قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه

یا کاشف الحقایق/به مناسبت 25 شوال سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع)

پدرش 26 ساله بود که او زاده شد .12 تا 15 سال بنابر اختلاف از عمر شریفش را درکنار جدش امام سجاد ( علیه السلام ) و نوزده سال را در کنار پدرش امام باقر ( علیه السلام ) گذراند .

پیامبر اکرم ( ص ) در خصوص انتخاب نام و لقب امام ششم فرموده است:« وقتی که فرزندم جعفر متولد شد نام اورا صادق بگذارید، زیرا فرزند پنجمش جعفراست وادعای امامت می کند و او در نظر خداوند جعفر کذاب است.»

ابن بابویه و قطب راوندی روایت کرده اند که از حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) پرسیدند که امام بعد از تو کیست ؟

فرمود : محمد باقر شکافنده علوم است . پرسیدند : بعد از اوامام که خواهد بود ؟ فرمود : جعفر که نام اونزد اهل آسمان ها صادق است.امام ششم شیعیان و رئیس مذهب تشیع درسال 114 هجری قمری در سن 31 سالگی به امامت رسید و ردای ولایت بردوش گرفت که حدود هجده سال آن ( 132-114 ) همزمان با حکومت امویان و شانزده سال آن ( 148-132 ) همزمان با حکومت عباسیان بود .

عصر امام صادق ( علیه السلام )
عصر امام صادق( علیه السلام ) یکی از طوفانی ترین ادوارتاریخ اسلام است که ازیک سو اغتشاش ها و انقلاب های پیاپی گروه های مختلف ، بویژه از طرف خونخواهان امام حسین (علیه السلام ) رخ می داد که انقلاب ابو سلمه در کوفه و ابو مسلم در خراسان و ایران از مهمترین آنها بوده است . از دیگر سو ،عصر برخورد مکتب ها و اید ئولوژی ها و عصر تضاد افکار فلسفی و کلامی مختلف بود که از برخورد امت اسلام با مردم کشورهای فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامی با دنیای خارج به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانی برای فهمیدن وپژوهش پدید آورده بود . عصری که کوچکترین کم کاری یا عدم بیداری و تحرک پاسدار راستین اسلام یعنی امام ( علیه السلام ) ، موجب نابودی دین و پوسیدگی تعلیمات حیاتبخش اسلام ، هم از درون و هم از بیرون می شد . زمان امام صادق(علیه السلام) ، زمان تزلزل حکومت بنی امیه و فزونی قدرت بنی عباس بود واین دوگروه مدتی درحال کشمکش و مبارزه با یکدیگر بودند . از زمان هشام بن عبدالملک تبلیغات و مبارزات سیاسی عباسیان آغاز شد و در سال 129 وارد مرحله مبارزه مسلحانه و عملیات نظامی شد و سرانجام در سال 132 به پیروزی رسید . بنی امیه در این مدت ، گرفتار مشکلات سیاسی فراوانی بودند ، لذا فرصت فشار و اختناق نسبت به شیعیان را نداشتند .

عباسیان نیز چون از دستیابی به قدرت در پوشش شعار طرفداری از خاندان پیامبرو گرفتن انتقام خون آنان عمل می کردند ، فشاری از طرف آنان مطرح نبود . از این رو این دوران ، دوران آرامش و آزادی نسبی امام صادق ( علیه السلام ) و شیعیان بود و آن حضرت از این فرصت استفاده کرده و تلاش فرهنگی وسیعی را آغاز کرد . پیشوای ششم در چنین دورانی به فکر نجات افکار توده مسلمان ازالحاد وبدبینی وکفر و نیز ممانعت از انحراف اصول و معارف اسلامی از مسیر راستین بود ، و از توجیهات غلط و وارونه دستورات دین که به وسیله خلفای وقت صورت می گرفت جلوگیری می کرد . اینجا بود که امام( علیه السلام ) دشواری فراوان در پیش ومسئولیت عظیم بر دوش داشت . او آن قدر فقه و دانش اهل بیت را گسترش داد و زمینه ترویج احکام و بسط کلام شیعی را فراهم ساخت که مذهب شیعه به نام او به عنوان «مذهب جعفری» شهرت یافت . آن اندازه که دانشمندان و راویان از دانش امام بهره برده واز ایشان حرف و حدیث نقل کرده اند از هیچ یک از ائمه دیگرنقل نکرده اند .

لیکن طولی نکشید که بنی عباس پس از تحکیم پایه های حکومت و نفوذ خود ، همان شیوه ستم و فشار بنی امیه را پیش گرفتند و حتی از آنان گوی سبقت ربودند .

وضع به حدی ناگوار شد که همگی یاران امام ( علیه السلام ) را در معرض خطر مرگ قرار می داد ، چنانچه زبده هایشان جزو لیست سیاه مرگ بودند . امام صادق(علیه السلام ) که همواره مبارزی نستوه، خستگی ناپذیر وانقلابی درمیدان فکر و عمل بود ، کاری که امام حسین (علیه السلام ) به صورت قیام خونین انجام داد ، درلباس تدریس وتأسیس مکتب وانسان سازی انجام داد و جهادی راستین کرد .

رحلت امام را به سبب مسمومیت دانسته اند ارتکاب این جنایت را منصور درتوان خود نمی دید لذا به جعفر بن سلیمان، پسر عموی خویش و والی وقت مدینه محول کرد . فرزند برومندش امام موسی بن جعفر( علیه السلام ) او را دو جامه سفید مصری که درآن احرام می بست ودر پیراهنی که می پوشید ودرعمامه ای که ازامام زین العابدین(علیه السلام ) به او رسیده بود ، کفن نمود و بر آن نماز خواند واو رادر بقیع در کنار قبر پدربزرگوارش سید الساجدین( علیه السلام ) به خاک سپرد .

