تفسیر حکیم (جلد2)

  حسین انصاریان، قم، انتشارات دارالعرفان.
تفسیر آیات سی ام تا سی و نهم از سوره مبارکه بقره است. در این مجلّد از این مجموعه تفسیری نیز ادامه تفسیر سوره بقره ارائه شده است و نگارنده (مفسر) طبق روش قبلی خویش ابتدا آیات مورد نظر را نقل می نماید و سپس ترجمه آیات را بیان کرده و پس از آن نکات تفسیری مندرج در آیات و پیام های اخلاقی، تربیتی، اجتماعی، اعتقادی و عبادی موجود در آنها را استخراج می نماید. در تفسیرآیه سی ام از این سوره، نگارنده نخست مباحثی درباره فرشتگان، خلیفه خدا در روی زمین و مصادیق بارز خلفای الهی اعم از پیامبران و ائمه(ع)، حقیقت تسبیح و تمجید خداوند متعال، عوارض و آثار منفی جنبه های مادی بشر، آگاه بودن خداوند از حقایق و اسرار وجودی آدم به عنوان خلیفه الهی و عدم آگاهی فرشتگان نسبت به مقام و منزلت خلیفه ابراز می کند و آیاتی دیگر از قرآن کریم و روایاتی از معصومین(ع) در این زمینه نقل و شرح می نماید. در ادامه نگارنده به استعداد و قدرت آدم(ع) در تعلیم اسماء الهی و عرضه کردن این اسماء اشاره نموده و مراد از اسماء را ذوات مقدسه معصومین(ع) ارزیابی کرده و جریان سجده کردن فرشتگان بر آدم و عدم سجده ابلیس و فلسفه این کار را مورد تجزیه و تحلیل قرآنی و روایی قرار می دهد. در همین زمینه نگارنده مطالبی در مورد ابلیس و تکبر ورزیدن او برای سجده نکردن، اغوای آدم و حوّا توسط ابلیس در بهشتی که آنها در آن ساکن بودند، اوصاف بهشتی که آدم و حوا در آن سکنی گزیدند، هبوط آدم و حوا به زمین مادی، اخراج ابلیس از بهشت، ارسال هدایت الهی همراه آدم و ذریه او به زمین و لزوم تبعیت از هدایت الهی برای نجات، مفهوم توبه آدم(ع) و کیفیت وقوع توبه او، مفهوم کلمات و حقیقت آنها که آدم برای توبه از خداوند دریافت کرد و مطالب مهم تربیتی و اخلاقی که در داستان آدم و حوا و شیطان قابل استخراج است، بیان کرده و داستان های عبرت آموزی در این زمینه ها نقل می نماید. در همین راستا نگارنده به حقیقت سجده، شناخت شیطان و ویژگی های شیاطین، اوصاف بهشت، حقایقی از عوالم ملکوتی، آثار منفی گناه در روح و نفس انسان، معنای هدایت حق تعالی و ایمان به او، یقین به آخرت و عذاب کسانی که نعمت ها و آیات خداوند را تکذیب می نمایند اشاره نموده و با استفاده از آیات دیگر قرآن و روایات آیات مربوط به این مباحث را تفسیر می کند.