دارالعرفان/ محقق، مفسر، مترجم و پژوهشگر علوم و معارف قرآنی، گفت: کسانی که سرمایۀ عظیم عمر را تبدیل به خیر، سعادت، درستی و نجات نکردند، چند لحظه مانده به مردنشان یک مرتبه ناله می‌زنند، البته زن و بچه در بیمارستان و یا در اتاق ناله آنان را نمی‌شنوند، این ناله برای خدا و از عمق وجود است. با این ناله می‌گویند «قالَ رَبِّ ارْجِعُون» (مؤمنون، 99) خدایا من را نبر. من تازه در این لحظه فهمیدم که بود و نبودم به باد رفته و هیچی نمانده، دارم دست خالی وارد عالم بعد می‌شوم. نه تنها دستورات تو را انجام ندادم بلکه دین، دیندار، عمل صالح و کار خیر دیگران را مسخره کردم. خداوند پاسخ می دهد: هرگز باز نخواهید گشت.
نعمت عمر تنها یک بار به انسان داده می شود
به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان استاد حسین انصاریان در سخنرانی خود در حسینیه محبان الزهرا(س) تهران، اظهار کرد: خداوند برخی از نعمت‌ها را به انسان عطا می‌کند ولی اگر از آن نعمت بهره نگیرد و از دست برود، محال است برای بار دوم آن نعمت به انسان عطا شود. یک نعمتی که این‌گونه و به این کیفیت هست نعمت عمر است. طبق آیات قرآن خداوند براساس فقط لطف و محبتش یک مدت معین در اختیار انسان قرار می‌دهد، از زمان آدم هم که اولین کسی بود که عمر به او عطا شد راه کاسبی کردن با این سرمایه سنگین و بی‌نظیر را تعلیم و یاد داد. تعلیم خداوند در سورۀ مبارکۀ بقره است «قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدى» (بقره، 38) روی زمین زندگی خود را شروع کنید، من هم هدایتم (دینم) را به شما عطا می‌کنم.
دین و قوانین خداوند در ظرف زمان به بندگان ابلاغ شد
وی ادامه داد: طبق آیات قرآن پروردگار عالم دو دین ندارد، برای خدا فقط یک دین است که این دین را در قرآن به نام‌های گوناگون از جمله اسلام، صراط مستقیم و شرع معرفی می‌کند. این اسلام به انسان عطا شد، اما مسائل آن اسلام برابر با ظرفیت زندگی آدم است، یعنی دین یک چهارچوب معینی داشت چون جمعیت هم نبود یک زن و شوهر بودند بعد هم دختر و پسر پیدا کردند. حلال و حرام قوانین و مسائل اخلاقی و مسائل اعتقادی درخور ظرفیت همین زن و شوهر و چند فرزند به آنها عطا شد. زمانی که خداوند می‌خواست نوح را مبعوث به رسالت کند، جمعیت خیلی زیاد شده بود، به تناسب زیاد شدن جمعیت و بیشتر شدن نیاز، قوانین بیشتری به دین اضافه شد و این جریان تا زمان پیغمبر ادامه داشت. در زمان رسول خدا(ص) دینش را کامل و تام کرد و حجت را برای مردم در هر کجای زمین تا روز قیامت تمام کرد که دیگر بعد از آن، مردم پیغمبر، کتاب و دین دیگری لازم ندارند، دین «اسلام» و کتاب این دین «قرآن» است. «إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام» (آل‌عمران، 19).
سود عمر انسان نزد پرورگار امانت است
استاد اخلاق حوزه های علمیه در مورد سود و مسیر عمر آدم و حوا، گفت: خداوند عمر را به آدم و حوا داد، آنان را راهنمایی کرد که با این عمر که مدتش محدود است و طولانی نیست چگونه کاسبی و ساعات شب و روز، هفته، ماه و سال خود را مطابق با قوانین دین و اسلام و شرع الهی و صراط مستقیم هزینه کنند؛ وقتی عمر را به این صورت هزینه کنند سود این هزینه نزد خداوند برایشان می‌ماند. خداوند در آیه 110 سوره بقره می فرماید: «وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّه» هیچ‌کسی مثل من امانت‌دار نیست، سود این سرمایۀ عمر را به این صورتی که هدایت شدید من برایتان نگه می‌دارم؛ روز قیامت که وارد محشر می‌شوید کل سود دورۀ عمرتان را ««تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّه» پیش پروردگار می‌بینید، بعد هم می‌شود برای خودتان، این سود را من نمی‌خواهم.
