عادّى‏ترين مرحله شكر

عادّى ترين و پست ترين مرحله شكر اين است كه تمام نعمت ها را اعم از مادّى و معنوى ، مستقيما از حضرت حق بدانى و قلبت جز اين حقيقت به مسئله ديگر تعلق و توجه نداشته باشد .
قرآن مجيد درباره تمام بودن و كامل بودن نعمت هاى حق بر انسان در سوره لقمان مى فرمايد : أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَا فِى السَّمَوَاتِ وَمَا فِى الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً.
آيا ندانسته ايد كه خدا آنچه را در آسمان ها و آنچه را در زمين است ، مسخّر و رام شما كرده ، و نعمت هاى آشكار و نهانش را بر شما فراوان و كامل ارزانى داشته . قرآن مجيد ، علاوه بر اين كه نعمت مادّى و معنوى را بر انسان كامل و تمام مى داند ، در بسيارى از آيات متذكّر اين معنى مى شود كه تمام اين نعمت ها از جانب خداست و احدى غير او در ساختن نعمت و ارائه و مرحمت آن به انسان دخالت ندارد .
قرآن براى شخص انسان و نعمت هايى كه در اختيار اوست ، در عالم آفرينش جايگاه بلندى قايل است و او را از بسيارى از موجودات غيبى و شهودى از نظر استعداد و قوّه برتر مى داند .
انسان در خانه خلقت ، ميهمان عزيز خداست و ساير موجودات عالم بنا به فرموده قرآن ؛ خدمتگزار او در كنار سفره جهانند .
انسان بين خدا و تمام نعمت ها قرار گرفته و چيزى بر او مقدّم نيست و وظيفه و تكليف و مسؤوليت سنگين او در اين است كه نعمت را طبق دستور به خود منتقل كند و خويش را با آراسته كردن به نعمت ها كه در وجود او تبديل به قدرت مى شود ، به مقام قرب حضرت دوست برساند .
تمام نعمت هاى الهى در راه كمالند ، ولى براى رسيدن به كمال بايد از كانال وجود انسان بگذرند ، بنابراين تمام نعمت ها در انتظار اين هستند كه انسان آنها را به خود منتقل كند و خدا در انتظار اين است كه انسان پس از صرف نعمت ها خويش را به خدا برساند .

در حقيقت ، نعمت ها بايد به حضرت حق برگردند و راهى جز اين ندارند كه دست به دامن انسان بزنند و از طريق او به حق برسند .
واى به حال كسى كه از اين معنى غافل گردد ، نعمت را از خدا نبيند و آن را مصرف كرده ، پس از مصرف در گردونه گناه قرار دهد ، آن زمان است كه از رسيدن نعمت ها به كمال جلوگيرى كرده و در حقيقت به تمام نعمت هايى كه مصرف كرده خيانت ورزيده آن هم خيانت در سطحى كه حسابش از عهده انسان خارج است .
اگر كارگاه وجود انسان به نور معرفت روشن باشد و به حقيقت تربيت ، آراستگى داشته و از هدايت الهى بهره مند باشد ، نعمتى كه مصرف مى كند ، نتيجه آن نعمت نتيجه مثبت خواهد بود .
نعمت ، در حقيقت نور و روشنايى است ، اگر انسان با تربيت و متوجّه حضرت حق از راه شرعى نعمت را كسب كند ، چون راه شرعى هم در حقيقت نور است پس نور را از طريق نور به دست آورده ، چون بدين گونه كسب نعمت كند و در راه مصرف كردن نعمت ، راه نور را بپيمايد ، يعنى برابر با خواسته حضرت حق مصرف كند ، اين گونه مصرف در حقيقت عبادت و در ذات نور است ، البته يك چنين انسانى آنچه از او صادر مى شود ، چون برابر با فرمان الهى است ، صادر از او داراى مقام علّو است و عمل او كه عبارت از عبادات او نسبت به حق و خدمات او نسبت به خلق است ، ميل برترى و حركت به سوى منبع نور را دارد و در نتيجه عمل او خود را به قبولى و رضايت حق مى رساند و اين رضايت در قيامت به صورت بهشت الهى كه داراى نعمت هاى جاويد است به او عنايت مى شود . شخص تا وارد بهشت مى شود و چشمش به آن نعمت ها مى افتد ، ناگهان فرياد مى زند : اين نعمت ها همان ها هستند كه در زمان قبل ، يعنى در دنيا روزى من شده بود ! آرى ، وقتى نعمت تبديل به عبادت شود ، عبادت تبديل به قبولى مى گردد و قبولى تبديل به بهشت و اين همان است كه قرآن مجيد مى فرمايد :

وَبَشِّرِ الَّذِينَ ءَامَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِىْ مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُوْا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقاً قَالُوا هَذَا الَّذِىْ رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهاً وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ   .
و كسانى را كه ايمان آورده اند و كارهاى شايسته انجام داده اند ، مژده ده كه براى آنان بهشت هايى است كه از زيرِ [ درختانِ ] آن نهرها جارى است ؛ هرگاه از آن بهشت ها ميوه اى آماده به آنان روزى دهند ، گويند : اين همان است كه از پيشْ روزىِ ما شده است ، و از انواع ميوه ها كه [ در طعم و گوارايى ] شبيهِ هم است ، نزد آنان آورند ؛ در آنجا براى ايشان همسرانى پاكيزه است و در آنجا جاودانه اند .