تكثر منجی یا وحدت منجی

اندیشه منجی گرایی مخصوص شیعه نیست بلکه فراگیر و جهانی است و ریشه در فطرت انسان‌‌ها و نیازمندی آنان به رفع مشکلات و دشواری‌‌هایشان به دست یک انسان برتر دارد، اما آن چنان که این اعتقاد در میان شیعه این قدر عمیق و دقیق است که تمام جزئیات و اهداف ظهور مشخص شده است در ادیان دیگر نیست.

عقیده به ظهور منجی بزرگ در آخرالزمان که جهانیان را از ستم استبداد و بیداد رهایی خواهد بخشید، اعتقادی همگانی در میان پیروان ادیان، به خصوص ادیان بزرگ الهی و ابراهیمی است. همه ادیان و حتی مکتب های غیر الهی منتظرند تا دنیای آنها با آمدن یک نجات بخش که ظلم و ستم را از بین می برد خاتمه یابد، با بررسی این مطلب در ادیان مختلف به این نتیجه می رسیم که اصل ظهور منجی در میان همه ادیان امری مسلم است امّا در توصیف جزئیات دارای اشتراکات و افتراقاتی هستند.
بشر از آن هنگام که ابتدایی‌ترین جوامع را تشکیل داد، همواره در درون خویش آرزومند جامعه‌ای آرمانی و به تبع آنْ شخصیتی بوده که بتواند چنین جامعه‌ای را تشکیل دهد. این شخص در حقیقت همان منجی موعود است که در ادیان و فرهنگ‌های اقوام و ملل مختلف با تلقی‌ها و نگرش‌های گوناگون و به صورت‌های متنوعی معرفی شده است. منجی موعود و نجات‌بخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیین‌ها و فرهنگ‌های کاملاً متفاوت، به اَشکال و صور گوناگون و متنوعی مطرح شده است؛ ادیان جملگی تقریباً در یک نکته متفق القول هستند که نجات بخشی خواهد آمد و آنان را از یوغ بندگی جبّاران و ستمکاران و حاکمان زورگو رهانیده، جامعه‌ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد.
تكثر منجی یا وحدت منجی
ما می بینیم که در ادیان مختلف بحث منجی مطرح است وهمه منتظر شخصی هستند که بیاید و ظلم و فساد را از بین ببرد، در یهود مسیحا یا ماشیح،( 250505) در مسیحیت مسیح، در اسلام مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه، در زرتشت سوشیانت،( 236736) در هند و بودا متریا،( 24567) حال این سوال مطرح است که در واقع برای نجات بشریت قرار است چند منجی فرستاده شود؟
با بررسی و مطالعه اعتقادات ادیان به این نتیجه می رسیم: در این بین نگرش شیعه در زمینه منجی و امید به آینده روشن بیش از همه ادیان و مذاهب است
در بیشتر ادیان، این منجی را قرار است خدا بفرستد و نظام یك پارچه و جهانی هم که مطرح است تنها یك رهبر می خواهد، یعنی با منشأ واحد و ویژگی واحد. پس منجی با تكثر، سازگاری ندارد. حال این کدام منجی است که از طرف خداوند برای برقراری حکومت عدل جهانی می آید؟
بدیهی است که هر کدام از ادیان که نسبت به منجی خود تصور واضح تری ارائه کند و مدرک موثقی داشته باشد مورد پذیرش قرار می گیرد، با بررسی و مطالعه اعتقادات ادیان(192061) به این نتیجه می رسیم: در این بین نگرش شیعه در زمینه منجی و امید به آینده روشن بیش از همه ادیان و مذاهب است.
زیرا منجی که اسلام معرفی می کند یک فرد مشخصی است که نام، نام پدر، مادر و اجداد طاهرینش معین و معلوم است و صدها روایت در کتب شیعه و سنی وی را از زبان پیامبر اسلام معرفی کرده است، او حیّ و حاضر و زنده است، و راه و روش و اهدافش مشخص و معین است، هم چنان که قرآن وعده داده است، برای از بین بردن ظلم و فساد و بر پایی حکومت عدل جهانی می آید. « خداوند به كسانى از شما كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام داده‌اند وعده مى‌دهد كه قطعاً آنان را حكمران روى زمین خواهد كرد، همان گونه كه به پیشینیان آنها خلافت روى زمین را بخشید؛ و دین و آیینى را كه براى آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت؛ و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل مى‌كند، آن چنان كه تنها مرا مى پرستند و چیزى را شریك من نخواهند ساخت. و كسانى كه پس از آن كافر شوند، آنها فاسقانند» (آیه 55 سوره مبارکه نور)