وی با طرح پرسشی مبنی بر اینکه سود صحیح هزینه کردن عمر چیست؟ اظهار کرد: خداوند بیش از صد بار در قرآن مجید می‌گوید این سود «جنت» یا «جنات» یا «مغفرت» یا «رضوان» یا «رحمت» و یا «عیش راضیه» است. این سود سرمایۀ عمری هست که درست هزینه شده است. خیلی‌ها در عرصۀ اسلام از زمان آدم تاکنون مراقب عمرشان بودند که این سرمایه به لجن کشیده نشود، هدر نرود، نابود و پوچ نشود و آخر کار از این سرمایه جهنم بیرون نزند.
گروهی در سرمایه عمر ضرر و گروهی سود کردند
استاد انصاریان افزود: در این سرمایه بسیاری هم ضرر می‌کنند. خداوند متعال در قرآن قَسم‌های مختلفی دارد، بالاترین قسم چهار قسم است؛ یک قسم به خودش است و به پیغمبر می‌گوید به پروردگارت سوگند حبیب من، «فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ عَمَّا كانُوا يَعْمَلُون» (حجر، 92 و 93) روز قیامت از کل مرد و زن دربارۀ آنچه که انجام دادند خود من بازپرسی می‌کنم، خودم بازپرس کل مردان و زنان در روز محشر هستم.
در دادگاه قیامت از عملکرد مثبت انسان سؤال نمی پرسند
نویسنده کتاب ارزشمند «عبرت آموز» در پاسخ به اینکه خداوند در روز قیامت از چه بازپرسی می‌کند؟ گفت: در آن روز و در دادگاه قیامت از عملکرد مثبت انسان سؤال نمی پرسند، سؤال از کارهای منفی است، چرا ربا خوردی؟ یعنی من روزی‌دهنده نبودم؟ من بلد نبودم یک نان و پنیر پاک به تو بدهم تا آخر عمرت؟ چرا غصب کردی؟ چرا دزدی کردی؟ چرا روز روشن از بیت‌المال این بندگان مظلوم من میلیاردی دزدیدی؟ چرا به‌خاطر چند لحظه لذتت روابط نامشروع با نامحرم داشتی؟ قرآن مجید می‌گوید هیچ‌کس در این امور جواب خدا را نمی‌تواند بدهد، فقط جای یک مسئله می‌ماند که از پروردگار عالم عذرخواهی کنند و خداوند در قرآن می‌گوید عذر احدی را قبول نمی‌کنم، ابتدایِ ورودِ به محشر به ملت می‌گویم: «لا تَعْتَذِرُوا الْيَوْم» (تحریم، 7) وارد عذرخواهی نشوید چون قبول نمی‌کنم.
وی سؤال پرسیدن از هزینه کردن عمر در روز قیامت را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: رسول خدا(ص) روزی در مسجد نشسته بودند، جمعیت هم بود، برگشتند به‌طرف مردم فرمودند: «لا یزول قدم عبد» روز قیامت اجازۀ برداشتن یک قدم به مرد و زنی داده نمی‌شود «حتی یسأل عن اربع» مگر اینکه چهار سؤال از آنان داشته باشند و آنها هم جواب درستی بدهند. اولین سؤال یا به تعبیر بعضی‌ها اولین دادگاه، «من العمر فیما افناه» هفتاد یا هشتاد سالی که عمر در اختیارت گذاشتم را کجا هزینه کردی؟ خیلی‌ها هیچ جوابی ندارند بدهند.
مبلغ عرصه بین الملل افزود: سرمایۀ عمری که برای من بوده و خداوند به من عطا کرده، ارزان نبوده، میلیاردها چرخ در این عالم می‌چرخد تا یک دقیقه به وجود می‌آید، اگر آن چرخ‌ها نگردد قیامت برپا می‌شود، ولی میلیاردها چرخ در کارند که مردم در این خانۀ دنیا شب و روز داشته باشند. یکی از قسم‌هایی که پروردگار خورده همین قسم به زمان است. «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ الْعَصْر» به روزگار قسم، «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْر» (عصر، 2) کل انسان‌ها سرنگون در چاه خسارت هستند.
