ما در جامعه اجتماعی زندگی می کنیم که هرکس یک آداب و اصولی دارد. یکی از این آئداب، چگونگیه معاشرت با پدر و مادر است. شخصی آمد خدمت پیامبر(صلی الله و علیه وآله) و عرضه داشت: می شود به ما بگویید پدر مادر شانشان چیست؟ پیامبر(صلی الله و علیه وآله) فرمودند: پدر و مادر بهشت تو هستند و پدر مادر جهنم تو هستند، هم می توانند بهشت رفتن تو را فراهم کنند هم می توانند جهنم رفتن تو را فراهم کنند.
قرآن کریم یکی از موضوعاتی که زمینه ساز جهنمی شدن انسان ها و عذاب الهی را در قالب داستانی، این گونه معرفی می کند؛ «والذی قال لوالدیه افٍ لكما اتعد اننی ان اخرج و قد خلت القرون من قبلی و هما یستغیثان الله ویلك ءامن ان وعدالله حق فیقول ما هذا الا ساطیر الاولین.» (احقاف 17)
امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند: روز قیامت پرده‌ای از پرده های بهشت کنار می‌رود و هر صاحب روحی بوی بهشت را (حتی) با 500 سال فاصله استشمام می کند. مگر یک گروه. پرسیدم آن ها کیستند؟ فرمود: آزار دهندگان پدر و مادر.
در بیانی دیگر داریم که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «نسبت به مادر و پدر، نیکو کار باش، جایگاهت بهشت است و اگر جفاکار شدی با جهنم بساز»
شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: «پدرم به حدّی پیر و ناتوان شده که او را برای قضای حاجت، حمل می کنم و می برم. امام صادق علیه السلام فرمود: اگر قدرت داری، خودت این کار را انجام بده و خودت بر دهان او غذا بگذار تا این عمل، سپر آتش فردایت باشد [و تو را به بهشت ببرد] (اصول کافی، ج ۲، ص 162)
این بیانات همگی نشانگر جایگاه با عظمت پدر و مادر است که در این باره نیز قرآن کریم، کلام وحی سخن بسیار فرموده اند. اهمیت این احترام و بزرگداشت مقام این عزیزان زمانی ملموس تر می شود که در آیات قرآن احترام و توجه به این عزیزان آن هم به طور کلی، (یعنی بیان نکرده که حتما پدر و مادر مسلمان باشند یا ویژگی خاص دیگری داشته باشند) در کنار یکی از اصول اعتقادی یعنی توحید قرار گرفته است: وَ قَضى رَبُّك أَلا تَعْبُدُوا إِلا إِیَّاهُ وَ بِالْوَلِدَیْنِ إِحْسناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَك الْكبرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاهُمَا فَلا تَقُل لهَّمَا أُفٍ وَ لا تَنهَرْهُمَا وَ قُل لَّهُمَا قَوْلاً كرِیماً (اسراء، 23)
پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیكى كنید، هر گاه یكى از آنها - یا هر دو آنها - نزد تو، به سن پیرى برسند كمترین اهانتى به آنها روا مدار، و بر آنها فریاد مزن ، و گفتار لطیف و سنجیده بزرگوارانه به آنها بگو.
نتیجه این توجه و احترام به این عزیزان را خداوند در آیه بعد در سوره اسراء، غفران و بخشش خداوند که از زمینه های ورود به بهشت برین است را خبر می دهد: «ربكم اعلم بما فی نفوسكم ان تكونوا صالحین فانه كان للاوابین غفورا.» (اسراء 25 ) «خدا به آنچه در دلهای شما است از خود شما آگاهتر است اگر همانا در دل اندیشه صلاح دارید خدا هركه را با نیت پاك به درگاه او تضرع و توبه كند البته خواهد بخشید.»
آثار بی حرمتی به پدر و مادر
قرآن کریم یکی از موضوعاتی که زمینه ساز جهنمی شدن انسان ها و عذاب الهی را در قالب داستانی، این گونه معرفی می کند؛ «والذی قال لوالدیه افٍ لكما اتعد اننی ان اخرج و قد خلت القرون من قبلی و هما یستغیثان الله ویلك ءامن ان وعدالله حق فیقول ما هذا الا ساطیر الاولین.» (احقاف 17)
از این آیه معلوم می‌شود این فرزند كاملا به پدر و مادر بی احترامی كرده و به حرف پدر و مادر گوش نداده بلكه حتی آنها را مسخره هم كرده است سرانجام كار چنین افرادی را روشن می‌كند و می‌فرماید: اولئك الذین حق علیهم القول فی امم قد خلت من قبلهم من الجن و الانس انهم كانو خاسرین.( احقاف 18)
نتیجه این توجه و احترام به این عزیزان را خداوند در آیه بعد در سوره اسراء، غفران و بخشش خداوند که از زمینه های ورود به بهشت برین است را خبر می دهد: «ربكم اعلم بما فی نفوسكم ان تكونوا صالحین فانه كان للاوابین غفورا.» (اسراء 25 ) «خدا به آنچه در دلهای شما است از خود شما آگاهتر است اگر همانا در دل اندیشه صلاح دارید خدا هركه را با نیت پاك به درگاه او تضرع و توبه كند البته خواهد بخشید.»
آنها كسانی هستند كه عذاب الهی در باره آنها حتمی است و همراه با اقوام كافر از جن و انس كه قبلا از آنها بوده گرفتار مجازات دردناك می‌شوند و اهل دوزخ اند. (مكارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج21، ص337)
کلام آخر
اگر بخواهیم کلام پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله را در ابتدای بحث با کلام وحی تطبیق دهیم این گونه است که آنجا که حضرت می فرمایند: پدر و مادر بهشت تو هستند؛ یعنی می توانند بهشت رفتن تو را فراهم کنند را خداوند در سوره اسراء بعد از آنكه دستور می دهد كه نسبت به پدر و مادر نیكی و احترام و خضوع داشته باشید می فرماید: «رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِى نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُواْ صَلِحِینَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّ بِینَ غَفُوراً »(اسراء/ 25 ) و تطبیق این کلام حضرت که می فرمایند: و پدر مادر جهنم تو هستند؛ یعنی می توانند جهنم رفتن تو را فراهم کنند را در آیات 17 و 18 احقاف روشن می کند که بی احترام یو بی توجهی به این عزیزان نتیجه ای جز عذاب الهی ندارد؛ «وَ الَّذِى قَالَ لِوَلِدَیْهِ أُفٍ لَّكُمَا أَ تَعِدَانِنى أَنْ أُخْرَجَ وَ قَدْ خَلَتِ الْقُرُونُ مِن قَبْلى وَ هُمَا یَستَغِیثَانِ اللَّهَ وَیْلَك ءَامِنْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَیَقُولُ مَا هَذَا إِلا أَسطِیرُ الأَوَّلِینَ 17 أُوْلَئِكَ الَّذِینَ حَقَّ عَلَیْهِمُ الْقَوْلُ فِی أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِم مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ إِنَّهُمْ كَانُوا خَاسِرِینَ 18 (احقاف 17 و 18) (تفسیر نمونه)
منابع:
تفسیر نمونه
سایت عقیق
فرآوری: زهرا اجلال
منبع : باشگاه خبرگزاری جوان