عصيان و ياغى‌گرى و طغيان، از اوصاف اهل دوزخ و عبادت و متانت و آرامش، از اوصاف اهل بهشت است؛ بخل و كينه و حسد و نفاق و دورويى از اوصاف دوزخيان و جود و نرمى‌دل و يك‌رنگى و يك‌دلى، از اوصاف بهشتيان است.
امور منفى و شيطانى- كه در دنيا گريبان‌گير برخى از مردم است- در قيامت به صورت انواع عذاب‌ها، گريبان‌گير آنان است و امور مثبت و الهى- كه در دنيا زينت گروهى از مردم است كه حسنات اخلاقى و مهرورزى است- در آخرت به شكل انواع نعمت‌ها جلوه مى‌كند.
نظام هستى بر اين پايه مقرر شده كه همه بدى‌ها در قيامت به صورت عذاب ظهور كند و همه خوبى‌ها در محشر به صورت بهشت درآيد و به عبارت ديگر در نظام استوار هستى، بدى‌ها آتش و عذاب و خوبى‌ها نعمت و آسايش است.
پس كسى كه آلوده به گناه است نسبت به خود در بى‌رحمى و بى‌مهرى است و كسى كه آراسته به حسنات است نسبت به خود در محبّت و مهرورزى است.
خداوند در قيامت با دوزخيان در كمال بى‌مهرى و با درشتى و خشونت سخن مى‌گويد چنان كه در قرآن مجيد آمده:
دوزخيان به خدا مى‌گويند:
[رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنَّا ظالِمُونَ* قالَ اخْسَؤُا فِيها وَ لا تُكَلِّمُونِ] .
پروردگارا! ما را از دوزخ بيرون آر، پس اگر [به بدى‌ها و گمراهى‌ها] بازگشتيم، بى‌ترديد ستمكار خواهيم بود.* [خدا] مى‌گويد: [اى سگان!] در دوزخ گم شويد و با من سخن مگوييد!
و با بهشتيان در كمال مهر و محبّت و نرمى و عاطفه سخن مى‌گويد تا جايى كه در قرآن مجيد آمده:
[سَلامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ] .
با سلام [ى پرارزش و سلامت‌بخش] كه گفتارى از پروردگارى مهربان است.
و فرشتگان از هر جانب به آنان وارد شوند و گويند:
[سَلامٌ عَلَيْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ...] .
[و به آنان گويند:] سلام بر شما به پاس استقامت و صبرتان [در برابر عبادت، معصيت و مصيبت]...
و خود نيز با يكديگر با مهر و محبّت سخن مى‌گويند و از گذشته مثبت و خوب خود با هم حرف مى‌زنند:
[وَ أَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ يَتَساءَلُونَ* قالُوا إِنَّا كُنَّا قَبْلُ فِي أَهْلِنا مُشْفِقِينَ* فَمَنَّ اللَّهُ عَلَيْنا وَ وَقانا عَذابَ السَّمُومِ* إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ] .
و به يكديگر روى مى‌كنند [و از احوالات گذشته] از هم مى‌پرسند.*
مى‌گويند: ما پيش تر [در دنيا] در ميان كسان خود [از عذاب امروز] ترسان بوديم؛* ولى خدا بر ما منت نهاد و ما را از عذاب مرگبار حفظ كرد.* از پيش او را [براى نجات از عذاب] مى‌خوانديم؛ زيرا كه او نيكوكار و مهربان است.
دوزخيان در دوزخ با يكديگر به خشونت و بدزبانى سخن مى‌گويند و يكديگر را به شدت طرد مى‌كنند:
[... كُلَّما دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَها...] .
... هرگاه گروهى وارد شوند، هم مسلكان خود را لعنت كنند...
گروهى از دوزخيان از خدا براى دوزخيان ديگر كه در دنيا سبب گمراهى آنان شدند عذاب دو چندان درخواست مى‌كنند،
[... فَآتِهِمْ عَذاباً ضِعْفاً مِنَ النَّارِ...] .
... پروردگارا! اينان ما را به گمراهى كشيدند، پس عذابشان را از آتش دو چندان گردان...
منبع: فرهنگ مهرورزى
منبع : پایگاه عرفان