اولين و مهم ترين گام در انسان شدن و رسيدن به مقام عبوديت و بندگي خدا، خودشناسي است. انسان با شناخت واقعي خود،به كمبودهاي وجودي و نياز خود آگاه مي شود و از اين طريق به بي نياز مطلق مي رسد. انسان با شناخت حقيقت خود، به حس پرستش و زيبايي خواهي آگاهي مي يابد و در نهايت به زيبا و جمال مطلق ميرسد. انسان از كمال طلبي خود و اين كه به دنبال موجود بي عيب و نقص است، آگاه مي شود و سرانجام به غني و بي نياز مطلق كه هيچ عيب و نقص در او متصور نيست، مي رسد و با آگاهي به پيدايش اوليه كه از خاك آفريده شده و يا از آب گنديده به وجود آمده، به پستي وجود مادي و خاكي اش آگاه مي شود، پس مغرور نخواهد شد، زيرا اولين قدم نابودي انسان، غرور و احساس بي نيازي است و چون خود را بينياز ببيند، سركشي و طغيان خواهد نمود: إنّ الانسان ليطغي أن راه استغني. و شاد اين سِرّ سخن پيامبر(ص) است كه فرمود: من عرف نفسه، فقد عرف ربّه؛ كسي كه خود را بشناسد، خدا را شناخته است.
انسان موجودي محتاج است و از براي زيستن تا مردم، نيازمند افاضة حق تعالي ميباشد. اين نياز وجودي انسان و ديگر موجودات است تا بتوانند در مقابل خالقشان ايستادگي كنند، بلكه به تسبيح و تقديس ذات كبريايي حق تعالي مي پردازند.
انسان موجود عجيب و غريبي است كه هم قابل ستايش است و هم در رديف پست ترين وجود قرار مي گيرد، زيرا قسم اوّل از قابليت انساني و روحاني اش بهره برده و خليفة خدا و مخلوق احسن مي شود و سايةخدا در جوارح و جوانحش مشهود است امّا دومي، از قابليت حيواني و نفساني بهره برده تا آن جا كه از چهار پا گُمراه تر و پست تر مي شود.
خودشناسي چيزي غيز از خداشناسي نيست. اين دو لازم و ملزوم يكديگرند، آن گونه كه حديث آن را تأييد مي كند. در انجيل آمده است كه خدا فرمود: اي انسان! خود را بشناس، تا خداي خويش را بشناسي.
آغاز خودشناسي اعتراف به بندگي، اذعان به ذره اي ناچيز بودن در بيكران هستي و عمل به دستورهاي ديني است تا انسان را از پوسته مادي اش خارج ساخته و او را صاحب نفس مطمئنه كرده تا به فرمان پروردگارش رو به سوي حق كند: اي نفس مطمئن و آرام، به سوي پروردگارت بازگرد كه هم تو از او خشنود هستي و هم او از تو خشنود است و داخل در زمرة بندگان خاص من شو و در بهشتم گام بگذار.
منبع : پاسخگو
