آیا همه احادیث و سخنان نهج‏البلاغه صد درصد سخنان امام علی(ع) ، و آیا ممکن است برخی از احادیث مخدوش باشد؟

درخصوص سند همه خطبه ها، کلمات و نامه های نهج البلاغه نمی توان قضاوت نمود، زیراقضاوت در این خصوص مبتنی بر آن است که همه خطبه ها، نامه ها و کلمات امام علیه السلام از نظر سند بررسی شود. بررسی سند همه این ها از قلمرو وظایف این واحد خارج بوده و باید به مراکز دیگر که بدین منظور به وجود آمده اند، رجوع شود، یا به منابع مانند مصادر نهج البلاغه، اثر آقای عبدالزهراء و مدارک نهج البلاغه اثر آقای رضا استادی رجوع شود، ولی در عین حال ممکن است برخی از خطبه های نهج البلاغه و سخنان امام علی علیه السلام منسوب به حضرت باشند، ولی از حضرت نباشند، همان طور که در استناد برخی از احادیث به معصومان دیگر این تردید وجود دارد که آیا استناد آنها به آنان صحیح است؟ برخی از احادیث به معصومان علیه السلام نسبت داده می شود، و حال آن که از آنان نیست.
برای همه استناد خطبه ها و کلمات و نامه های نهج البلاغه به امام علی علیه السلام راه های متعددی وجود دارد که در این جا به برخی از آنها اشاره می شود:
1) سندشناسی.
یکی از راهکارهای اسناد احادیث به معصومان علیهم السلام سندشناسی روایات است که علم حدیث و علم رجال عهده دار آن است شاید. در این علوم به شناسایی راویانی و سلسله سند روایات پرداخته می شود شاید در سندشناسی احادیث نهج البلاغه رعایت همه قواعد حدیث شناسی لازم نباشد، زیرا در خطبه ها و کلمات نهج البلاغه راویان زیادی وجود ندارند. اصحاب امام علی علیه السلام و یا برخی افراد دیگر کلمات امام را مستقیم و یا بدون واسطه های متعدد حفظ و ضبط می کردند.
2) محتوا و موضوعات
نگاهی اجمالی به محتوای خطبه ها و کلمات و نامه های نهج البلاغه راهکار دیگری جهت استناد آنها به امام علی علیه السلام است، زیرا صدور آنها از غیر معصوم امکان پذیر نیست. از این رو درباره نهج البلاغه گفته شده است: ".. بیانی است فروتر از کلام خدا و فراتر از گفتار بشری و گنجینه ای است گرانبها از مسایل فکری، عقیدتی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که بزرگان تاریخ بشری به عمق آن پی نبرده اند. خطبه ها و کلمات قصار این کتاب عظیم بسان قوانین و تئوریهای اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و حقوق عصری است که اوج گیری دانش و تمدن انسانی شناخته می شود و گاه بلندمرتبه تر از آن و ژرف و جذاب و تأمل کردنی است...". این معنا و مبنا را حسین علی منتظری، شرح نهج البلاغه، ص 30.
می توان در بررسی تک تک خطبه ها به کار گرفت.
3) فصاحت و بلاغت
یکی از شاخصه های خطبه ها و کلمات امام علی علیه السلام فصاحت و بلاغت است. لقب "امیر سخن" دادن به امام علی علیه السلام حکایت از آن دارد که این سبک و ادبیات، اختصاص به حضرت داشته و دیگران از آن عاجزند. سید رضی که خود ادیب و شاعر و سخن شناس است، فصاحت و بلاغت نهج البلاغه بسیار او را تحت تأثیر قرار داد، از این رو اسم آن را نهج البلاغه گذاشت. جرج جرداق می نویسد: "آیا در تاریخ مشرق زمین هیچ سراغ نهج البلاغه رفته اید؟... نهج البلاغه ای که از فکر و خیال و عاطفه، آیاتی به دست می دهد که تا انسان هست و تا خیال و عاطفه و اندیشه انسانی وجود دارد، با ذوق بدیع ادبی و هنری او پیوند ناگسستنی خواهد داشت... سخنان زیبا و نغز که زیبایی موضوع و بیان آن چنان در آن به هم آمیخته که تعبیر با مدلول و شکل با معنا یکی شده اند. همچنان که حرارت با آتش و نور با خورشید هستند. بشر در مقابل کلام او به مشابه موجودی در برابر سیل خروشان و دریای پر موج یا طوفان سرکش یا گردبادی به شمار می آید... نهج البلاغه بیانی است رساتر از هر دو ساله و پاره ای است از یک تنزیه و پیوند ناگسستنی با اصول ادب انسانی دارد".