مفسّر برجسته قرآن کریم: گوناگونی خلقت؛ جلوه‌گر مصلحت‌خواهی ناظم/ مسیر و شرایط حرکت به سمت خداوند

دارالعرفان/ استاد انصاریان گفت: دو شرط برای حرکت به سوی پروردگار متعال لازم و ضروری است و بندگان باید با داشتن این شروط به سمت خدا حرکت کنند؛«حسنات اخلاقی» و «موتور حرکتی اخلاص» این دو شرط  می باشند.

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل مؤسسه علمی فرهنگی دارالعرفان، استاد حسین انصاریان در ادامه سلسله جلسات سخنرانی خود در مسجد حضرت امیر(ع) اظهارداشت: خداوند متعال فرمودند؛ که نمی‌توانید جاده را پیدا کنید و اگر هم پیدا کنید شرایط حرکت را نمی‌توانید پیدا کنید. شرایط این است که «تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِکمْ وَ أَنْفُسِکمْ»؛ یعنی وابسته به الله شوید. نه تنها جاده‌های دیگر تو را از آتش نجات نمی‌دهد، بلکه تو را به آتش تحویل می‌دهد.

استاد برجسته اخلاق حوزه های علمیه با اشاره به نحوه خلقت و همچنین ارائه طریق هدایت از جانب خداوند به موجودات و انسان‌ها پرداخت و افزود: دو نکته بسیار مهم در قرآن کریم وجود دارد که به خاطر خیلی از امور خود باید به این نکات توجه کنیم. البته پیش از بیان این دو نکته، مطلبی که باید به عنوان مقدمه بحث بیان کنم این است که قرآن در مورد همه موجودات عالم نکاتی دارد و آن اینکه موجودات عالم گوناگون آفریده شده‌اند. شکل، رنگ، قد، حجم و آثار آن‌ها متنوع است و سبب این گوناگونی و تنوع نیز حکمت و علم خداوندی است.

گوناگونی طبیعت از نشانه‌های خدا

استاد انصاریان تصریح کرد: تمام درختان کره زمین اعم از میوه‌دار و بی میوه، تمام روییدنی‌های زمین اعم از دانه‌دار و غیر دانه‌دار با هم تفاوت دارند و هم‌شکل و هم‌رنگ و هم‌قد نیستند؛ یعنی یک واحد در کره زمین نیست. تصور کنید که اگر تمام درختان عالم، درخت گردو بود چه می‌شد؟ آیا زندگی می‌چرخید؟ خیر. اگر تمام رویید‌نی‌ها و نباتات دانه‌دار، فقط نخود بود آیا زندگی می‌چرخید؟ اگر تمام علف‌های بیابان‌ها فقط خاکشیر بود آیا زندگی سرپا می‌شد؟ اگر تمام کره زمین خاک بود، خیمه حیات به پا می‌شد؟ اگر تمام انسان‌ها یک شکل بودند و دو چهره متفاوت پیدا نمی‌شد، چه می‌شد؟ فکر کنید که اگر اینگونه بود چه به‌هم خوردگی عظیمی در زندگی ایجاد می‌شد.

وی بیان کرد: جالب این است که در قرآن می‌فرماید که این گوناگون بودن از نشانه‌های وجود خداست؛ یعنی این گوناگونی نشان می‌دهد که یک مصلحت‌خواهِ بی‌نهایت، چنین نظامی را ایجاد کرده است و اگر او نبود و کار سازمان‌دهی خلقت به دست تصادف و اتفاق بود، تمام عالم یک نواخت می‌شد. هیچ وقت تصادف وارد تنوع نمی‌شود.

نویسنده کتاب ارزشمند «جایگاه انسان در نظام آفرینش» در ادامه بیان کرد: خداوند می‌فرماید «وَمِنْ آیاتِهِ خَلْقُ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوانِکُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّلْعَالِمِینَ»؛ لذا این نشانه‌های وجود خدا است که یک عده‌ای مرد و یک عده زن آفریده شده‌اند. در وجود انسان نیز گوناگونی موج می‌زند که در علوم امروز، این حرف امام علی(ع) ثابت شده است که در نهج‌البلاغه فرمود که از هر عیب و نقصی منزه است، پروردگاری که بینایی ما را با یک مقدار چربی قرار داده، گویایی ما را با یک مقدار گوشت و شنوایی ما را نیز با یک مقدار استخوان قرار داده است. این را در زمان امام علی(ع) کسی نمی‌دانست که شنوایی برای استخوان است و امروز آمدند و تشریح کردند و دیده‌اند، هر انسانی سه گوش دارد. یک گوش بیرونی، میانی و یک گوش سوم که اینقدر لطیف است که وقتی از ۱۰ متری حرف می‌زنید، موج ایجاد می‌شود و این موج داخل گوش مخاطب می‌رود و عصب‌های گوش که به مغز وصل هستند، به مغز می‌گویند یک نفر حرف می‌زند و مغز به گوش می‌گوید که بشنو. این از نشانه‌های خداوند خبیر و علیم است. اما چه نوع آبی این گوش برای طراوت لازم داشته است؟ یک آب تلخ و بسیار بد بو.

