نعمت نفس

مسئله دیگر این که این وجود مبارک نَفْس از جانب خدا به چه عنوان به انسان داده شده است؟ اگر به عنوان نعمت است، قدر این نعمت چه اندازه است؟ پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله مى‏فرماید: نعمت بسیار بزرگى است، چون دانشمندان عاشق حق فرموده‏اند که تمام سعادت انسان در پرتو نَفْس به دست انسان مى‏رسد ؛ بنابراین، قدرت نَفْس بسیار زیاد است. او قدرت خلاقیّت، کنار زدن زمان و نگریستن بسیار عمیق دارد و مى‏تواند در ارتباط با حقیقت کلى عالَم، کارهاى فوق‏العاده فراوانى انجام دهد، این نعمت است. از این که انسان داراى این نعمت است، باید خوش حالى دو چندان داشته باشد : ابتدا از پروردگارش خوش حال بشود که این نعمت را به او داده و سپس از اصل نعمت خوش حال باشد که این نعمت در اختیارش است. سیر را ادامه دهد و این خوش حالى را به اوج نهایى برساند ؛ یعنى چه کار کند؟ باید از صاحب این نعمت بپرسد که اى مولاى من، اى سیّد من، اى ربّ من، اى آقاى من، این نعمت عظیمى که به من عنایت کردى، من با این نعمت چه کنم؟ پروردگار جواب مى‏دهد: « فَمَن کَانَ یَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً »3 شما این نعمت را با تمام ابزارى که در اختیارت است، در گردونه عمل صالح بینداز، کارى کن که این نعمت و آن چه طبع این نعمت است که چشم و گوش و دست و پا و شکم و شهوت و امیال و غرایز و خواسته‏ها و احساسات و مشاعر است، در مسیر من قرار بگیرد، نَفْس وقتى در یک چنین خطّى شروع به سیر کردن کرد، چنان که ثابت شده، خیلى زود به جایى مى‏رسد که به ملاقات حضرت حق نایل مى‏شود.امیر المومنین علیه السلام مى‏فرماید: در نایل شدن به این ملاقات، تنها چیزى را که عظیم مى‏بیند و عظمت واقعى آن عظیم را درک مى‏کند، عظمت خداست. در آن جا خودش و تمام ابزارش با تماشاى عظمت او فقط وادار مى‏شوند تا زمانى که در دنیا هستند، در برابر عظمت او سجده کنند، آن هم سجده عام، نه این که بدن خاکى سرش را روى مهر بگذارد و بلند کند و پروردگار بگوید که تقلّب مى‏کنى و سجده دروغین انجام مى‏دهى. او باید با تمام وجود سجده کند و غیر حق را آن چنان کوچک ببیند که وقتى او را دعوت به سجده کردن از خود کند، به او بخندد، گرچه غیر حق بخواهد جانش را به دلیل وادار کردنش به سجده بر او بگیرد.