در آیات قرآن بعضي جاها کلمه رسول آورده شده و بعضي جاها کلمه نبي. آيا بين اين دو تفاوتي است؟
نبی در لغت به معنای خبر دهنده است.(۱) که اگر با تشدید نبیِّ خوانده شود به معنای رفعت و بلندى است(۲) و رسول در لغت به معنای فرستاده شده است.(۳)
واز آنجا كه در قرآن برای واژه رسول و نبی، فرق خاصی بیان نشده است، مفسرین ملاکهای هر یک را بیان کرده و آن را با شواهد و قرائنی همراه ساخته اند که البته هر یک دارای اشکالات و نقدهایی بوده است اما به نظر می رسد یگانه راه برای کشف این حقیقت رجوع به اهل بیتی است که همسنگ قرآن بوده و مفسران حقیقی آن به شمار می آیند.
بنابراين به نظر می آید فرق نبی و رسول آن است که نبی در خواب واسطه وحى را مى بيند، و وحى را ميگيرد، ولى رسول كسى است كه فرشته حامل وحى را در بيدارى می بيند، و با او صحبت مى كند.(۴)
آنچنانکه در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده كه در تفسير آيه: وَ كانَ رَسُولًا نَبِيًّا ...(۵) فرمود: الرَّسُولُ الَّذِي يَأْتِيهِ جَبْرَئِيلُ قُبُلًاپ فَيَرَاهُ وَ يُكَلِّمُهُ فَهَذَا الرَّسُولُ وَ أَمَّا النَّبِيُّ فَهُوَ الَّذِي يَرَى فِي مَنَامِهِ نَحْوَ رُؤْيَا إِبْرَاهِيمَ وَ نَحْوَ مَا كَانَ رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص مِنْ أَسْبَابِ النُّبُوَّةِ قَبْلَ الْوَحْي...(۶)
رسول، آن كسى است كه جبرئيل در برابر او مجسم مى شود، و او جبرئيل را مى بيند و با او سخن مى‌گويد. نبى، آن كسى است كه در خواب مى بيند مانند خواب‌هائى كه ابراهيم خليل مى‌‌ديد و مانند آن خوابها كه رسول خدا مى‌‌ديد پيش از وحى رسالت... و یا در روایت دیگری از آن امام نقل شده است كه فرمود: پيغمبر كسى است كه در خواب مى‌بيند و آواز را مى‌‌شنود و فرشته را به چشم نبيند و رسول كسى است كه آواز فرشته را بشنود و در خواب ببيند و فرشته را هم به چشم بنگرد...(۷)
بر این اسا س رسالت مقامی بالاتر از نبوت نبوت است که شخص بعد رسیدن به مقام نبوت به آن می رسد لذا به حضرت ابراهیم (ع)نخست مقام عبوديت، و سپس نبوت، و بعد رسالت، آن گاه خلت، و در آخر امامت عنایت شد.(۸) در حدیثی از امام باقر(ع) نقل شده است که فرمود به راستى خدا ابراهيم را به بندگى خود پذيرفت پيش از آنكه او را پيغمبر خود نمايد و پيغمبرش گرفت پيش از آنكه رسولش سازد و به رسالتش برگزيد پيش از آنكه خليل خودش گيرد و خليل خودش نمود پيش از آنكه امام گيردش و چون همه اين مقامات را براى او فراهم نمود (و كف خود را براى نمودن جميع مقامات به هم بست) به او فرمود: اى ابراهيم «به راستى من تو را براى مردم امام ساختم».(۹)
در نتیجه بین این دو مقام از نظر مصداقی رابطه عام(نبی) خاص(رسول) مطلق حاکم است که در برخی موارد برای شخص واحد قابل جمع است لذا هم رسول است و هم نبي یعنی هم وحی را در خواب دریافت کند و هم در بیداری.(۱۰)
پی نوشتها:
۱- ابن منظور، لسان العرب،چ دار الفكر،بيروت، بي تا، ۱۴۱۴ ه ق، ج ۱، ص ۴۰۵.
۲- راغب اصفهانی، المفردات في غريب القرآن، چ دارالعلم، بیروت،۱۴۱۲ق، ج ۱، ص ۷۸۹.
۳- قريشى، سيد على اكبر، قاموس قرآن، چ دار الكتب الإسلامية، تهران۱۳۷۱ ش، ج ۳، ص ۹۱.
۴- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم ۱۳۷۴ش، ج ۱، ص ۴۲۰.
۵- مريم (۱۹)آیه ۵۴.
۶- مرحوم کلینی، الكافي، چ دار الكتب الإسلامية، تهران، ۱۳۶۵ ه ش، ج ۱، ص ۱۷۶.
۷- همان.
۸- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم ۱۳۷۴ش، ج ۱، ص ۴۲۰.
۹- مرحوم كليني، اصول كافى، ترجمه كمره‌اى،چ اسوه، قم ۱۳۷۵ش، ج۲، ص ۴۳.
۱۰- موسوى همدانى، ترجمه المیزان، چ دفتر انتشارات اسلامى، قم ۱۳۷۴ ش، ج ۳، ص ۳۴۵.
منبع : پایگاه تبیان