حرکت قلبى و علمى

آنها حسابشان جداست. آنها براى یافتن وجود مقدّس او حرکت قلبى دارند نه حرکت علمى، البته بعد از حرکت علمى مى توان حرکت قلبى کرد، اما اکثر خداپرستان خدا را از طریق حرکت علمى یافته اند نه حرکت قلبى. عشق براى یافتن خدا از طریق حرکت قلبى است. توحید علمى در درجه دوم قرار دارد، توحید کشفى در درجه اول و درجه ممتاز قرار دارد.توحید دیگر هم توحید عوام مردم است که نه قدرت کشش مسائل علمى را دارند و نه قدرت کشش مسائل قلبى را، اگر علمى اش را نتواند قلبى اش را اصلاً نمى تواند. خیلى ها هم هستند که حوصله یافتن حقایق را از طریق علم ندارند، بلکه فقط به همین مسئله گوش قانع شده اند، از پدر و مادر و معلم مدرسه شان شنیده اند که، عالَم خدا دارد و یک دلیل بسیار ساده هم کنار این مسئله برایشان گذاشته اند که هیچ بنایى بدون بنّا نمى شود، عالَم هم بنایى است که بدون بنّا نمى شود، تا آخر عمرشان هم با همین حالت به سر مى برند. عبادتى دارند، گناه و توبه اى هم دارند، در هر صورت، بعد از توبه اهل نجات هم مى شوند، اما صاحب مقام نیستند. اینها مانند تابلوى بى جانى اند که نقّاشى هاى زیبایى به رویشان خورده است. عدّه اى هم که حوصله علمى دارند، دنبال دلیل مى روند، دنبال برهان و حجّت مى روند، دنبال کلام و فلسفه مى روند و از این طریق به خدا مومن مى شوند. این ایمان، ایمان علمى است. ایمان اولى ایمان عوامى بود.