فرد امین هیچ گاه دچار فقر و تنگ دستی نمی شود و همواره در رحمت و برکت خداوند به روی او باز می باشد. پیامبر اکرم می فرماید: امانت داری مایه جلب روزی و خیانت مایه فقر است. (تحف العقول، ص38)
امانت داری یکی از صفات برجسته انسانی است و یکی از ارکان برنامه دین به شمار می رود. خدای بزرگ در قرآن کریم، شخص امین و امانت دار را ستوده و او را در ردیف مومنین قرار داده است. (مومنون(23) آیه 8) حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: (اساس اسلام، امانت داری است) (غررالحکم و درر الکلم، ج4، ص47)
امین به کسی گفته می شود که اگر مالی یا چیزی به دست او سپرده شود، یا مسئولیت به او واگذار گردد و یا سرپرستی خانواده یا گروه و دسته ای را بر عهده بگیرد، در مال و ناموس دیگری خیانت نمی کند و در کسب و کار و مسئولیتی که بر عهده دارد، خدا را ناظر می داند و ایمان دارد که اگر خیانت کند، خداوند در عالم آخرت او را مجازات خواهد کرد و اگر امانت دار خوبی باشد، خداوند عمل او را بدون پاداش نخواهد گذاشت.
معمولاً انسان در زندگی به انسان های امین نیازمند می شود، تا مال، وسیله، راز یا مطلب مهمی را نزد آنها به امانت بسپارد. امانت گذاری ناشی از اعتماد به امانت گیرنده است. حفظ امانت دیگران، مراعات اعتماد آنها و احترام به احساسات پاك انسانی است.
امانتداری در دین اسلام
همه ادیان مقدس الهی، خصوصاً اسلام در تقویت این صفت نیك توصیه های فراوان كرده اند. قرآن مجید می فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُوَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها» همانا خداوند به شما فرمان می دهد كه امانت ها را به اهل آن بدهید. (نساء، آیه 58)
حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند هیچ پیامبری را بر نیانگیخته، جز به راستگویی و ادای امانت به نیكوكار و بدكار. (اصول كافی، ج 2، ص 85)
امانت، حق الناسی است که هر فرد مسلمان باید به انجام آن جدی باشد و بداند که سعادت در دنیا و آخرت و عبور از پل صراء با قبولی در این امتحان ممکن خواهد بود
پیامبر اسلام، قبل و بعد از بعثت به «محمّد امین» معروف بود و مردم اشیای گرانبهای خود را نزد آن حضرت به امانت می سپردند. حتی در شب هجرت (لیلة المبیت) كه رسول خدا مخفیانه از مكه خارج شد، امانتهای مردم را كه اغلب از كفار بودند، نزد «امّ ایمن» نهاد و به امیرمومنان علیه السلام فرمود كه در موقع مناسب به صاحبانش برگرداند. (مستدرك الوسائل، ج 2، ص 504)
امیر مومنان علیه السلام فرمود: سوگند می خورم كه لحظه ای قبل از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله سه بار از او شنیدم كه فرمود: (بحارالانوار، ج 77، ص 275) ای علی! امانت را به نیكوكار و بد كار پس بده، كم باشد یا زیاد، حتّی نخ و سوزن.
مطالبی كه بیان شد، اهمیت بسیار زیاد امانتداری را می رساند كه ضامن قوام و بقای روابط اجتماعی بر پایه اعتماد عمومی است.
ابوحمزه ثمالی می گوید: از امام سجاد علیه السلام شنیدم كه به شیعیان می فرمود: بر شما باید به ادای امانت، به خدا سوگند اگر قاتل پدرم حسین بن علی علیه السلام شمشیری را كه با آن پدرم را به قتل رسانده، نزد من امانت گذارد به او بر می گردانم. (بحارالانوار، ج 75، ص 114)
امانتداری، نشانه مسلمانی
خداوند سبحان در قرآن رعایت امانت را یكی از صفات مومنان دانسته و می فرماید: «وَ الَّذِینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ» (مومنون، آیه 8) مومنان كسانی هستند كه امانتها و پیمان خویش را رعایت می كنند.