جلوه‌ای از حکمت‌های الهی در خلقت

این اندیشمند فرزانه افزود: این بوی بد برای چیست؟ برای اینکه وقتی می‌خواهید بخوابید، ممکن است که حشرات مختلف به سراغ گوش شما بیایند که اولاً از آن بو فرار می‌کنند و ثانیاً آب نیز اینقدر تلخ است که نمی‌توانند از آن استفاده کنند. چشم، آب شور نیاز داشته، چون چربی است و چربی در آب شور سالم می‌ماند. یعنی دائم این آب می‌آید و پلک را نیز عامل شست‌وشو کرده است. این کارِ تصادف و اتفاق نیست و بعد سؤال این است که این کارخانه آب شور و آب تلخ کجای بدن ماست؟ یک کسی را قبل از ماه مبارک رمضان دیدم و نیم ساعتی پیش او بودم که مجسمه تقواست. دیدم هر دو یا سه دقیقه‌ای که به حرف‌های من جواب می‌دهد یک شیشه آب کنارش است که مقداری از آن می‌خورد. عرض کردم چه شده است؟ فرمود یک نوع سرطان دهان و زبان گرفته‌ام و اگر این کار را نکنم زبان خشک می‌شود. غرق نعمت هستیم، اما خبر نداریم، مگر اینکه بلایی سر ما بیاید تا بفهمیم. خدا نکند کار به جایی برسد که وقتی به خدا مؤمن شویم که دیر شده باشد.

وی تصریح کرد: بنابراین تمام استخوان‌های بدن با یکدیگر تفاوت دارند. آن کسی که می‌خواست پا را بسازد برای آن طاق ضربی درست کرد و اگر آن را صاف درست می‌کرد ما کمر درد می‌گرفتیم. آن کسی که انگشتان دست را ساخت، برای هر انگشتی مفصل و ناخن قرار داد؛ بنابراین خلقت و آفرینش داستان عجیبی است.

استاد انصاریان در ادامه افزود: در این ایام بهار، پروانه‌ها نیز متنوع هستند و تاکنون با توجه به اطلاع بنده، سه هزار نوع پروانه آفریده شده است و پروانه‌ها را ببینید که چقدر زیبا هستند. پروانه از ماده‌ای ساخته شده که من زنده شدن خود را در قیامت باور کنم که عبارت از کرم ابریشم است. وقتی پیله را می‌بافد، روزنه‌ای برای نفس کشیدن نمی‌گذارد، لذا می‌میرد و بعد از مدتی نیز خشک می‌شود یعنی هیچ آثار حیاتی در آن کرم خشک شده وجود ندارد. پیله را باز می‌کنند و این کرم خشکیده بعد از مدتی تبدیل به پروانه می‌شود؛ لذا این مطلبی است که باید می‌گفتم که در ذهن بماند تا مطلب مهمی که می‌خواهم مطرح کنم روشن شود.

راه و راهنما در دستگاه خلقت

وی بیان کرد: نکته اول این است که خداوند فرمود «الَّذِی أَعْطَى کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى». خداوند شما کسی است که هر موجودی را در این عالم آفرید، سپس برای آن هدایت قرار داد. به کرم ابریشم و زنبور و... جاده و راه را نشان داد. نکته دوم این است که برای راه و جاده نیز راهنما قرار داد. راهنمای کل موجودات غیر از انسان، خدا است که خودش راهنمایی می‌کند و فرمود «مَا مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا هُوَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا». جنبنده‌ای در این زمین نیست مگر اینکه هادی او، در راهی که در آن قرار داده‌ام خودم هستم.

