قرآن؛ برنامه زندگی بشر

قرآن مجید متضمن کلیات برنامه زندگی بشر است. زیرا آیین اسلام که بهتر از هر آیین دیگری سعادت زندگی بشر را تامین و تضمین می کند از راه قرآن مجید به دست مسلمانان رسیده است و مواد دینی اسلام که یک سلسله معارف اعتقادی و قوانین اخلاقی و عملی است ریشه اصلی آنها در قرآن مجید می باشد.

با تأمل در چند مقدمه زیر می توان معنی واقعی اشتمال قرآن مجید به برنامه زندگی بشر را دریافت:
1- انسان در زندگی خود هرگز هدفی جز سعادت و خوشبختی و کامروایی خود ندارد (خوشبختی و سعادت شکلی است از زندگی که انسان آرزوی آن را داشته شیفته آنست مانند آزادی و رفاهیت و وسعت معاش و جز آنها)
و چنانچه گاهی افرادی را می بینیم که از خوشبختی و سعادت خود روگردان می باشند مانند کسی که با انتحار به زندگی خود خاتمه می دهد یا از مزایای زندگی اعراض می کند. اگر در حال روحی شان دقیق شویم خواهیم دید که به واسطه عوامل ویژه ای سعادت زندگی را در آنچه تعقیب می کنند می دانند، مثلا کسی که خودکشی می کند در اثر حمله و هجوم ناملایمات راحتی خود را در مرگ می بیند و مثلا کسی که به زهد و ریاضت پرداخته لذایذ مادی را بر خود تحریم می کند سعادت را در شیوه ای که پیش گرفته میداند.
انسان در زندگی خود هدفی دارد (سعادت زندگی) که باید در راه بدست آوردن آن در طول زندگی تلاش و کوشش نماید و این فعالیت بدون برنامه نتیجه بخش نخواهد بود این برنامه را نیز باید از کتاب فطرت و آفرینش خواند و بعبارت دیگر از تعلیم الهی فرا گرفت.
پس فعالیت زندگی انسان پیوسته برای دست یافتن به سعادت و پیروزی در آن راه می باشد.
2- فعالیت زندگی انسان هرگز بدون برنامه و هدفی صورت نمی گیرد و از تعقیب هدف خود از راهی که مناسب آن است و به کار بستن مقرراتی که برنامه کار است هرگز مستغنی نیست.
قرآن مجید نیز نظر نامبرده را تایید نموده می فرماید: «و لکل وجهة هو مولیها فاستبقوا الخیرات»؛ «برای هر کدام تان وجهه و هدفی است که آن را پیش می گیرد پس در کارهای نیک به همدیگر پیشی و سبقت بگیرید (تا به هدفی عالی برسید).» (بقره/ 148)
انسان در زندگی خود هدفی دارد (سعادت زندگی) که باید در راه بدست آوردن آن در طول زندگی تلاش و کوشش نماید و این فعالیت بدون برنامه نتیجه بخش نخواهد بود این برنامه را نیز باید از کتاب فطرت و آفرینش خواند و بعبارت دیگر از تعلیم الهی فرا گرفت.
قرآن؛ برنامه زندگی یا ابزاری برای تشریفات
متاسفانه اکثر مسلمانان قدر قرآن را نمی دانند و از مفاهیم بلند آن بهره نمی گیرند. بسیار سفارش شده که مفاهیم و دستورات قرآن را عمل کنیم که باعث سعادت بشر است، اما اینگونه نیست و قرآن وسیله ای شده برای تشریفات زندگی مسلمین. قرائت قرآن بر سر مزار میت، گزاردن قرآن در سفره عقد، مسافر را از زیر قرآن رد کردن، قرآن را جهت سالم ماندن در اتومبیل خود قرار دادن، و .... تمام استفاده ما از قرآن، ختم به این موارد شده.
حال آن که قرآن برنامه زندگی است و عمل به دستورات آن باعث سعادت بشر می شود. و در بحران ها و سختی ها می توان به قرآن تمسک جست و راه را یافت.
رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است: «قرآن راهنماى گمراهى است و بینائى از هر كورى است، و سبب گذشت از لغزش ها است، و روشنى در هر تاریكى است، و در پیشامدها (و بدعت ها) پرتوى است، و نگاهدارنده از هر هلاكتى است و رهجوئى در هر گمراهى است، و بیان كننده هر فتنه و اشتباهى است و انسانى را از دنیا (ى پست به سعادت هاى) آخرت رساند، و در آن است كمال دین شما، و هیچ كس از قرآن رو گردان نشود جز بسوى دوزخ». (كافی، ج 2، ص: 601)
راه حل اصلی رفع مشکلات بشریت
با افزودن معرفت قرآنی، راهی را که قرآن می فرماید بپیماییم و به آن تمسک کنیم، چرا که تمسک به قرآن است که انسان را به هیچ چیز جز فرمان خداوند متعال نمی رساند.
قرآن کریم، خود را معجزه و درمان همگان خطاب می کند، در جایی که می فرماید:" قرآن را به طور یک موعظه قلمداد کنید، این موعظه، وحیانی و خداوندی است و بدانید که این معجزه ، درمان الهی دردهای درونی بشری است."
در فتنه های تاریك به قرآن چنگ زنید كه شفیع شما است... هر كس قرآن را جلوی خود قرار دهد، قرآن او را به سمت و سوی بهشت رهبری می كند، امّا هركس قرآن را پشت سر خویش قرار دهد، او را به طرف آتش سوق می دهد. قرآن راهنما به بهترین راه است.
قرآن کریم در جایی دیگر فرموده است که برای نجات و رهایی از فتنه ها به این کتاب الهی روی آورید، همچنین وجود مقدس رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) هم با باقی گذاشتن دو اثر ماندگار سنت و کتاب، اهمیت قرآن را برای بشر گوشزد نموده اند.
در روایات متعدّد آمده كه قرآن را امام و قائد قرار دهید، نه آنكه آن را به دنبال خود بكشید. پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله در این زمینه می فرماید: «در فتنه های تاریك به قرآن چنگ زنید كه شفیع شما است... هر كس قرآن را جلوی خود قرار دهد، قرآن او را به سمت و سوی بهشت رهبری می كند، امّا هركس قرآن را پشت سر خویش قرار دهد، او را به طرف آتش سوق می دهد. قرآن راهنما به بهترین راه است... : «مَنْ جَعَلَهُ أَمامَهُ قادَهُ إِلیَ الجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ ساقَهُ اِلیَ النَّارِ، وَ هُوَ الدَّلیلُ یَدُلُّ عَلی خَیرِ سَبیلٍ...» ( كافی، ج 2، ص 99)
در یک کلام می توان گفت بازگشت و تمسك به قرآن راه حل اصلی رفع مشکلات بشریت است .
منابع:
سید محمد حسین طباطبایی- قرآن در اسلام- صفحه 3-11
سایت حوزه
بیانات حجت الاسلام نکونام؛ به نقل از سایت ایکنا

فرآوری: زهرا اجلال