امیر مومنان علیه السلام فرمود: «راس الاسلام الامانة» (شرح غررالحكم، ج 4، ص 47) سر اسلام، امانتداری است. و نیز فرمود: «اذا احب عبدا حبب الیه الامانة» وقتی خدا بنده ای را دوست بدارد، امانتداری را محبوب او می گرداند. (شرح غررالحكم، ج 3، ص 140)
آثار و امانت داری
امانت داری آثار فراوانی در فرد و جامعه دارد که به چند مورد از آن اشاره می کنیم:
1. بهره مند شدن از الطاف خداوند: امانت داری، احساسی است خدادادی و پیروی از هرآنچه را که خدا داده، موجب خشنودی پروردگار است که همین رضایت و خشنودی، سبب توفیق و بهره مندی از رحمت بی دریغ الهی می شود. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: (تا زمانی که مردم سه عمل را انجام دهند، پیوسته در رحمت الهی هستند: 1. به همدیگر محبت کنند; 2. امانت دار باشند; 3. اعمال و رفتار آنها با حق و حقیقت موافق باشد.) (بحارالانوار، ج75، ص117)
ابوحمزه ثمالی می گوید: از امام سجاد علیه السلام شنیدم كه به شیعیان می فرمود: بر شما باید به ادای امانت، به خدا سوگند اگر قاتل پدرم حسین بن علی علیه السلام شمشیری را كه با آن پدرم را به قتل رسانده، نزد من امانت گذارد به او بر می گردانم. (بحارالانوار، ج 75، ص 114)
سرنوشت رزق و روزی و استفاده از نعمت های الهی، در گرو امانت داری است. اسحاق بن عمار می گوید: (هیچ گاه با امام صادق (علیه السلام) خداحافظی نکردم، مگر این که ما را به دو خصلت سفارش فرمود: 1. راست گویی; 2. رعایت امانت نسبت به نیکوکار و بدکار; به درستی که این دو عمل، کلید رزق و روزی است.) (سفینة البحار، ج1، ص161)
پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله) نیز فرمودند: پیوسته امّت من در خیر و خوبی اند، مادامی که به یکدیگر خیانت نکنند و امانت را برگردانند و زکات را بپردازند; وقتی چنین نکنند، به قحطی و سخت روزی و خشک سالی گرفتار آیند.) (بحارالانوار، ج72، ص172)
امانت داری باعث آرامش روحی و روانی و اطمینان در افراد و جامعه می شود.
2 . دوام دوستی ها: امانت داری، از تنش ها و کدورت ها و بدبینی ها جلوگیری می کند. کسی که این خصلت را در فردی مشاهده کند، به دوستی با او امیدوار می گردد، چرا که در تمام حالات به وفاداری و تعهد به پیمان ها اطمینان دارد.
3 . ترویج صدق و پاکی: امانت داری سبب ترویج صدق و پاکی در فرد و جامعه است و بنیان جامعه را براساس صداقت و پاکی پایه ریزی می کند. پیامبر (صلی الله علیه و اله) می فرماید: (وقتی در برادر خود سه صفت دیدی، به او امیدوار باش: حیا و امانت و راستی. و اگر این صفات را ندارد، به او امیدی نداشته باش.) (نهج الفصاحه، ص39)
کلام آخر:
سخن آخر این که امانت حق الناسی است که هر فرد مسلمان باید به انجام آن جدی باشد و بداند که سعادت در دنیا و آخرت و عبور از پل صراء با قبولی در این امتحان ممکن خواهد بود. نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و اله) می فرماید: (صله رحم و امانت، در روز قیامت به صورت دو فرشته اطراف پل صراط می گردند و مردی را که صله رحم و ادای امانت کرده نمی گذارند در آتش دوزخ بیفتد.) (بحارالانوار، ج ٧٢، ص117)
منابع:
سایت حوزه
فرآوری: آمنه اسفندیاری
منبع : سایت اندیشه قم