حسین انصاریان، قم، انتشارات دارالعرفان.
تفسیری است از آیات 51 تا 74 سوره بقره. در این مجلد نیز ادامه تفسیر و توضیح آیات سوره مبارکه بقره همراه با شرح مفاد و پیام های مختلف مندرج در آیات مذکور ارائه شده است. نگارنده (مفسر) با توجه به وعده خداوند با حضرت موسی(ع) در مورد مناجات چهل شبانه روزی در کوه طور نخست به ویژگی های عدد چهل در فرهنگ و آموزه های قرآن و سنت پرداخته و ضرورت راز و نیاز شبانه روزی برای رسیدن به کمال و قرب الهی را بررسی می نماید و حس گرایی و ظاهر بینی بنی اسرائیل را نقد می نماید. آنگاه به گذشت و عفو غیرقابل وصف، خداوند متعال نسبت به بندگان خویش پرداخته و محبّت و لطف حضرت حق به گناهکاران از امت های مختلف پیش از امربه معروف و نهی از منکر و قبل از تذکر و انتقاد را تفسیر می نماید. وی در ادامه تفسیرآیات به شرک به عنوان بزرگترین ستم به نفس، اشاره نموده و سختی توبه و جریمه برای پذیرش توبه را به تناسب عظمت گناه دانسته و توبه بنی اسرائیل مبنی بر کشتن خود برای پذیرش توبه از سوی خداوند را تبیین می نماید. در ادامه مباحث نگارنده به بی ادبی بنی اسرائیل به حریم نبوت حضرت موسی(ع) می پردازد و درخواست های نابجا و شرم‌آور ایشان از حضرت موسی و نزول انواع عذاب پس از اعطاء انواع نعمت ها بر قوم بنی اسرائیل را شرح و توضیح می دهد.
در بخش های دیگر تفسیر حاضر نگارنده به نوع برخوردهای حضرت موسی(ع) با قوم بنی اسرائیل و معجزات آن حضرت اشاره نموده و استفاده های اخلاقی و تربیتی از داستان بنی اسرائیل و موسی(ع) در قرآن می نماید و فساد و سرکشی قوم بنی اسرائیل، عافیت طلبی و تن پروری آنان و نتیجه شوم عصیان و تجاوز آنان را به تصویر می کشد. وی برای تبیین هرچه بیشتر آیات از تمثیلات و داستان های متعددی استفاده می کند و روایات و حوادث مربوط به صدر اسلام را نیز با توجه به مفاد آیات سوره بقره شرح و تفسیر می نماید و سنت های خداوند در مورد قوم بنی اسرائیل و مسلمانان را برمی شمارد.
منبع : روابط عمومی و امور بین الملل مرکز علمی تحقیقاتی دارالعرفان الشیعی