تفاوت منفعت، ضرر و خسارت
وی در توضیح تفاوت لغوی منفعت، ضرر و خسارت، گفت: منفعت بدین معناست که ده میلیون تومان سرمایه من بوده، یک سال کار کردم، با آن کارکردن مکه رفتم، کربلا رفتم، دخترم را شوهر دادم، پسرم را زن دادم، در این یک سال کامل لباس عوض کردم، لباس خریدم، ماشین خریدم، صبحانه و ناهار و شام خوردم، حالا هم 29 اسفند است، می‌نشینم حساب می‌کنم می‌بینم ده میلیون تومان به صورت سرمایه باقی هست، در این یک سال هم سی چهل میلیون تومان مدام سود کرده و خوردم، آن هم زندگیم بوده و از این ده میلیون تومان اکنون دو میلیون تومان هم سود سال باقی مانده، این اسمش منفعت است. ضرر این است؛ اصل سرمایه‌ام ده میلیون بوده، طول سال خرج کردم و مسافرت رفتم، دختر شوهر دادم، پسر زن دادم، حالا 25 اسفند حساب سالم را می‌کنم و می‌بینم که ده میلیون تومان هشت تومانش مانده، دو میلیون تومان از اصل سرمایه ضرر کردم. خسارت این است؛ ده میلیون تومان داشتم با آن زندگی کردم، حالا می‌نشینم حساب می‌کنم می‌بینم ده میلیون تومان رفته و ده میلیون هم بدهکار هستم، این می‌شود خسارت. خسارت یعنی بر باد رفتن سرمایه‌های انسان اگر مادی است یا سرمایه‌های وجودی انسان اگر معنوی است.
عمر هدرداده‌ها در قیامت شکل بدی دارند و هیزم دوزخ هستند
استاد انصاریان در پاسخ به اینکه هیزم جهنم چه کسانی هستند؟ اظهار کرد: وارد قیامت شدم، می‌بینم که عمر هشتاد سال پوچ و پوک شده، هدر رفته، با این سرمایه هیچ کاسبی نکردم. این عمر من تبدیل به نماز، روزه، کار خیر و کسب حلال نشده و از آنچه که برای من باقی مانده یک مقدار گوشت، پوست و استخوان خشکیده است. قرآن مجید می‌فرماید: این عمر هدر داده‌ها در قیامت شکل بدی دارند و هیزم دوزخ هستند. دوزخ از خودش آتش ندارد، این استخوان پوست خشکیده وارد جهنم می‌شود و از همه طرفش شعله بیرون می‌زند.
ناله از عمق وجود در لحظات آخر عمر
وی افزود: خداوند در سوره مؤمنون می‌فرماید: کسانی که سرمایۀ عظیم عمر را تبدیل به خیر، سعادت، درستی و نجات نکردند، چند لحظه مانده به مردنشان یک مرتبه ناله می‌زنند، البته زن و بچه در بیمارستان و یا در اتاق ناله آنان را نمی‌شنوند، این ناله برای خدا و از عمق وجود است. با این ناله می‌گویند «قالَ رَبِّ ارْجِعُون» (مؤمنون، 99) خدایا من را نبر. من تازه در این لحظه فهمیدم که بود و نبودم به باد رفته و هیچی نمانده، دارم دست خالی وارد عالم بعد می‌شوم. نه تنها دستورات تو را انجام ندادم بلکه دین، دیندار، عمل صالح و کار خیر دیگران را مسخره کردم.
تشویق قرآن به عمل صالح
محقق و مفسر علوم قرآنی اظهار کرد: اگر مهم و واجب نبود پروردگار در قرآن مجید این همه مردم را تشویق به عمل صالح نمی‌کرد، می‌گفت شما مؤمن‌ها بخورید و بخوابید، سایر مسایل گردن دولت‌هاست و واجب است که آنها این مسایل را رعایت کنند. البته دولت نسبت به کل ملت و در جهت رفع مشکلات مردم وظیفه دارد، اگر این وظایف را انجام ندهد خیلی راحت قیامت دولت را نیز به جهنم می‌اندازند. پیغمبر(ص) فرمودند: «من اصبح و لا یهتم بامور المسلمین...» کسی (ملت یا دولت) که دستش برسد مشکل مسلمانان را حل کند، غم و غصه را از روی دل مردم بردارد و انجام ندهد «فلیس بمسلم» دین ندارد.
عمر رفته هرگز باز نخواهد گشت
استاد انصاریان درخصوص پاسخ خداوند به کسانی که درخواست بازگشت عمر رفته را دارند، اشاره و خاطرنشان کرد: لحظه مرگ که هنوز ملک‌الموت نیامده، اما دیگر چشمش در حال باز شدن به آن عالم و گوشش در حال شنیدن صداهای آن عالم هست و رابطه‌اش قطع می‌شود و خیلی رابطه با دنیا ضعیف شده، ناله می‌زند: «رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْت» (مؤمنون، 99 و 100). آنان می‌گویند: خدایا پروردگارا ما را سر اول جاده تکلیف برگردان تا عمرمان را هزینه عمل صالح کنیم و نجات، بهشت، رحمت و مغفرت نصیب ما شود. خداوند مهربان و با محبت جواب می دهد: «كَلَّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها» (مؤمنون، 100) رابطه روحی تو با هزینه کردن عمر در عمل صالح چنان قطع شده که اگر به دنیا هم برگردانده شوید، باز هم کار خیر نمی‌کنید.
متن کامل، صوت و کلیپ های این سخنرانی را - اینجا - ببینید