نکته قابل توجه این است که برخی علائم و مشخصاتی که در سایر ادیان برای آن نجات دهنده بزرگ ذکر شده در مورد حضرت مهدی علیه السلام نیز قابل تطبیق است و درست نیست که حضرت را به یک ملت معینی اختصاص دهیم، او می آید تا با عناوین اختلاف انگیز مبارزه کند بنابراین باید او را مهدی موعود جهانیان برشمرد. زیرا عقیده به ظهور یک منجی و نجات دهنده فوق العاده جهانی، یک عقیده مشترک دینی است که از مصدر وحی سرچشمه گرفته و همه پیامبران بدان بشارت داده اند، منجی ملت ها در ادیان مختلف به خصوص ادیان ابراهیمی، هدفی واحد دارند و آن اقامه عدل و داد و بر پایی نظامی عادلانه و الهی است. ادیان غیر ابراهیمی هم همین اهداف را در مراتب پایین تری دنبال می کنند و بشارت نجات، کمال و عدالت سر می دهند. این بدان معناست که بشریت به دنبال یک گم شده است و در انتظار یک نجات دهنده اما برخی مصداق را گم کرده و راه را اشتباه رفته اند.‌
دین اسلام و حکومت واحد جهانی
همه ادیان، داعیه دار حکومت واحد جهانی در آخرالزمان هستند؛ اما در این میان اسلام ، حکومت واحد جهانی را بسیار روشن ترسیم کرده، راه‌های رسیدن به آن را بیان و رهبری، اهداف قیام، سرزمین های استراتژیک، نشانه های نزدیک شدن و… را کاملاً بیان کرده است.
ادیان جملگی تقریباً در یک نکته متفق القول هستند که نجات بخشی خواهد آمد و آنان را از یوغ بندگی جبّاران و ستمکاران و حاکمان زورگو رهانیده، جامعه‌ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد
قرآن و سنت دو منبع اصلی اسلام، درباره حکومت واحد جهانی(110373) سخن فراوان دارند: قرآن کریم در سوره انبیاء آیه 105 می فرماید: وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ- ما در کتاب زبور بعد از تورات نوشتیم که زمین را بندگان صالح و شایسته من در اختیار خواهند گرفت و همین برای گروه عبادت کنندگان برای رسیدن به اهدافشان کافی است. در تفسیر قمى نیز در ذیل این آیه چنین آمده است: "منظور از اینكه زمین را بندگان صالح خدا به ارث مى‌برند حضرت مهدى عج و یاران او هستند". (تفسیر نمونه ج13،ص519) آیه، به صراحت می-فرماید: «الأرض»؛ یعنی همه زمین در قلمرو حکومت صالحان است؛ چنان‌که در سوره حج آیه41 آمده است: الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاهَ وَآتَوُا الزَّکَاهَ .
آنها هرگز پس از پیروزى، همچون خودكامگان و جباران، به عیش و نوش و لهو و لعب نمى‌پردازند، و در غرور و مستى فرو نمى‌روند، بلكه پیروزی ها و موفقیت ها را نردبانى براى ساختن خویش و جامعه قرار مى‌دهند آنها پس از قدرت یافتن تبدیل به یك طاغوت جدید نمى‌شوند، ارتباطشان با خدا محكم و با خلق خدا نیز مستحكم است‌. حضرت باقر علیه السلام در تفسیر این آیه فرمود: این مژده برای آل محمد صلوات الله علیهم است خدای تعالی مهدی عجل الله تعالی فرجه و یارانش را در مشارق و مغارب زمین پادشاهی می‌دهد. (بحارالانوار ج51،ص47)
در آیه دیگر، غلبه جهانی حق طلبان با دین حق همراه شده است: هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَدِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَلَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ. او كسى است كه رسولش را با هدایت و آئین حق فرستاد تا او را بر همه آئین‌ها غالب گرداند هر چند مشركان كراهت داشته باشند.( توبه، ۳۳: صف، ۹) امام صادق علیه السلام می فرماید:به خدا سوگند ‌ای مفضل! همانا که از آیین‌ها و دین‌ها اختلاف را برطرف می‌کند و دین همه‌اش یکی خواهد شد همان‌گونه که خداوند تبارک و تعالی فرمود: «انّ الدّین عندالله الاسلام» همانا دین نزد خدا اسلام است و خدای تعالی (باز) فرمود: هرکس از دینی جز اسلام پیروی کند از او پذیرفته نمی‌شود و او در آخرت از زیانکاران خواهد بود. (بحارالانوار ج53)
خلاصه سخن:
اندیشه منجی گرایی مخصوص شیعه نیست بلکه فراگیر و جهانی است و ریشه در فطرت انسان‌‌ها و نیازمندی آنان به رفع مشکلات و دشواری‌‌هایشان به دست یک انسان برتر دارد، اما آن چنان که این اعتقاد در میان شیعه این قدر عمیق و دقیق است که تمام جزئیات و اهداف ظهور مشخص شده است در ادیان دیگر نیست در واقع شیعه با اندیشه «مهدویت» زنده و پویا است و با آن زندگی می‌‌کند و نفس می‌‌کشد و آن را رکن اساسی اعتقاداتش می‌‌داند، حال اگر همه بشریت مقدمه ظهور منجی عالم را فراهم کنند و در راهی قدم بگذارند که هدف از خلقت بشر همان است منجی کل جهان می آید و دنیا به مدینه فاضله تبدیل خواهد شد.
منابع:
- قرآن کریم
- منجی در ادیان(روح الله شاکری زواردهی)
- حکومت جهانی حضرت مهدی(آیت الله مکارم شیرازی)
- دادگستر جهان (ابراهیم امینی)
- محورهای امید در ادیان ابراهیمی(محسن شریعتی)
- سی دی جامع الاحادیث نور 5/3

اعظم کارگر شریف