سلام بر او از میلاد تا میعاد

شخصیت علمی امام صادق ( علیه السلام )
در دوره امامت امام صادق ( علیه السلام ) مسلمانان بیش از پیش به علم و دانش روی آوردند و در بیشتر شهرهای قلمرو اسلام به ویژه در مدینه، مکه،کوفه، بصره و ... مجالس درس و مناظره های علمی دایر واز رونق خاصی برخوردار شد .

در این زمان با استفاده از فرصت به دست آمده امام صادق( علیه السلام ) توانست نهضت علمی فرهنگی پدرش امام باقر( علیه السلام ) را ادامه داده و علوم و معارف اهل بیت را بیان کرده در همه جا منتشر کند . سفرهای اجباری و اختیاری امام به عراق و به شهرهای حیره ، هاشمیه و کوفه و برخورد با اربابان دیگر مذاهب فقهی وکلامی نقش بسزایی در معرفی علوم اهل بیت و گسترش آن در جامعه داشت .

در این شهرها گروه های مختلف برای فراگیری دانش نزد آن حضرت می آمدند و از دریای دانش او بهره می بردند . برخورد وی با گروه های مختلف مردم سبب شد که آوازة شهرتش در دانش و بینش دینی ، علم و تقوی ، سخاوت و جود وکرم و ... در تمام قلمرو اسلام طنین انداز شود و مردم از هر سو برای استفاده از دانش بیکران وی هجوم بیاورند . در این دوره علوم و فلسفه ایرانی، هندی و یونانی به حوزه اسلامی راه یافت و بازار ترجمه علوم گوناگون از زبان های مختلف به زبان عربی گرم و پررونق شد .

همچنین مکتب های کلامی و مذهبی و فقهی در این عصر پایه گذاری شد .

امام صادق ( علیه السلام ) با تمام جریان های فکری و عقیدتی آن روز برخورد کرده و موضع اسلام و تشیع را در برابر آنها روشن ساخته و برتری بینش اسلام تشیع را ثابت کرده است .

مناظرات امام صادق (علیه السلام) با اربابان دانش های گوناگون چون پزشکان، فقیهان، منجمان، متکلمان، صوفیان و... به ویژه مناظرات وی با ابوحنیفه مشهور و در منابع شیعه و سنی ثبت است .

شاگردان امام باقر (علیه السلام) پس از درگذشت آن حضرت به گرد شمع وجود امام صادق( علیه السلام ) حلقه زدند.

امام ( علیه السلام ) نیز با جذب شاگردان جدید به تأسیس یک نهضت عظیم فکری و فرهنگی و بالنده مبادرت ورزید ، به گونه ای که طولی نکشید مسجد نبوی در مدینه منوره و مسجد کوفه در شهر کوفه به دانشگاهی عظیم تبدیل شد . درگیری شدید بین بنی عباس و بنی امیه ، آنان را آن چنان به خود مشغول کرده بود که فرصتی طلایی برای امام صادق ( علیه السلام ) و یارانش به دست آمد .

آن حضرت با استفاده از این فرصت به بازسازی و نوسازی فرهنگ ناب اسلام پرداخت و شیفتگان مکتب حق از اطراف و اکناف ، از بصره ، کوفه ، واسط ، یمن و نقاط مختلف حجاز به مرکز اسلام یعنی مدینه سرازیر شدند وچون پروانه ای دلباخته به گرد شمع وجود امام صادق ( علیه السلام ) تجمع کردند .

امام صادق ( علیه السلام ) هر یک از شاگردان خود را به رشته ای که با ذوق و قریحه او سازگار بود ، تشویق و تعلیم می کرد و در نتیجه ، هر کدام از آنها در یک یا دو رشته از علوم مانند حدیث ، تفسیر ، فقه و کلام ، تخصص پیدا می کردند .

دردانشگاهی که امام بوجود آورده بود شاگردان بزرگ و برجسته ای همچون هشام بن حکم، محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، هشام بن سالم ،مومن الطاق ، مفصل بن عمر ، جابر بن حیان و... تربیت کرد که هر یک از آنها شخصیت های بزرگ علمی و چهره های درخشانی بودند که خدمات شایانی انجام دادند . به عنوان نمونه، هشام بن حکم 31 جلد کتاب و جابر بن حیان بیش از 200 جلد کتاب در زمینه علوم گوناگون به ویژه رشته های عقلی طبیعی و شیمی کتاب نوشته است و به عنوان «پدر علم شیمی» مشهور است .

دانشمندان علم حدیث شمار کسانی را که مورد اعتماد بوده اند - راویان ثقه - و از آن حضرت نقل کرده اند تا چهار هزار نفر نوشته اند .

شاگردان دانشگاه امام منحصر به شیعیان نبوده، بلکه پیروان اهل تسنن نیز از مکتب آن حضرت برخوردار می شدند .

بزرگان اهل سنت چون مالی بن انس ، ابوحنیفه، سفیان ثوری، سفیان بن عیینه ، ابن جریح ، روح ابن قاسم و... ریزه خوار خوان دانش بیکران او بودند . ابو حنیفه که دو سال شاگرد امام بود این دوره را پایه علوم و دانش خود معرفی کرده و می گوید :

«اگر آن دو سال نبود «نعمان » از بین رفته بود.»

مجله: خیمه - شماره 45 

 


منبع : پایگاه حوزه
  • امام
  • امام صادق
  • کوفه
  • پدر
  • امام باقرعلیه السلام
  • سالروز شهادت امام جعفر صادق
  • جعفر صادق ( ع )
  • اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

    آخرین مطالب


    بیشترین بازدید این مجموعه