هنوز می‌توان حبیب زمان بود!

نام حبیب ابن مظاهر در زیارات گوناگون از جمله زیارت رجبیّه، ناحیه مقدّسه و شعبانیّه آمده است که نشان دهنده مقام و جایگاه بالای این یار وفادار اهل بیت است.

هنوز می‌توان حبیب زمان بود! حبیب بن مُظاهر(مُظَهّر) از یاران سه امام معصوم یعنی امام علی و امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) است که در هر زمان، بهترین عملکرد را داشته است. در زمان امام علی(علیه السلام) از جمله یاران خاص و اصحاب سِرّ حضرت بود. حبیب، مردی عابد، با تقوا و زاهد بود. او قرآن را از حفظ داشت. اگر بخواهیم شخصیّت حبیب بن مظاهر را در یک جمله بیان کنیم باید بگوییم مؤمنی با روح بزرگ و قابلیّت فراوان بود. در ادامه به برخی اوصاف ایشان اشاره می کنیم.
با ورود حضرت مسلم به کوفه، حبیب ابن مظاهر، از افرادی بود که به طور مخفیانه برای حضرت مسلم از مردم بیعت می گرفت و باعث شد تعداد زیادی بیعت کنند. وقتی در کوفه با نیرنگ ابن زیاد، ورق علیه حضرت مسلم برگشت، حبیب به طور مخفیانه برای رسیدن به سپاه امام حسین(علیه السلام) تلاش کرد و بالأخره در روز هفتم محرم به کربلا رسید. وقتی غربت و تعداد اندک سپاه امام را مشاهده کرد از امام اجازه خواست که با قبیله بنی اسد صحبت کرده و آنها را به کمک فراخواند. او آنها را برای کمک متقاعد کرد، اگر چه عمر سعد با فرستادن سپاهی مانع از کمک آنان شد.(الامین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۵۵۴)

روح بزرگ حبیب
انسان های بزرگ کسانی هستند که روح بزرگی دارند، لذا توان تحمّل امور خاص را دارند. امام علی(علیه السلام)، انسان کاملی است که در زمان خود، هیچ کسی از مردم او را نشناخت و با دریای بیکرانی از دانایی و توانایی و عظمت از بین مردم عروج کرد. با این حال تعداد اندکی از یاران حضرت بودند که ظرفیّت و تحمّلی فراتر از دیگران داشتند تا حضرت بتواند برخی از داشته های خود را به آنان انتقال دهد. یکی از آنان حبیب ابن مظاهر است که به عنوان نمونه، علم بلایا و منایا را امام علی(علیه السلام) به او آموخت.
قابلیّت فراوان حبیب
توانمندی های حبیب ابن مظاهر در جبهه اهل بیت و امامان معصوم زمان خویش را می توان در دو قسم قرار داد؛
توان جنگ نرم
از جمله خصوصیّات این یار باوفای اهل بیت، تلاش فرهنگی فروان او در جهت نشر و دفاع از معارف اهل بیت و دعوت مردم به سوی خاندان عصمت و طهارت است. درک و بصیرت فوق العادّه او در جریان های گوناگون، قابل توجّه است. مثلاً در جریان نامه های کوفیان به امام حسین(علیه السلام)، او نیز در دعوت از حضرت، از جمله سردمداران و رهبران این حرکت بود. با ورود حضرت مسلم به کوفه، حبیب ابن مظاهر، از افرادی بود که به طور مخفیانه برای حضرت مسلم از مردم بیعت می گرفت و باعث شد تعداد زیادی بیعت کنند. وقتی در کوفه با نیرنگ ابن زیاد، ورق علیه حضرت مسلم برگشت، حبیب به طور مخفیانه برای رسیدن به سپاه امام حسین(علیه السلام) تلاش کرد و بالأخره در روز هفتم محرم به کربلا رسید. وقتی غربت و تعداد اندک سپاه امام را مشاهده کرد از امام اجازه خواست که با قبیله بنی اسد صحبت کرده و آنها را به کمک فراخواند. او آنها را برای کمک متقاعد کرد، اگر چه عمر سعد با فرستادن سپاهی مانع از کمک آنان شد.(الامین، اعیان الشیعه، ج۴، ص۵۵۴) این نمونه ها به خوبی جایگاه حبیب ابن مظاهر را به عنوان یک سردار کهنه کار جنگ نرم روشن می کند.
چریک پیر(جنگ سخت)
در زمان امیر المؤمنین در جنگ های گوناگون به همراه حضرت شرکت کرد و چنان توانمندی از خود نشان داد که امام علی(علیه السلام) او را جزء "شرطة الخمیس" قرار داد؛ یعنی نیروی ضربتی و ویژه!(الاختصاص، شیخ مفید، ص۲-۷) اینکه امام حسین(علیه السلام) در صبح عاشورا او را فرمانده جناح چپ سپاه خویش قرار داد خود، گویای تکامل نظامی این یار باوفاست؛ و این در حالی بود که حبیب ابن مظاهر، 75 سال داشت!
نام حبیب ابن مظاهر در زیارات گوناگون از جمله زیارت رجبیّه، ناحیه مقدّسه و شعبانیّه آمده است که نشان دهنده مقام و جایگاه بالای این یار وفادار اهل بیت است. امام حسین(علیه السلام) هنگام شهادت حبیب ابن مظاهر فرمودند: اَحْتَسِبُ نَفْسی و حماة اَصحابی؛ پاداش خود و یاران حامی خود را، از خدای تعالی انتظار می‌برم.(ابی مخنف، وقعه الطف، ص۲۶۵) او تنها شهیدی از اصحاب امام حسین(علیه السلام) است که قبری جداگانه، نزدیک تربت حضرت سیّد الشهداء دارد.

جایگاه حبیب
نام حبیب ابن مظاهر در زیارات گوناگون از جمله زیارت رجبیّه، ناحیه مقدّسه و شعبانیّه آمده است که نشان دهنده مقام و جایگاه بالای این یار وفادار اهل بیت است. امام حسین(علیه السلام) هنگام شهادت حبیب ابن مظاهر فرمودند: اَحْتَسِبُ نَفْسی و حماة اَصحابی؛ پاداش خود و یاران حامی خود را، از خدای تعالی انتظار می‌برم.(ابی مخنف، وقعه الطف، ص۲۶۵) او تنها شهیدی از اصحاب امام حسین(علیه السلام) است که قبری جداگانه، نزدیک تربت حضرت سیّد الشهداء دارد.
چگونه حبیب شویم...؟
از مجموع آنچه در اوصاف و زندگینامه حبیب ابن مظاهر بیان شد و نیز آنچه بیان نشد، بر می آید که یک خصوصیّت حبیب ابن مظاهر، اساس روش او را شامل می شود و آن، عمل به وظیفه در حدّ توان در هر لحظه از زندگی است. ایشان بدون آنکه نتیجه کارش، کمترین تأثیری بر روحیه و انگیزه او بگذارد، در هر لحظه از عمر شریفشان به دنبال تشخیص و انجام وظیفه همان لحظه شان بودند. این است راز حبیب شدن. اُنس بسیار زیاد او با قرآن، عبادت های فراوان و فضایل گوناگون دیگر ایشان را نیز می توان در همین مسأله "انجام دقیق و سریع وظیفه" تحلیل کرد.

محسن رفیعی وردنجانی