این استاد برجسته اخلاق در ادامه تصریح کرد: انسان‌ها از نظر طبیعت معنوی، یک نوع ساخته نشده‌اند. مانند درختان عالم که فقط درخت گردو نیستند. خداوند یک عده از انسان‌ها را که آفرید برای آن‌ها راه قرار داد و اسم آن جاده را نیز در قرآن دین و صراط مستقیم گذاشته است. برای کل موجودات راه قرار داده است و کل موجودات را نیز پیامبر(ص) نساخت و یا امام معصوم(ع) نساخت، بلکه نود و نه درصد مردم را مأموم و درصدی را نیز امام قرار داد؛ لذا انسان را خلق کرد و راه را نیز قرار داد. عده‌ای را مأموم و عده‌ای نیز راهنما شدند تا راه را به مردم نشان دهند.

وی بیان کرد: خداوند برای این راه، یعنی دین و صراط مستقیم واجب بود که راهنما قرار دهد تا انسان را هدایت کند که بفهمیم چطور باید این جاده را طی کنیم. شرایط حرکت به سوی خداوند حسنات اخلاقی و موتور حرکت اخلاص است. خداوند فرمود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ»، می‌خواهید شما را راهنمایی کنم؟ فرمود شما نمی‌توانید جاده را پیدا کنید و اگر هم پیدا کنید شرایط حرکت را نمی‌توانید پیدا کنید. خداوند شرایط را این طور فرمود که «تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِکمْ وَأَنْفُسِکمْ» یعنی وابسته به الله شوید، نه اینکه جاده‌های دیگر تو را از آتش نجات نمی‌دهد، بلکه تو را به آنجا تحویل می‌دهد.

سنگینی ایمان علی(ع) بر خلقت

استاد انصاریان تصریح کرد: آیه به پیامبر(ص) می‌فرماید که به مردم بگو، منِ امام و پیشوا به شما بگویم که چه کنید تا از جهنم رها شوید و با خدا و رسول او کار را اصلاح کنید؟ راهش این است «تُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوالِکمْ وَأَنْفُسِکمْ». با بدن تنها نمی‌شود به سمت خدا رفت، بلکه باید پول خرج کرد و به مسکین و یتیم و اسیر کمک کرد. اگر این جاده را با راهنما حرکت کنید نیز نتیجه‌ای این می‌شود که «یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَیُدْخِلْکُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَمَساکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» همچنین در ادامه دارد که «وَأُخْرى تُحِبُّونَها نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِیبٌ»، یعنی فتح قریب را نیز به شما می‌دهد و می‌فرماید خود من در زندگی شما گشایش ایجاد می‌کنم؛ لذا خداوند خلق کرد و سپس راه را جلوی مخلوق گذاشت و راهنمای جاده مخلوقاتِ غیرانسانی خود او است و راهنمای انسان، چون مجبور آفریده نشده است، بندگان ویژه و خاص او هستند که به آن‌ها به خاطر ما مقام نبوت و امامت عطا کرده است.

این مبلغ عرصه بین الملل در ادامه بیان کرد: ۱۲۴ هزار پیامبر(ص) و دوازده امام را به خاطر ما آفرید. راه دین است و راهنما نیز ائمه(ع) هستند و اگر در این راه حرکت کنیم خداوند ما را از عذاب نجات می‌دهد و یکی از این راهنما‌یان امام علی(ع) است. روایتی داریم که در مناقب خوارزمی نقل شده است؛ در صفحه ۱۷ این کتاب سند نقل می‌کند و چند راوی را می‌آورد که آخرین راوی که این روایت را خیلی هم قوی نقل کرده، عمر بن خطاب است. اما روایت اینطور است که او می‌گوید من نسبت به پیامبر خدا شهادت می‌دهم که کسی برای من نقل نکرده و با دو گوش خود شنیدم که پیامبر(ص) می‌فرمود «لَوْ أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وُضِعَتَا فِی کِفَّةٍ وَوُضِعَ إِیمَانُ عَلِیٍّ فِی کِفَّةٍ لَرَجَحَ إِیمَانُ عَلِی»؛ یعنی کسی بتواند همه وزن آسمان و زمین را در یک کفه و ایمان علی را در کفه دیگر ترازو بگذارد، ایمان علی(ع) سنگینی می‌کند. این راهنما را خدا قرار داده است.

متن کامل، صوت و کلیپ های این سخنرانی را - اینجا - ببینید