مؤمن باید زمان را مدیریت کند!

استفاده از فرصتها و مدیریت زمان یکی از مسائلی است که فراوان در کتاب گرانقدر نهج البلاغه به آن اشاره شده است. چرا که مساله، مساله ای مهم و حائز اهمیت است.
قسم خداوند در قرآن کریم با عبارت (والعصر) حکایتی عجیب دارد. این سوگند توجه آدمی را به نعمتی معطوف می یدارد که از ارزش والایی برخوردار است. زمان از جمله نعمت هایی است که در متون دینی از اهمیت بسیار آن سخن به میان آمده است. خداوند در پرتو نعمت زمان، قابلیت های نهفته ای را در طول مدت عمر، برای انسان به ودیعه گذاشته که مدیریت روشمند و بهره برداری صحیح از آن، نقش تعیین کننده یای در اعتلای کیفی سبک زندگی دینی و در نتیجه حیات معقول دارد.
از این رو دین مبین به عنوان برنامه ای هوشمند و همه جانبه، توجه انسان را به اهمیت زمان معطوف داشته، و توصیه های مفیدی را در مورد شیوه صحیح مدیریت زمان و بهره یوری مناسب از آن گوشزد کرده است. آنچه از آیات قرآن کریم برمی آید گویای این است که زمان و عمر آدمی بسیار کوتاه است.
این واقعیت مهم را انسان زمانی درک می کند که مرگ را از نزدیک ببیند. اینجاست که می فهمد، توقفش در این دنیا عصرگاه یا صبحگاهی بیش نبوده[نازعات، آیه 4] و یا احساس می کند که تنها ساعتی از روز را در دنیا مانده است.[یونس،آیه 44] قرآن کریم برای پی بردن ارزش زمان از برخی از اتفاقات رازآلود پس از مرگ پرده برداشته و حال افرادی را حکایت می کند که پس از مرگ، خواهان بازگشت دوباره به دنیا و تدارک فرصتی جدید هستند، که با عدم اجابت پروردگار روبه رو می شوند.[مومنون آیات99-98]
امام علی علیه السلام و مدیریت زمان
مدیریت زمان عبارت است از آگاهی به علم و فن و هنر استفاده بهینه از زمان، داشتن دانش و مهارت لازم در این زمینه و انجام کارها و امور به طور اثربخش و به موقع، که برخورداری از آن یکی از کلیدهای موفقیت است. مدیریت زمان یعنی برنامه ریزی، یعنی فراهم کردن نقشه و طرحی مناسب و دقیق برای رسیدن به هدف های مورد نظر و از قبل تعیین شده.
و در این میان مدیریتی صحیح است که تمام ابعاد وجودی انسان، خواست ها و تمایلات مربوط به آن را مورد توجه قرار دهد، امام علی علیه السلام با توجه به این مساله در باب مدیریت زمان می فرمایند: مومن باید شبانه روز خود را به سه قسمت تقسیم کند، زمانى براى نیایش و عبادت پروردگار، و زمانى براى تأمین هزینه زندگى، و زمانى براى واداشتن نفس به لذت های حلال.
توجه به فرصتها
عمر انسان یکی از فرصت های ارزشمندی است که خداوند آن را در اختیار انسان قرار داده تا بدان واسطه، گوهر وجودی خویش را متعالی کند در این میان مغتنم شمردن و از دست ندادن فرصت های ویژه حرف اول را می زند. امام علی علیه السلام دنیای فانی را گذرگاهی موقت معرفی کرده و نهایت استفاده بردن از آن را سفارش کرده و می فرمایند: بندگان خدا، هم اکنون عمل کنید، که زبان ها آزاد، و بدن ها سالم، و اعضا و جوارح آماده اند، و راه بازگشت فراهم، و فرصت زیاد است، پیش از آن که وقت از دست برود، و مرگ فرا رسد، پس فرارسیدن مرگ را حتمى بشمارید، و در انتظار آمدنش بسر نبرید.
آخرت نزدیک و زمان ماندن در دنیا اندک است. امام علی علیه السلام ضمن یادآوری ارزش و اهمیت فرصت ها، پیروان خود را به بهره گیری هرچه بهتر از این فرصت های زودگذر تشویق کرده و می یفرمایند: فرصت ها همچون ابرها در گذرند. بنابراین فرصت یهای نیک را غنیمت بشمارید. از نگاه امام علی علیه السلام بهره گیری از فرصت ها به ویژه جهت توشه اندوزی برای آخرت، شیوه متقین و نشانه عقل و تدبیر است و از دست دادن فرصت و یا عجله در کاری که هنوز موعد آن فرا نرسیده نشانه بی خردی و نادانی است.
امام علی علیه السلام کسانی را که به موقع از فرصت های خود استفاده و بر اجل پیش دستی کرده و از کار و تلاش خود توشه کافی برگیرند، مشمول رحمت خدا دانسته و در مقابل، از دست رفتن فرصت ها را موجب اندوه و پشیمانی می داند. و نیز ایشان می فرماید: فرصت هایی را که پیش می آید سریع دریابید زیرا هر چیزی را سرآمد و وقت مشخصی است که دیگر یا بازگشتی نداشته و یا بسیار دیر باز می یگردند.