اهل ایمان از آنچه که خداوند به آنان عنایت مى کند ، در راه خدا انفاق مى نمایند .
مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ .
اهل ایمان براى حل مشکلات مردم از مال و دانش و آبرو و مقام و موقعیت خود بهره مى گیرند ، و عاشقانه از آنچه که دارند در راه خدا بدون منت گذارى و ریا خرج مى کنند .اهل ایمان توجهشان به زکات همچون توجه به نماز و حج و روزه است ، و نسبت به پرداخت واجب مالى ، همان حالى را دارند که نسبت به اداى نماز دارند .اهل ایمان در رابطه با زکات ، انفاق ، صدقه و یارى رساندن به مردم با مال خود کمترین بخلى از خود نشان نمى دهند .قرآن مجید در آیاتى مردم را امر به انفاق مى کند ، و آنچنان براى این مساله ارزش و اهمیت قائل است که خوددارى از انفاق را با به هلاکت انداختن خود به دست خود برابر مى داند . وَاَنْفِقُوْا فِی سَبِیلِ اللّهِ وَلاَ تُلْقُوا بِاَیْدِیکُمْ اِلَى التَّهْلُکَهِ وَاَحْسِنُوا اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ المُـحْسِنِینَ
از ثروت خود در راه خدا انفاق کنید ، و خود را با دست خود به خاطر بخل از انفاق در هلاکت نیندازید ، و نیکى کنید ، همانا خداوند نیکوکاران را دوست دارد .قرآن مجید خوددارى از انفاق را باعث خرابى آخرت انسان ، و مساوى با کفر و ظلم مى داند ، و اعلام مى کند آنان که از انفاق بخل مىورزند در قیامت دوست و شفیعى نخواهند داشت . یَا اَ یُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاکُم مِن قَبْلِ اَن یَاْتِیَ یَوْمٌ لاَ بَیْعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّهٌ وَلاَ شَفَاعَهٌ وَالکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ .
اى کسانى که ایمان آورده اید ! از آنچه روزى شما کرده ایم در راه خدا انفاق کنید پیش از آنکه قیامت برسد ، قیامتى که براى اهل بخل از انفاق نه چیزى براى خرید هست ، و نه دوستى و نه شفیعى ، و ناسپاسان همان ستمکارانند .کتاب خدا انفاق را به خیر انسان مى داند ، و حفظ وجود را از بخل باعث فلاح و رستگارى به حساب مى آورد : فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَاَطِیعُوا وَاَنفِقُوا خَیراً لاَِنفُسِکُمْ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَاُولئِکَ هُمُ المُفْلِحُونَ
تا جایى که در توان و قدرت شماست تقواى الهى را رعایت کنید ، سخن خدا را بشنوید ، و از فرمان حق اطاعت نمایید ، از مال خود انفاق کنید که به خیر شماست ، آنان که خود را از بخل و لئامت حفظ کنند اهل فلاح و رستگارى اند .قرآن مجید اجر و مزد انفاق در راه خدا را هفتصد برابر و بیشتر مى داند ، و مساله ى انفاق را در اجر و مزد ، به یکى از واقعیات طبیعت که دایم در برابر دیدگان مردم است مثل مى زند تا اطمینان مردم را به اجر این عمل الهى جلب کند : مَثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ اَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّه اَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَه مِاْئَهُ حَبَّه وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ .
مثل آنان که اموال خود را در راه خدا انفاق مى کنند مانند دانه اى است که هفت خوشه مى رویاند ، در هر خوشه اى صد دانه است ، خداوند براى هرکه بخواهد بیش از این مقدار اضافه مى کند ، خداوند را رحمت واسعه و علم بى نهایت است .انفاق در شب و روز ، نهان و آشکار ، واقعیتى است که به آن سفارش شده ، و عملى است محبوب حق ، و داراى اجر خدایى ، و برطرف کننده ى ترس و اندوه به وقت مرگ و در قیامت است : الَّذِینَ یُنْفِقُونَ اَمْوَالَهُم بِاللَّیلِ وَالنَّهَارِ سِرّاً وَعَلاَنِیَهً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ
آنان که اموال خود را در شب و روز ، پنهان و آشکار ، در راه خدا انفاق مى کنند ، براى آنان نزد پروردگار اجر است و ترس و غصه اى بر آنان نیست .قرآن مجید تلاوت آیات کتاب و اقامه ى نماز و انفاق در راه خدا را تجارتى بدون زیان ، و کسبى با سود سنگین مطرح مى کند : اِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ کِتَابَ اللَّهِ وَاَقَامُوا الصَّلاَهَ وَاَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَعَلاَنِیَهً یَرْجُونَ تِجَارَهً لَن تَبُورَ . همانا کسانى که کتاب خدا را تلاوت مى کنند ، و نماز به پا داشته و از آنچه روزى آنان کردیم در پنهان و آشکار انفاق نموده اند ، تجارتى را امید دارند که زیان و ضررى در آن نخواهد بود ، بلکه سود آن تجارت ، بهشت ابد و رضوان الهى است .امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند :براى هر جزیى از اجزاى وجودت از براى خدا زکات واجبى است ، بلکه براى هر مو و هر لحظه از لحظات عمرت .زکات و انفاق چشم نظر به عبرت و پوشیدن آن از شهوات و مانند آن است .زکات گوش شنیدن علم و حکمت و قرآن و فواید دین از قبیل موعظه و نصیحت است ، و شنیدن آنچه که موجب نجات تو در آخرت و دنیاست و بخصوص اعراض از شنیدن دروغ و غیبت و تهمت و مشابه این امور شیطانى است .زکات زبان خیرخواهى براى تمام مسلمانان و بیدار کردن غافلان ، و کثرت تسبیح حق و ذکر خداست .زکات دست بذل و بخشش و عطا به اموال خداداده ، و واداشتن آن به نوشتن علوم نافعه و امورى است که مسلمانان در طاعت خدا از آن بهره مند گردند ، و اینکه دست را از ایجاد شر و زیان به مردم حفظ نمایى .زکات قدم کوشش در اداى حقوق خدا ، زیارت عباد شایسته ى حق ، رفتن به مجالس ذکر و علم ، و شرکت در جلسات اصلاح مردم و انجام صله ى رحم و جهاد و هرچه که صلاح قلب و سلامت دین تو در آن است .این امور مسایلى است که دلها تحمل فهم آن را دارد ، و همگان مى توانند به کار بگیرند . اما زکات آنچه را جز عباد مقرب حق به آن آگاهى ندارند ، بیش از آن است که شماره شود ، ارباب عمل به آن امور آنانند ، و شعار اولیاى حق در زمینه ى زکات کامل غیر از شعار دیگران است .امام عسکرى (علیه السلام) در توضیح ( وَآتُوا الزَّکاه ) در تمام آیات قرآن مى فرمایند :منظور پرداخت زکات از مال و آبرو و قدرت بدن است .اما نسبت به مال ، مواسات با برادران مومن است .اما نسبت به آبرو به این است که با آبرویت برادران ایمانى خود را که به علت ناتوانى از خواسته هاى باطنى خویش از کار مانده اند به حوایج و خواسته هایشان برسانى .اما نسبت به قدرت و قوت بدن ، اینکه از توانایى خود براى به حرکت آوردن مرکبى که از برادر دینیت از کار افتاده استفاده کنى و او را در حالى که براى به حرکت آمدن مرکبش طلب یارى مى کند یارى دهى ، تا مرکبش به راه افتد و بارش را بار کند ، و چنان شود که به قافله برسد .در تمام این امور یعنى پرداخت زکات مال و آبرو و قوت بدن ، باید معتقد به ولایت محمد و اهل بیت پاکش باشى ، در این صورت است که خداوند عملت را پاکیزه و مزد زحماتت را دو چندان مى کند ، که این عنایت مخصوص کسانى است که ولایت محمد و آلش را پذیرفته و از دشمنان آنان بیزار هستند .امیرالمومنین (علیه السلام) از رسول خدا روایت مى کند :قِراءَهُ الْ قُرآنِ فِى الصَّلاهِ اَفْضَلُ مِنْ قِراءَهِ الْقُرآنِ فِى غَیْرِ الصَّلاهِ ، وَذِکْرُ اللهِ اَفْضَلُ مِنَ الصَّدَقَهِ ، وَالصَّدَقَهُ اَفْضَلُ مِنَ الصَّوْمِ ، وَالصَّوْمُ جُنَّهٌ. خواندن قرآن در نماز برتر از خواندن قرآن در غیر نماز است ، و یاد خدا در تمام شئون زندگى بهتر از صدقه دادن در راه خداست ، و صدقه افضل از روزه است ، و روزه سپر از آتش جهنم است .حضرت زین العابدین (علیه السلام) از امیرالمومنین (علیه السلام) روایت مى کنند :همانا در بهشت درختى است که از بالاى آن لباسهاى نو بیرون مى آید ، و از پایین آن اسبهایى خاکسترى رنگ با زین و دهانه بند ، و آن اسبها داراى بالهایى هستند ! بول و سرگین از آنها خارج نمى گردد ، اولیاى الهى بر آن اسبها سوار مى شوند و به هر جاى بهشت که بخواهند مى روند .پایین ترین آنان به حضرت حق عرضه مى دارد : پروردگارا ! چه عاملى بندگان تو را به این کرامت رسانید ؟ خداوند جل و علا مى فرماید : نماز شب ، روزه ، جهاد با دشمن بدون وحشت و صدقه دادن در راه خدا بدون آلوده بودن به بخل.رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمودند :الا وَمَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَه فَلَهُ بِوَزْنِ کُلِّ دِرْهَم مِثْلُ جَبَلِ اُحُد مِنْ نَعِیمِ الْجَنَّهِ . بدانید هر کس در راه خدا صدقه اى بدهد ، به وزن هر درهمى همچون کوه احداز نعمت بهشت براى او خواهد بود امام صادق (علیه السلام) از پدرانش از رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) روایت مى کند :کُلُّ مَعْروف صَدَقَهٌ ، وَالدّالُّ عَلَى الْخَیْرِ کَفَاعِلِهِ ، وَاللهُ یُحِبُّ اِغاثَهَ اللَّهْفانِ . هر کار نیکى صدقه است ، راهنما و دلیل بر خیر مانند انجام دهنده ى خیر است ، خداوند فریادرسى اندوهناک را دوست دارد .
برگرفته از کتاب توبه اغوش رحمت
