زیارت عاشورا داشتند و سفارش به زیارت عاشورا می نمودند و به این جهت خودم حدود سی سال است مداوم به زیارت عاشورا می باشم.
منابع:
سایت رسالت
داستانهایی از علما/علیرضا حاتمی
فرهنگ نیوز
فرآوری: آمنه اسفندیاری
منبع : سایت اندیشه قم